Wat moeten boeren krijgen voor hun waar en werk?
“50 procent van wat de klant uiteindelijk betaalt”
Boeren krijgen geen eerlijke prijs voor hun waar en werk. Dat zeggen de boeren en hun bonden, dat zeggen de veilingen, dat zeggen de supermarkten, en zelfs de minister-president zelve zegt het. Wiens schuld dat is, is niet altijd even duidelijk en iedereen wijst graag naar mekaar, nog liever naar de consument en uiteindelijk naar ‘het systeem’. Fermet, de virtuele boerenmarkt in testfase, doorbreekt dat systeem en zorgt ervoor dat boeren direct kunnen verkopen aan consumenten. “Klanten betalen evenveel als in de supermarkt, maar wij zorgen ervoor dat 50 procent daarvan naar de boer gaat. Nu is dat doorgaans maar 20 procent,” zeggen de oprichters van Fermet, Aline Julia en Katrien Barrat.
‘Een eerlijke prijs voor de boer’ is een hot issue. Niet alleen de Panorama-uitzending ‘De prijs van goedkoop eten’ op Canvas eind vorig jaar maakte veel los, het ene na het andere bericht in de media klopt telkens op hetzelfde nagel: de lokale landbouw en wat generaties boeren hebben opgebouwd in Vlaanderen gaat langzaamaan kapot als er niks verandert. Ook minister-president Geert Bourgeois ziet dat in.
Het warme hart van Bourgeois spreekt
De Boerenbond duimt mee
De Boerenbond en de Landelijke Gilden hebben een actie opgezet: duimjemee.be. Daarmee willen ze consumenten bewust maken van het grote verschil tussen wat ze als klanten betalen en wat de boeren daar maar voor krijgen. Op voedselprijzen.be hebben ze ook mooi opgelijst per groente, fruit en vlees wat de boer er maar voor krijgt en wat de gevolgen zijn voor het aanbod en de landbouwsector. De Boerenbond en de Landelijke Gilden leggen het zo uit:
“Tussen boer en consument zitten heel wat tussenschakels. Zo vertrekt een product als land- of tuinbouwproduct op de boerderij en koopt de consument het als ‘voeding’ in de winkel. Tussenschakels zijn o.a. veilingen (groenten en fruit), zuivelfabrieken (melk), slachthuizen (van dier tot vlees), graanhandelaars, … Daarnaast zijn er tal van voedingsbedrijven die land- en tuinbouwproducten verwerken tot het brede gamma voedingsmiddelen dat je in de winkelrekken vindt. Alle schakels in de agro-voedingsketen, van boer tot winkelvloer, hebben kosten door transport, verpakking, audits, speculatie van grondstoffen en producten, marketing, …. Die bepalen mee de prijsvorming. Daardoor wijkt de winkelprijs sterk af van de prijs die de boer krijgt voor zijn producten. Gemiddeld gaat voor versproducten minder dan 20% van de winkelprijs naar de boer. Nochtans is hij het, die vaak samen met zijn gezin, enorm veel zorg besteedt aan jouw voedingsproduct.”
Een kwart voor de boer?
Er staat een mooie module op duimjemee.be die actueel bijhoudt wat de prijs voor de boer is en wat de klant betaalt. Vul je die in op basis van de online-besteldienst van Delhaize en dan kom je op 35,83 euro uit waarvan maar 9,21 euro naar de boer gaat. Meer dan 25 euro gaat dus op aan kosten en marges die de supermarkten nemen en al wie tussen hen en de boer zit. Oftewel een verhouding van 25/75. Beter dan de 20/80 waar de Boerenbond en de Landelijke gilden het over hebben, maar toch.
De virtuele boerenmarkt Fermet vindt dat verschil sowieso te groot. Of de verhouding nu 20/80 of 25/75 is. “Boeren worden gedwongen onder kostprijs te werken en zijn gedoemd te blijven investeren tegen beter weten in, te stoppen of zich te laten opkopen door voedingsindustrieën die nog efficiënter maar zeker niet duurzamer, lekkerder, gezonder en eerlijke voedsel produceren,” zeggen ze op hun website.
De helft voor de boer
Door directe koop en verkoop tussen boer en klant online mogelijk te maken, worden allerlei tussenstations en mechanismen uitgeschakeld. Fermet claimt op die manier de helft van wat de klant betaalt aan de boer te kunnen geven. “Alle producenten en partners krijgen een eerlijke prijs. Voor verse producten betekent dit dat 50 procent van wat de klant betaalt naar de boer gaat en de rest naar logistiek, IT en al wat nodig is. Voor verwerkte producten kunnen de percentages anders liggen — minder voor Fermet — maar eerlijk blijft de basis. Wij proberen de prijzen van kwaliteitsproducten uit de supermarkt te evenaren. Meestal is dat mogelijk, soms zal het ietsje duurder zijn om die eerlijke prijs voor boer en partners te kunnen garanderen. Soms zal het goedkoper zijn als die eerlijke prijs daar al mee gegarandeerd is? Maar omdat het pure producten zijn en daardoor gezonder, heb je sowieso minder nodig dan in de supermarkt en ben je beter af voor een verser product,” klinkt het.
Fermet is momenteel in opstart en doet een test bij 99 gebruikers in Antwerpen. Bedoeling is in de loop van het jaar stad per stad te lanceren en zo een community te ‘kweken’ van lokale boeren en hun klanten die bij en aan elkaar kunnen kopen en verkopen. “Op dit moment is het een aanvulling op ‘het eten’ dat mensen kopen, bedoeling is wel dat het op termijn een volwaardig alternatief wordt. Als er steeds meer mensen de boer een eerlijke prijs willen betalen en in ruil daarvoor het meest verse en pure van het veld en uit de stal krijgen, is dat niet te stoppen,” zeggen Aline Julia en Katrien Barrat van Fermet.
