Mahi mahi: su ürünleri yetiştiriciliğine almak için ilgi çekici derecede verimli bir tür

Alternatif türlere yönelerek alışılagelmiş deniz mahsüllerinin üzerindeki stresi kaldırmak için Mahi-mahi ilginç bir seçim gibi görünüyor. Bu balığın yetiştiriciliğinin önündeki engeller aşıldığında iyi potansiyeli olan bir tür daha yetiştiricilik ekosistemine katılacak.

Başta hızlı büyümesi ve buna bağlı olarak yumurtlaması olmak üzere, etinin de tüketim için lezzetli bulunması nedeniyle, Mahi-mahi (Coryphaena hippurus) su ürünleri yetiştiriciliğine alınmak için dikkate değer bir tür olarak göze çarpıyor. Öyle ki, bir çok farklı türün daha uzun zamanda ulaşabileceği yaklaşık yarım kiloya, mahi-mahi üç ay gibi kısa bir sürede erişebiliyor. Fakat burada, tek kriter tabii ki balığın kısa süre içinde büyüyüp pazara çıkabilecek hale gelmesi değil; üzerinde düşünülmesi gereken en önemli konulardan birisi, hızlı büyümeyle birlikte gelen hızlı eşeysel olgunlaşma.

Mahi-mahi, tropik ve subtropik sularda yayılım gösteren pelajik — neritik kemikli bir balıktır. Göz alıcı renkleri ile oldukça dikkat çekici bir türdür. Fishbase.se’den elde edilen verilerin ışığında Akdeniz’de de az da olsa yayılım göstermekle birlikte, Akdeniz havzası içinde en fazla Kuzey Ege’nin serin sularında yayılımı mevcuttur. İleri okuma için Fishbase.se’deki ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

Miami Rosenstiel Üniversitesi Deniz ve Atmosfer Bilimleri Okulu (RSMAS) ve Hawaii merkezli Ocean Era (eski adıyla Kampachi Farms) arasındaki bir ortaklık, bu konuyu ele almayı amaçlıyor.

RSMAS’ta su ürünleri yetiştiriciliği profesörü ve direktörü Dr Daniel Benetti, “Teknolojide çok sağlam ilerleme kaydettik” diyor. “Mahi-mahi üretecek teknolojiye sahibiz, ancak ekonomik uygulanabilirlik hala elimizden gelmiyor. Bunun nedeni, balığı zorlaştıran bazı biyolojik özelliklerdir.”

Balığın hızlı büyüme oranı, birçok araştırmacıyı kırk yıl boyunca Mahi-mahi kültürünü incelemeye yöneltti. Benetti, bu süre içinde çeşitli çevresel ve beslenme sorunlarının çözümünde önemli ilerleme kaydedildiğini belirtiyor. Ancak olgun erkek mahilerin saldırganlığı ve kanibalizm önemli bir zorluk olmaya devam ediyor.

“Bir tankta iki erkek bulunduramazsınız çünkü geriye sadece bir tane kalacaktır. Erkekler sadece birbirinin peşine düşmekle kalmıyor, tüm sistemin dengesini bozuyorlar” diyor. “Bu balıkları pazar boyutuna büyütecekseniz, bunu başarabiliriz. Ancak tamamen kadınlardan oluşan bir nüfus geliştirmemiz gerekiyor ve şu anda hedeflediğimiz şey bu.”

Ocean Era’nın kurucusu ve CEO’su Neil Anthony Sims, monoseks veya kısır popülasyonların peşinde koşmak bir meydan okuma gibi görünse de, karasal tarımda erkekleri üretimden çıkarmak için benzer çabaların düzenli olarak yapıldığını söylüyor.

Sims, “Koyunlarda ve sığırlarda bütün erkekleri hadım edeceksiniz” diyor. “Bu, aynı nedenle karasal tarımda yaptığımız bir şey. Erkekler her zaman savaşacak — horozlar savaşacak, koçlar savaşacak, boğalar savaşacak. Ve onları evcilleştirmeyi çok zorlaştırıyor. Bu yüzden, insanların 10.000 yıl önce karasal stoklarla yaptıklarını mahi-mahi ile yapmaya çalışıyoruz.”

Mevcut araştırma, RSMAS’taki ekibin kuluçka stoklarını ele geçirdiğini, yumurtladığını ve Ocean Era’nın kuluçkahanesinde yetiştirilmek üzere ülke çapında sevk ettiğini görüyor. Kısa süre içinde, RSMAS’ın kuluçkahanesinde daha fazla deneysel çalışma başlatılacak. Benetti, monoseks Mahi-mahi popülasyonları üretmek gerçekten mümkünse, ekibin önümüzdeki iki yıl içinde bunu yapabilmesini umduğunu söylüyor.

