İsrail Genel Bilgiler
Tekrardan selamlar ve sevgiler herkese. 2018 Kurban Bayramında arkadaşım Ece nasıl aklına geldi ise beni ve Özcan’ı kandırarak İsrail’e götürmeyi başardı. Baştan diyeceğim, çok ön yargılarım olan bir ülke idi ama tamamının kırıldığı bir gezi oldu benim için. Sadece Tel-Aviv değil tabii, Kudüs ve ölü deniz turları da yaptık.
“İsrail (İbranice: יִשְְׂרָאֵל, Yisra’el) ya da resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: Bu ses hakkında מדינת ישראל (yardım·bilgi), Medīnat Yişra’el), Orta Doğu’da, Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği yerde bulunan bir ülke. Coğrafi olarak, Asya kıtasında bulunur. Batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneyinde ise Mısır, Filistin ve Kızıldeniz ile çevrilidir.
İsrail Meclisi kararına göre başkenti Kudüs’tür. Ancak bu durum Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 478 sayılı kararı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri dışında uluslararası toplum tarafından tanınmamaktadır. İsrail’deki büyükelçilik ve konsoloslukların büyük çoğunluğu, ülkenin finans merkezi olan Tel Aviv’dedir ve uluslararası toplum tarafından Tel Aviv, İsrail’in başkenti olarak tanınmaktadır. İsrail, nüfusunun çoğunluğu Yahudi olan tek devlettir.
Uzun ve dar bir şekle sahip olan İsrail, 470 km uzunluğunda olup, en geniş bölgesi yaklaşık 135 km’dir. Sınırları ve ateşkes hatları içerisinde kalan toplam yüzölçümü 27.817 km²’dir. İsrail, yaklaşık 8.081.000’lik nüfusuyla, çeşitli din, kültür ve sosyal geleneklere sahip insanları bir araya getirmiştir. Para birimi Yeni İsrail şekelidir. İsrail dünyadaki en büyük 43. ekonomiye sahiptir. Aynı zamanda İnsani Gelişme Endeksi’nde Orta Doğu’da ilk sırada yer alır. Asya’da ise beşinci sıradadır. Basın Özgürlüğü Endeksi’nde İsrail 86. sıradadır.
Tevrat’a göre; Yakup ailesi ile göç ederken, Tanrı’nın bir meleği insan kılığında Yakup’a görünür. Ailesini nehrin karşısına taşıdıktan sonra Yakup, melek ile gün ağarıncaya kadar güreşir. Melek, Yakup’u yenemeyeceğini anlayınca ona, ‘Beni bırak, gün ağarıyor’ der. Fakat Yakup, “Beni kutsamadıkça seni bırakmam” der. Yakup mücadele eder ve nihayetinde Tanrı’nın meleğini yener. O da Yakup’u Tanrı’yla mücadele eden anlamına gelen İsrail adıyla kutsar. Böylece Tanrı tarafından Yakup’un adı İsrail olarak değiştirilmiş olur. Bu nedenle Yakup’un soyundan gelenlere İsrailoğulları denir. Bu olaydan sonra Yakup, Mısır’a göçtüğünde sülalesi İsrailliler olarak anılır.
İsrail’de 6.110.600 Yahudi vardır. İsrail nüfusunun %20.7’sini Araplar oluşturmaktadır. Son on yılda Romanya, Tayland, Çin, Güney Amerika’dan gelen pek çok işçi İsrail’e yerleşmiştir. Bu işçilerin çoğu yasa dışı ülke sınırlarında oldukları için göçmenlerin kesin nüfusu bilinmemektedir.
1948 yılından beri İsrail hep göç aldı. Alınan bu göçler Dünya’nın başka yerlerinde yaşayan Yahudilerin ülkeye yerleşmesinden kaynaklanıyordu. Fakat son 10 yılda İsrail’de iş imkanlarının artması ve Orta Doğu’da hızla gelişen bir ülke olması pek çok farklı ulustan insanın İsrail’e göç etmesine neden olmuştur. Haziran 2012 itibarıyla 60.000 Afrikalı göçmen ülkeye girmiştir. Göçmenlerin İsrail’e yasa dışı girmeleri hükûmet tarafından tehdit olarak algılandı ve bakanlar toplantısı yapıldı. İsrailliler’in %92’si kentsel alanlarda yaşamaktadır. 2011 yılından itibaren Doğu Kudüs’te yaşayanların nüfusu 250.000 kişi olmuştur. Golan Tepeleri’nde ise bu nüfus 20.000 kişidir.
