Vivian Maier: Ölümünden Sonra Keşfedilen Fotoğrafçı
2007 yılının kış ayları. John Maloof, hazırlamakta olduğu bir tarih kitabı için eski Chicago fotoğrafları arayan genç bir emlak danışmanı. John, bir gün evinin karşısındaki müzayede salonunda, sandık dolusu eski film negatiflerinin satılacağını öğrenir, açık artırmaya katılır ve film negatiflerini almayı başarır.
John şöyle anlatıyor;
“Müzayede salonu, fotoğrafçının adının Vivian Maier olduğunu söylüyordu. Google’da bu ismi aradım ve hiç sonuç çıkmadı. Gerçekten hiçbir sonuç çıkmadı. Negatif filmleri ışığa tutup, eski Chicago fotoğrafları arıyordum ama aradığım şeyleri bulamamıştım ve negatifleri dolaba kaldırdım. İki yıl kadar sonra dolapta çok yer kapladığı için negatifleri taramaya ve dijital ortamda saklamaya karar verdim.”
Projesi için aradığı fotoğrafları bulamayan fakat artık elinde devasa bir fotoğraf arşivi olan John, bu fotoğraflarla ne yapabileceği konusunda fikir edinmek için negatiflerden taradığı yirmi kadar fotoğrafla bir blog açar ve blogun bağlantısını fotoğraf paylaşım ve topluluk platformu Flickr üzerinden paylaşır, bir süre sonra ortalık karışır.
Fotoğraflara harika tepkiler gelince. John, bu fotoğrafların arkasındaki kişiyi bulmak istiyor ve ekliyor “fotoğrafların iyi olduklarını düşünüyordum ama sanatsal açıdan bu kadar iyi olduklarını bilmiyordum” diyor. İnternette tekrar “Vivian Maier” adını arıyor ve bu sefer bir ölüm ilanı görüyor. “Vivian Maier, huzur içinde öldü” yazıyor. İlan sadece birkaç gün önce verilmiş. Müzayededen aldığı kutuları inceleyen John, kutulardan birinde adres buluyor, ardından bu adreste oturan kişilerin telefon numarasına ulaşıyor.
John görüşmeyi şöyle anlatıyor:
Telefon açtım ve “Bende Vivian Maier’in negatif filmleri var” dedim. Karşı taraf “kendisi benim dadımdı” dedi. Şaşırdım, dadıymış… Başka eşyaları olup olmadığını sordum, bana Vivian’ın biriktirme hastalığı olduğunu ve eşyalarını bir depoda tuttuğunu, deponun da artık boşaltılacağını ve istersem ona ait istediğim eşyalarını alabileceğimi söylediler. Merakım artıyordu, bir dadı neden bu kadar çok fotoğraf çeker ve neden böyle fotoğraflar çeker?
Depoya gittiğinde eşyaları inceliyor John ve deri bir sandık dikkatini çekiyor, sandık ağzına kadar negatif filmlerle doludur. Başka neleri mi alır? Vivian Maier’in elbiselerini, ayakkabılarını, mektuplarını, kuponlarını, faturalarını, tokalarını, ses kayıtlarını ve video kasetlerini… Vivian, kendi sesini de arada kaydetmiş. Yaşadığı ilginç şeylerden bahsetmiş veya izlediği bir sinema filmini değerlendirmiş kendi kendine. Video kayıtlarında ise gazetelere yansıyan cinayet haberlerinin olay yerlerini, cenaze evlerini ve bazen markette gündem hakkında insanlara fikirlerini sormuş.
John bir yandan araştırmalarına devam ederken Vivian Maier adı televizyonlarda haber bültenlerine çıkmaya başlamıştı ve gittikçe yayılıyordu popülerliği. John, baskısını aldığı bazı fotoğraflarla Vivian Maier sergisi açmıştı ve Maier hakkında bilgi toplamaya gidebildiği yere gitmeye kararlıydı. Onun için “tarihte hak ettiği yeri almasını istiyorum” diyordu. Gerçekten mi böyle düşünüyordu, yoksa insanların Vivian Maier ilgisini kullanmak mı istiyordu bilemiyoruz fakat onun çabası sayesinde bugün Vivian Maier’i tanıyoruz.
