Sanayi Devrimi’nin Aşamaları Ve Endüstri 4.0
Endüstri 4.0 ya da 4. Sanayi Devrimi, birçok çağdaş otomasyon sistemini, veri alışverişlerini ve üretim teknolojileri içeren kollektif bir terimdir. Yani sanayi devriminin 4. aşamasıdır. Endüstri 4.0’ı anlamak için geçmişte neler olduğunu, bu süreçte neler yapıldığını ve bu sürecin temellerinin nasıl atıldığını anlamalıyız. O zaman başlayalım.
300 yıl kadar geri gidersek yani 18. YY’dan önce insanlar üretebilmek adına kendi bedenlerini yani kas gücünü kullanıyorlardı. Bu yıllara kadar kas gücü kullanılarak birtakım şeyler (çanak çömlek, çeşitli aletler, inşaat malzemeleri, tarım ürünleri) üretildi. Sadece kas gücü mü kullanıldı? Tabii ki hayır. Çeşitli hayvanlar, rüzgâr ve suyun gücü de kullanıldı. 18. YY ortalarında Avrupa’da bir sorun ortaya çıkmıştı. Birçok ülkeden insanlar farklı yerlerde koloniler kurdular. Birtakım sömürgeler yüzünden ham madde artışı oldu. Bu durum Avrupa ekonomisini canlandırdı ve insanların gelir seviyelerini arttırmış oldu. Gelir seviyesinin artışı yüzünden insanların tüketimleri de artmaya başladı. Bu durum arz-talep dengesizliğine neden oldu. 1740 yılında buhar ile çalışan ilk makine ortaya çıktı. Makinenin ortaya çıkmasıyla Endüstri 1.0 ortaya çıktı. Üretim çok şiddetli bir biçimde artmaya ve belirli oranda ucuzlamaya başladı. İnsanlar köylerden şehirlere göç etmeye başladı. Belirli ülkelerin nüfuslarında artışlar gözlendi. Bu durumda da Avrupa’da çok güçlü bir işçi sınıfı ortaya çıktı. Bu Sanayi Devrimi’ni yakalayabilen ülkeler zenginleşirken (ekonomik, askeri vb.), yakalayamayan ülkeler (Osmanlı İmparatorluğu vs.) iktisadi çöküntüler ve fiziksel çöküntüler yaşadılar. Endüstri 1.0 büyük zenginlikler getirmesine karşın rekabet kavramı da ortaya çıkmıştır.
20. YY başlarında Henry Ford 2. nesil Endüstri Devrimi’ni yani Endüstri 2.0'ı başlattı. Henry Ford otomobil üretmek istiyordu. Ancak otomobil üretmek pahalıydı. Otomobil almak için insanlar sıraya girdiğinden otomobil almak da pahalıydı. 1800'lü yılların sonlarında Amerika da ilk kez seri üretim mezbahaları açılmıştı. Mezbahalarda kullanılan bu üretim bandı mantığını otomobil de kullanmak istedi. Dünyanın ilk seri üretim arabası olan model T’yi üretmeye başladı. Seri bant üretimi aynı zamanda elektrik ile de desteklenmişti. 19. YY sonunda elektrik makineleri ortaya çıkmıştı. Boyut olarak küçük ve verim olarak etkili olunca kısa süre içinde buhar ile çalışan makineleri sektörden sildiler. Çok kısa süre içinde seri üretim ve elektrik makine kullanımı artmıştı. Böylece tam anlamıyla Endüstri 2.0'a geçildi. Üretim artık çok daha ucuz, hızlı ve etkiliydi.
1960'lı yıllarda teknoloji de bir şeyler değişmeye başladı. Üretim dünyası içine yeni bir aktör girdi: Bilgisayarlar. 1960'ın sonlarında bilgisayarlar fabrikalarda üretim sistemlerine dahil edilmeye başlandı. Yine aynı dönemlerde üretim robotları da ortaya çıkmaya başladı. Bir taraftan robotlar bir taraftan bilgisayarlar üretim alanına girince Endüstri 3.0'a geçildi. Bu Sanayi Devrimi’nde artık üretim, bilgisayarların kontrolü altındaydı. Robotlar insanlardan daha hızlı ve etkili bir biçimde üretim yapabiliyorlardı. Bu durumda işçi sınıfı küçülmeye başladı. Eskiden mühendisler ve tasarımcılar bir otomobil vb. yapmak istediklerinde çizim masalarına geçmeleri gerekirdi. Ancak bilgisayarların devreye girmesiyle birlikte programlar ortaya çıkmaya başladı. (Autocad vb.) Fabrikada yapmaları gereken tek şey ise tasarladıkları veriyi bilgisayarlara girmek oluyordu.
