CEYD-A Türkçe Mobil Asistan
CEYD dilinin “Asistanı”ndan adını alan CEYD-A, şu anda Türkiye’nin kullandığı en popüler Android tabanlı ve yapay zeka destekli mobil asistanı konumunda. 2.8 milyon kullanıcıya erişen uygulama, barındırdığı komut havuzu sistemi sayesinde kullanıcıların desteği ile hızla büyüyen bir yapıya sahip.
Android işletim sistemine sahip cep telefonu, tablet, televizyon ve navigasyon cihazlarında kullanılan bir asistan olan CEYD-A’yı kısaca “Türkçe sorgulama yapan sesli bir yanıtlama uygulaması” olarak tanımlayabiliriz. Cep telefonlarının yanı sıra web üzerinden de (https://asistan.ceyd-a.com) kullanılabilen uygulamanın, geliştirici firmalar ve akademik çalışmalar için web servis hizmeti de bulunuyor. Bu sayede, isteyen firmaların kendi Siri, Cortana, Google Assistant veya Bixby benzerlerini oluşturmaları mümkün. Hatta CEYD-A’nın Türkçe desteği en iyi sunan servis olduğu düşünülürse çok yakında rakipsiz bir asistan da görülebilir.
Boş vakitleri değerlendirmek için hobi amaçlı ortaya çıkan bu projenin aslında 1980'li yıllara uzanan bir geçmişi var. Ancak teknolojinin donanımsal olarak yeni yeni imkan vermesiyle çalışmalar son senelerde devreye girdi. Internetin devreye girmesi, mobil ve sensörlü cihazlar bu imkanlardan en önemlileriydi.
Altyapı
Uygulamanın ses tanıma, sesli cevaplama hizmeti ve içerik sağlayan hizmetleri internet bazlı bağımsız firmalara ait hizmetler. Bunun dışında orta katmanda bulunan dil işleme yapısı ve alt yapısı tamamen kişisel olarak hazırlanmış yerli ve CEYD-A ya özgü bir altyapı. Hatta bu altyapı içinde kullanıcıların kendisinin de geliştirebileceği CEYD isminde bir yapay zeka alt yapı sistemi de bulunuyor.
CEYD-A’ nın da bir öğrenme yapısı var. Bir bakış açısına göre derin öğrenme ile örtüşmekte ve de insan etkileşimli bir yapıdadır. Başka bir görüşe göre sürü öğrenmesi (swarm learning) yapısına benzemektedir. Bu yapıyı detaylandırmadan önce derin öğrenme kısaca nedir onu inceleyelim. Derin öğrenme ile ilgili daha detaylı bilgi için Ayyüce hanımın şu yazılarını okuyabilirsiniz.
Derin sinir ağı kavramına uygun algoritmalarla yapılan eğitme işlemine derin öğrenme diyebiliriz. Ona vereceğiniz (IF-THEN-ELSE) gibi sabit kurallardan farklı olarak verilerden yola çıkarak sonucu her seferinde bir yol katederek iyileştirilen ve verilerin yoğunluğuna bağımlı bir sistemdir derin öğrenme.
Kabaca düşünürsek, Input Layer bölümünde veriler alınmakta, Hidden Layer dediğimiz ortada bulunan gizli katman bölümünde veriler işlenip, Output Layer çıkış bölümünde karar verilmektedir. Gerekirse geri besleme yapılarak gizli katman yine veriden geçirilip daha kararlı bir orta katman sağlanmasına çalışılır.
Şimdi CEYD-A’ nın bu bilgiler ışığında benzerliklerine bakalım: CEYD-A sadece kural bazlı komutlardan oluşmuş gibi görünse de çalışma mekanizması öyle değildir. CEYD-A komutlarını binlerce kullanıcı oluşturur ve bu komutlara “akıllı hücre” demek yanlış olmayacaktır. Yapay Sinir Ağları (YSA), insan beynindeki sinir hücrelerinden (nöronlar) esinlenmiştir. YSA’daki gizli katmandaki bu hücreler esasında bu komutlardır. Bu komutlar, veri alıp cihaza özel değerlere göre değişen çıkış sağlıyorlar ve yine gizli katmandaki diğer komutlarla etkileşiyorlar. Ayrıca her benzer “akıllı hücre”nin katsayıları birbirinden farklı olduğu için koşullar ve parametreler değiştikçe farklı etkileşimler ortaya çıkıyor.