Mahi-mahi kolay yetiştirilen bir tür

Bu zorluklarla, neden türün peşinden koşalım? Hawaii merkezli bir deniz biyoloğu ve Reef Culture Technologies’in sahibi olan Frank Baensch, mahi-mahi çiftçiliğinin faydalarının çok cazip olduğunu söylüyor.

Saldırganlık sorunlarının başlamasından 45–50 gün önce Mahi-mahi’nin büyümesi en kolay pelajik balık olduğunu kaydetti.

“Mahiler uysaldır ve farklı koşullarda gerçekten başarılıdırlar. Bulanık yada temiz tanklara tutabilirsiniz. Onları Rotifer’de ve Artemia’da yetiştirebilirsiniz. Tamamen kopepod diyetinde en iyisini yapıyorlar, neredeyse yüzde 100 hayatta kalıyorlar. Çoğu deniz balığına kıyasla larvaları kurşun geçirmezdir.”

Su ürünleri yetiştiriciliğinde çok yeni bir tür olduğu için, Mahi-mahi’nin ekonomik potansiyeli araştırılmamıştır. Bugüne kadar, pazardaki mahi-mahi doğadan avlak olarak gelmektedir.

Sims, “Fakat 1976'da somon pazarının büyüklüğüne baksaydınız, ‘pekala, çok fazla pazar yok’ derdiniz” diyor. “Bence Mahi-mahi, verimli olduğu için olağanüstü bir pazar potansiyeline sahip.”

İnsan tüketimi için balık boyutunu yeniden düşünmek gerekli

Benetti, Mahi-mahi’nin hızlı büyümesinin, üç ayda 0.5–0.75 kg ağırlığındaki Mahi-mahi’yi hasat edebileceği anlamına geldiğini söylüyor. Ancak bu tür tabak büyüklüğündeki balıkların ticari olarak başarılı olması için, Kuzey Amerika su ürünleri endüstrisinin hasat edilecek “mükemmel boyutta” balık tanımının değişmesi gerekiyor (bkz. “The Plate-Sized Revolution,” ANA Mayıs/Haziran 2016, S. 11).

Benetti’nin görüşüne göre, balığı tabak boyutunda büyütmek ve tüm balığı satmak, daha büyük balıklar üretip onu fileto olarak satmaktan çok daha etkili ve verimli olacaktır. Tabak büyüklüğündeki balıklara yönelik bir hareket olmaması onu hayal kırıklığına uğrattı.

Benetti, “Görünüşe göre üreticiler piyasa tarafından rehin tutuluyor” diyor. “Kimse küçük balıklar için bir pazar geliştirmeye çalışmıyor gibi görünüyor.”
Benetti’ye, kendi araştırma ortağı Sims tarafından bile, “Amerikalı tüketicinin tabak büyüklüğünde balık arzusu olmadığı” defalarca söylendi.

Sims, Benetti’ye tabak büyüklüğünde balıkların çalışması için her türlü onayı verirken, daha büyük Mahi-mahi için daha fazla potansiyel gördüğünü söylüyor.

Sims, “Birleşik Devletler’de daha fazla taze balık için Mahi-mahi için çok büyük bir pazar var” diyor. “Bunu, tabak büyüklüğündeki Mahi-mahi’yi denemeleri için ikna etmeye çalışmak yerine, zaten alışık oldukları büyüklükteki balıklarla yapmak istiyorum. Batı kültürü filetoyu sever. Mümkün olan en geniş pazar çekiciliğini düşündüğünüzde, fileto çok daha çekici.”

Benetti kararsız. Amerika’nın tabak büyüklüğünde balıkların çok daha yaygın olduğu Latin Amerika ve Asya ülkelerinden büyük göçmen nüfusa sahip olduğunu kaydetti. Mahi-mahi su ürünleri yetiştiriciliğinin bir şekilde ticari olarak uygulanabilir olmasını sağlamaya odaklanmaya devam ediyor. “Eğer monoseks popülasyonları üretebilirsek, mahi-mahi’nin ticari uygulanabilirliği için kalan darboğazı çözeceğiz” diyor.

Alternatif türlere yönelerek alışılagelmiş deniz mahsüllerinin üzerindeki stresi kaldırmak için Mahi-mahi ilginç bir seçim gibi görünüyor. Bu balığın tüketimiyle ilgili ileri okumalar için NOAA’nın web sitesini ziyaret edebilirsiniz.