2011'e kadar bu Sanayi Devrimi ile devam edilirken özellikle doğu ülkeleri batı ülkelerine karşı üretim alanında çok büyük bir tehdit oluşturdu. 2011–2015 arasında doğu ülkelerinin (Çin vb.) yaptığı sanayi üretimi, batı ülkelerinin sanayi üretimini geçti. Batı ülkeleri tahtını doğu ülkelerine kaybetmek üzereydi. Türkiye’de ekonomik olarak batının bir parçası olduğu için bu tehditten etkilenen ülkelerin başındaydı. Buna karşılık batı ülkelerinin çözümü aşağıdaki gibiydi:
· Hız : İnovasyon hızını artırırlarsa dünya pazarına Çin’ den önce yeni ürünler koyabilirlerdi.
· Esneklik
· Verimlilik : Çok daha az mal kullanarak, çok daha fazla ürün üretebilir miyiz? Yani, Çin’den daha ucuz ve hızlı ürün üretebilir miyiz? Sorusunun cevabını arıyorlardı.
Bunları sağlamak için kas gücünü sistemden çekmek gerekiyordu. Bu da Endüstri 4.0’ın işaretiydi. Yani insan faktörünü üretimde minimuma indirmekti. Kas gücünü yani insanı sistemde minimum tutulursa ;
· Sistem verimli çalışacaktı.
· Üretim ucuzlayacaktı.
Bu planlar doğrultusunda Endüstri 4.0 kavramı 2012 yılında Hannover’de Teknoloji fuarında ortaya çıktı. Endüstri 4.0 kavramı için çok önemli olan 2 parametre vardı: Yapay Zekâ ve Nesnelerin İnterneti. Şimdiye kadar süreci anlattık. Gelin şimdi bu parametrelere açıklık getirelim.
Sanayi Devrimi’nin 4. Aşaması (Endüstri 4.0)
Sanayi Devrimi’nin 4. aşamasında üretimin bütün süreçleri yapay zekâ ve internet bağlantısı üzerinden diğer yapay zekâların iletişimi ile sağlanacak. Üretimden tüketime yapay zekâ kontrol edecek. Tüketim eş zamanlı kontrol edilerek üretim artırılacak veya azaltılacak. Yani üretimin ne kadar efektif olacağının tamamına yapay zekâlar karar verecek. Sistemde olan datayı kullanarak insan olmadan yapay zekâlar üretimi gerçekleştirebilecek. Açıkça görebiliyoruz ki Endüstri 4.0, üretim süreçlerinde insanı tamamen dışlayacak. Endüstri 4.0 da amaç; üretimi olabildiğince ucuz, etkili ve verimli hale getirmek olacaktır.
Bir Ülkenin Endüstri 4.0’a Geçebilmesi İçin Ne Yapması Gerekir?
· Ekolojik Üretim: Üretim daha verimli, daha efektif olacağı için ülkelerin israfı ve karbon ayak izini azaltması, minimum kaynak kullanılması, minimum enerji ile üretimin sağlanması ve minimum çevre kirliliği sağlanması gerekir. Bugün Endüstri 4.0 ‘a geçen ülkeler yenilenebilir enerji sistemlerine yatırım yapmaktadır. Sağlıklı bir geçiş için ilk şartlardan biri ekolojik üretimi ve tüketimi artırmaktır.
· Eğitim Sistemini Tamamen Değiştirmek : Teknoloji ilerledikçe birçok meslek grubu yok olduğu gibi birçok da meslek grupları ortaya çıkmaktadır. 30–40 yıl önce makine mühendisliğine çok ihtiyaç varken şu an yazılım mühendislerine daha çok ihtiyaç vardır. Endüstri 4.0 ‘a geçmek isteyen ülkeler insan yetiştirme standartlarını değiştirmelidir. Hazırlıksız bir şekilde bu sisteme geçildiğinde işsizlik büyük miktarda artacaktır. Yeni bir üretim sistemine geçerken eğitim sistemini ona göre organize etmek gerekir. Özellikle işsizliği azaltmak için ileride yok olan mesleklerle ilgili eğitim veren kurumların sayısını azaltabilir ya da kapatabilir. Yeni teknolojiyle ilgili mesleklere eğitim veren kurumların sayıları artırılabilir.
Türkiye’nin Şu An Ki Durumu
Türkiye Endüstri 1.0 ve 2.0 devrimlerini kaçırdı. Endüstri 3.0'ı ucundan yakalayabildi. Teknik olarak geçse de standart haline şu anda getiremedi. Üretimde halen ülkemizde dengesizlikler var. Ülkemizde bir yandan geleneksel üretim devam ederken diğer yandan yeni nesil üretimler gerçekleşebiliyor. Kısa süre içinde bu dengesizliğin dengeli hale getirilmesi gerekir. Eğer Endüstri4.0'ı ülke olarak kaçırırsak 22–23 YY’a kadar ülke olarak çok zor zamanlar geçirebiliriz. (Ekonomi, teknoloji vb). Unutmamalıyız ki Endüstri 4.0 bir tercih değil , bir varoluş meselesidir. Güçlü ülkeler arasında kendimize yer istiyorsak bu devrime geçmek zorundayız.
Not: Değerli Okurumuz, bu yazıyı faydalı bulduysanız 1 ile 50 arası alkış vererek (alkış ikonuna basılı tutunuz) daha çok okurun Endüstri 4.0 konusunda bilinçlenmesini sağlayabilirsiniz!