Gizli katman dinamik boyuta sahip. Veriler “akıllı hücre”lerden geçtikçe karar bölümüne ulaşana kadar bir yol izliyor ve tıpkı geri besleme gibi karar oluşmadığı zamanlarda, gerekirse gizli katmanda yoluna daha iyi bir sonuç bulmaya devam ediyor. Gizli katman, alternatif “akıllı hücre”lerden oluşan bir yapı sunuyor. CEYD-A için bu yaklaşım alternatif komutlar olarak ele alınıyor. Kararı, CEYD-A’ nın kurulu olduğu cihazdaki ortam, CEYD-A nın kişilik bilgileri ve koşullar belirliyor. Oluşan karar CEYD-A’nın kişiliğine etki ettiği için insan psikolojisine benzer bir yapı ile sonraki kararlarda değişkenlik oluşabiliyor. Başka deyişle gizli katmandaki kişiliğini ve özelliğini yansıtacak değişkenlerde salınımlar oluşabiliyor. Kısaca derin öğrenmede nasıl orta katmandaki hücreler her seferinde daha iyileşmeye yönelik değişiyorsa CEYD-A’ nın “akıllı hücre”lerindeki kodlar değişmiyor ancak kodlar içindeki kişilik verilerinin değişmesiyle daha sonuca odaklı “akıllı hücre”ler oluşuyor. Bu şekilde, zaman içinde alınan yeni verilerle daha olgun bir orta katman oluşabiliyor.
CEYD-A altyapısındaki en belirgin ve olumlu fark, gizli katmanın sürekli farklı kişiler tarafından yenilenmesi ve zenginleştirilmesi. CEYD-A’da hücreler yenileniyor ve sayısı günden güne katlanarak artıyor. İnsan beyninin de muazzam ve eşsiz bir yapıda olduğunu ve yapay zekanın sadece onu taklit edebilecek duruma gelebileceğini de belirtmek gerekir.
CEYD-A’yı daha geniş bir bakış açısından değerlendirirsek, akıllı hücrelerin mantığı insan etkileşimi sayesinde değişkenlik göstermekte ve tek bir denetleyici (yönetici) tarafından ortama yayılmakta. Ayrıca hücreler, yani komutlar içinde oluşan mikro veriler ise kullanıcıya özel oluşmakta ve bu da akıllı hücrelerin sabit bir sonuca varmayıp değişken bir karara varmasını sağlamaktadır.
Bu gelişmeler ışığında ilerleyen dönemlerde “sanal psikoloji” kavramı ile tanışırsak kimsenin şaşırmaması gerekir.
Peki CEYD Nedir ?
CEYD dili (CEnker.com Yapay Zeka Dili), sohbet robotu ile karşılıklı konuşmayı sağlayan, verilen sesli soruların tanımlanmasını ve bu komutlara robotun nasıl cevap vermesi gerektiğini tanımlayan bir dil. İç içe çağrılan bir yapıda olduğu için kullanıcıların kendi komutlarını da bu fonksiyonlar gibi kullanmak mümkün. Bir başka deyişle sürekli gelişen yüz binlerce komutu olan bir dil gibi düşünülebilir.
CEYD-A Hangi Yazılım Dillleriyle Geliştiriliyor ?
İlk senesinde Java 1.8 ile geliştirilen CEYD-A, sonraki senelerde hem Java hem de olaya dayalı programlama desteği de olan CEYD dili ile geliştirilmeye devam etti. Şu an ise neredeyse tamamen CEYD dili ile geliştiriliyor. Bu şekilde hem kullanıcılar hem de uygulamanın geliştiricisi CEYD-A üzerinde daha rahat kontrol sağlayabiliyor. Kullanıcı uygulamayı güncellemeden de CEYD-A nın arka planda gelişimini gözlemliyor. Gelişen dinamik bir ortamla karşı karşıyayız.