Vivian Maier
Resmi kayıtlarda geçen adı Vivian Dorothy Maier. İnsanlara Fransa doğumlu bir Fransız olduğunu söylese de resmi kayıtlarda 1 Şubat 1926 New York doğumlu. Fransız bir anne ve Avusturyalı bir babanın kızı.
1930 yılında ABD’de yapılan nüfus sayımında 4 yaşındayken, annesiyle birlikte ve annesinin Fransa’dan New York’a yerleşen fotoğrafçı arkadaşı Jeanne Bertrand’ın evinde yaşıyor. Vivian bu dönemde henüz 4 yaşında, yaşı çok küçük olmasına rağmen fotoğrafa ilgisinin bu dönemde başladığı söyleniyor.
Vivian Maier, fotoğraflarının çok büyük çoğunluğunu çift lensli Rolleiflex fotoğraf makinesi ile çekiyor. John Maloof, Maier’in anne memleketi Fransa’nın Saint Julien en Champsaur kasabasına gittiğinde Maier’in hayattaki son kuzeni ona Maier’in annesi Maria Jaussaud’un kullandığı kamerayı gösteriyor. Annesi de Rolleiflex fotoğraf makinesi kullanmış fakat Maier’in kamerası farklı.
Son zamanlarında ise; son işi olan ve uzun süre dadılığını yaptığı çocukların ailesi Vivian Maier’i ayrı bir eve yerleştirip, kirasını karşılıyor fakat bu durum yoksulluğa engel olamıyor, ömrünün son yıllarını etraftaki insanların yardımlarıyla ve çöp toplayarak geçiriyor. Artık yaşlanan Vivian, bir gün her zaman oturduğu parktaki banka doğru giderken ayağı kayıyor ve kafasını çarpıyor ve 21 Nisan 2009 tarihinde Chicago’da hayatını kaybediyor.
Tokasından Bile Vazgeçmeyen Maier’in Negatif Filmleri Nasıl Satışa Çıktı?
Depo kirasını ödeyemediği ve uzun süre borçları biriktiği için depo sahibi tarafından borcuna karşılık olarak özel eşyaları müzayede salonunda satılmış.
Neden Kendini Bu Kadar Gizledi?
Bunu kimse tam olarak bilemiyor fakat uzun süre yanlarında çalıştığı bir ailenin ferdi bu durum için, geçmişte çalıştığı bir aile tarafından Vivian’ın aşırı aşağılandığı ve hor görüldüğü için, özgüvensiz ve içine kapanık olduğunu söylüyor. Aynı kişi Maier’e “Hiç sağlık sigortan olmamış, bunu dert etmiyor musun?” diye sorunca “Fakirler ölemeyecek kadar fakirdir” cevabını veriyor.
Vivian’ın hayatı hakkında birçok bilgiye ulaşsak da bilmediğimiz yine çok şey var, fotoğraf meraklıları arasında daima buruk bir yeri olacak gibi. Bu yazıyı da Vivian’ın notları arasında çıkan bir sözüyle bitirmek istiyorum.
“Hiçbir şey sonsuza dek sürmez. Diğer insanlar için yer açmalıyız. Bu bir döngü. Binersin ve sonuna kadar gidersin. Yerini bir başkası doldurur. Şimdi ben üzerime düşeni yapmak için bunu kapatıp, hızla bir sonraki kapıya koşacağım.”
— Vivian Maier
Not
Vivian Maier’in yaşamı ilginizi çektiyse; John Maloof’un Finding Vivian Maier (2013) ve Pamela Bannos’un Vivian Maier: Who Took Nanny’s Pictures (2013) belgesellerini izlemenizi tavsiye ederim.
