Mekanlar Bizi Nasıl Etkiliyor?

Nöromimari alanında ülkemizdeki öncü isimlerden olan gönüllümüz Elif Sözer, gelecekteki mimarlara biz iz bırakabilmek ve onlara bir ışık tutabilmek hedefiyle tezinde mekânın insan davranışlarına etkisinin izini sürmüştür. Bu bilgilendirici sohbette yaptığı projeler ve dünyadaki araştırmaların izini bize gündelik hayattan örnekleriyle vererek bilgilerini keyifli bir sohbete dönüştürdü. Nöromimari, insanın bilinçdışındaki mekanizmalarının duygusal ve davranışsal dışavurumlarını nasıl yönlendirdiğine dair araştırmalar yapılan bir alan. Bu alanın kişinin içinde bulunduğu mekânın ona çağrıştırdıklarını verdiği mesajları çözümlemek ve farkındalığımızı arttırmanın hayatımızda aslında ne kadar büyük bir etki yaratabileceğini gördük.

Mekân, insanlarla çağrışım yoluyla iletişim kurar ve bunu renk, form, doku, ses gibi etkenlerle yapar. Duygusal ve davranışsal süreçlerimizde karar alma mekanizmamıza etki eden şeyin geçmiş yaşam tecrübelerimiz olduğu da belirtilir. Buna göre bir rengin bize hissettirdikleri, o renkten nefret etmemiz veya o rengi çok sevmemiz aslında bizim geçmiş yaşantımızın etkilerinin izini görebileceğimiz verilerdir. Bu tür farkındalıklara varmanın, mekandan alınabilecek en yüksek verimi almamıza olanak sağladığını gördük. Müziğin de anıları çağrıştırmasının yanı sıra güçlü bir davranış şekillendirici olduğunu, metroda çalan bir klasik müziğin sonucunda suçlarda azalma yaşandığı örneğiyle aslında müziğin iyileştirici gücünü de bir kez daha görerek pekiştirdik. Kokunun davranışlar üzerindeki etkisini ise vanilya kokusu üzerinden anlamlandırdık. Bazı şirketlerin vanilya kokusunu ürünlerinde ve mağazalarında kullanmasıyla satışlarının artmasını, mekânın insanın bilinç dışındaki, ana rahmindeki güven ve aidiyet ihtiyacına karşılık gelen anlamıyla bağdaştırdık. Mekânın vanilyalı kokusunun, insanların mekânsal aidiyet hislerini pekiştirdiğini fark ettik. Rengin davranışlar üzerindeki etkisini, okulda olumsuz davranışlar sergileyen çocuklar için sınıf ve koridorların renklerinin değiştirilmesiyle bu çocukların davranışlarının da olumlu yönde değiştiğini dinledik ve bu uygulamaların artmasını diledik.

Sonuç olarak, mekânın duygusal ve davranışsal dışavurumlarımızdaki etkisini fark ettik ve hepimiz bulunduğumuz mekanları sorgulamaya, etrafımızda gördüğümüz renklere ve formlara daha dikkatli yaklaşmaya başladık. Olumlu mesajlar veren mekânların kurgulanması, çalışma performansını, odaklanmayı, suçluluk düzeyini indirmeyi, iyileşme süreçlerine katkı sağlamayı başarır. Bu uygulamaların bilincine varmamızı ve bizi bu bilgilendirici sohbetiyle hayatımızdaki mekânların etkilerini düşünmeye iten Elif Sözer’e çok teşekkür ediyoruz!

*Elif Sözer’in “Nöromimari” Yaklaşımı ve Hastane Yapılarındaki Mekansal Öğelerin Kullanıcılar Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi’’ adlı tezinden anlatımlardır.

*Yazı hazırlığında benimle birlikte emek veren Mahmut Ünsal ve Nazlıcan Güldaş’a teşekkürlerimle .