Kullanım Verileri
Tamamen kişisel çabalarla ilerlediği için birkaç medya haberi dışında uygulamanın tanıtımı kulaktan kulağa veya uygulama üzerinden arkadaşlarına ilet mantığı ile yapılıyor ve kullanıcı kitlesi bu şekilde genişliyor. İlk aylarda 600'lerde olan kullanıcı sayısı, ilk sene sonunda 10 bin olurken şu anda 2.8 milyon sınırını aştı.
Günde ortalama 2 bin yeni kişi kazanıldığı ve bunların büyük bir kısmı arkadaş tavsiyesi ile kazanıldığı düşünülürse muazzam bir rakama doğru ilerliyor.
Rakiplerinden Farkları Neler ?
CEYD-A‘ yı bir Türkçe Sesli Asistan olarak nitelendirirsek, piyasada şu an popüler kitleler tarafından kullanılan iOS ortamında Siri, Android ortamında CEYD-A var. Zaten Google Play Market üzerinde Siri ‘yi aratırsanız direk CEYD-A karşınıza çıkıyor. CEYD-A, 4 senedir piyasada ve Siri’nin Türkçeleştirilmesinden 1 sene önce de piyasadaydı. İçerik ve yapı itibarıyle CEYD-A çok farklı boyutlarda.
2014 ten itibaren Microsoft Cortona, Amazon Echo, Hound, Google Home, VIV, Facebook M, Jibo ve CEYD-A yı görmekteyiz
Bunun dışında dijital asistan olarak dünyaca ünlü büyük firmalar kendi projelerini öne çıkarmakta: Apple Siri, Amazon Echo, Microsoft Cortana, Google Assistant, Facebook M, Samsung Bixby piyasada önde giden asistanlar. Bu kadar büyük devler arasında, CEYD-A nın kişisel olarak geliştirilip, tamamen Türkçe olması ve hatta beyin kısmının Türk eseri olması gurur verici.
Kullanıcılar tarafından sesli doğal metin ile veya kodlama yoluyla komut eklenmesi mümkün. Kullanıcı kendi asistanını eğitebildiği için tamamen kişisel, birbirinden çok farklı CEYD-A’lar ortaya çıkabilir.
Kullanıcılar tarafından eklenen komutlar, önce kişisel olarak cihazlarda ve onaylanmamış olarak havuz sisteminde saklanıyor. Havuzdaki bu komutlar yetkili kişiler tarafından onaylandığında kullanıcıların kendi komutları artık herkes tarafından kullanılabiliyor. Şu anda yüz binlerce kullanıcı komutu oluşmuş durumda ve onaylandıklarında inanılmaz bir komut hazinesini oluşuyor ve hızla gelişen muazzam bir asistan ortaya çıkıyor.
Özetle
- Diğer asistanlardan farklı olarak söylediklerinizi cihaz üzerinde çalıştırır.
- Kendi derleyicisi ve kendi geliştirme dili bulunmaktadır.
- Özel bilgilerinizi sunucuya göndermez, kendi cihazınızdaki veritabanında tutar. Sunucu sadece kullanıcıların eklediği komut havuzunu güncellemek içindir.
- Cihazda çalıştığı için performans cihazın hızı ile doğru orantılıdır.
- Cihazda çalıştığı için ses algılama dışında internete ihtiyaç olmadan çalışabilir. İnternetsiz ses algılama desteği oluştuğunda diğer asistanlardan farklı olarak tamamen internetsiz çalışabilme imkanına sahip olacaktır.
- 2.8 milyon ücretsiz kullanıcı sayısına sahip halen 300 bin komut desteğiyle CEYD-A günden güne kullanıcıların desteğiyle gelişmektedir.
- Android işletim sistemi olan telefon, televizyon ve tabletler için Google Play Market üzerinden CEYDA anahtar kelimesini aratarak cihazınıza indirmeniz mümkün. Kullanımı ücretsizdir.
Teşekkür
Desteklerinden dolayı Deniz Kılınç ve Fuat Beşer’ e teşekkür ederim
Kaynaklar:
https://web.ceyd-a.com
https://blog.ceyd-a.com
https://asistan.ceyd-a.com