İsrail kendini Yahudi olarak nitelendiren tek devlettir. Sadece Yahudiler ve Yahudi soyundan olan kişiler İsrail vatandaşı olabilir[kaynak belirtilmeli]. Ülke’de çıkarılan Dönüş Yasası sonucu İsrail vatandaşlığı ülkeye gelen tüm Yahudilere verilir. İsrail nüfusunun %4’ü Yahudi soyundan gelen fakat Yahudi olmayan insanlardan oluşur. Dönüş Yasası böyle kişilere vatandaşlık vermeyi kabul etmiştir. Günümüzde İsrail’deki Yahudi nüfusunun %73’ü İsrail doğumludur. Nüfusun %18.4’ü Avrupa ve Amerika’dan göç eden Yahudilerdir. Geriye kalan %8.6’lık kısım Asya ve Orta Doğu coğrafyasındaki Yahudilerdir.” [1]
◊ İSRAİL VİZESİ ◊
İsrail gitmek için vizeye ihtiyacımız var. Güzel kısım ücretsiz olması, kötü kısım ise ücretsiz olsa da gidip almamız gerekiyor. Randevu sistemi yok, sabah gitme sıranıza göre alıyorlar size.
Vize müracaatında girişte bekliyorsunuz ve sonra tek tek 7. Kata alınıyorsunuz. Alınmadan önce tüm elektronik eşyaları bırakıp tekrardan x-ray’den geçiriyorlar size ve sonra yukarı alıyorlar. Burada kiminle gidiyorsunuz, neden, çalıştığınız yer, İsrail’de tanıdığınız var mı, sürüyle soru soruluyor. Sonrasında bir resminizi çekiyorlar, beni yukarıda da bir x-ray’den geçirip, kemerimi falan bile aramışlardı. En sonunda tamam deyip başka bir kapıya yönlendiriyorlar size, vize evraklarını verebileceğiniz ve bitti. Elinize 1 hafta sonra pasaportunuzu alabileceğiniz bir kâğıt veriyorlar. Bu kağıtla kim gelirse alabilir, sadece başvuru sahibine gerek yok.
* Vize müracaatları ve pasaportların geri dağıtımı hafta içi her gün 10:00–13:00 saatleri arasında yapılmaktadır. Bu saatlerin dışındaki başvurular kabul edilmemektedir.
* Onaylanan Pasaportların teslimi sadece “PASAPORT TESLİM MAKBUZU” karşılığında YAPI KREDİ PLAZA C BLOK GİRİŞİ RESEPSİYONUNDA BULUNAN İSRAİL BAŞKONSOLOSLUĞU GÖREVLİSİ tarafından yapılacaktır. Tekrardan konsolosluğa girmiyorsunuz. Başvuruyu da burada yapıyorsunuz ama başvuruda sizi üst katta konsolosluğa çıkartıp orada sorguya çekiyorlar.
Önceden şunu belirteyim pasaportlarında İsrail vizesi veya İsrail’e giriş-çıkış damgalarıyla seyahat eden yabancıların İran, Kuveyt, Libya, Lübnan, Suriye, Sudan, Suudi Arabistan ve Yemen’e girmelerine izin verilmemektedir.
Eskiden ayrı bir kâğıda vize uygulaması varmış ama artık yok, illa pasaportunuza basıyorlar vizeyi. Diğer ülkelere girmek istiyorsanız ikinci pasaport şart İsrail’e girdikten sonra.
Bu ülkelere girip çıktınız sonra İsrail’e girebiliyorsunuz ama uzun süreli sorgulara hazırlıklı olun hem konsoloslukta hem havalimanında.
Vize ile ilgili bütün detaylar ve form için tıklayabilirsiniz.
* Pasaport müddeti en az 1 yıl olmalıdır.
* Vize neticesi 5–7 iş günü içerisinde verilecektir.
GEREKLİ EVRAKLAR:
- Pasaport (müddeti en az 1 sene geçerli)
- Başvuru formu (Vize Formu tıklayınız.)
- Son bir sene içerisinde çekilmiş 2 adet biyometrik resim (5 x 5 boyutunda)
- Otel ve uçak rezervasyonları
- *Birinin evinde kalınması durumunda, otel rezervasyonu yerine karşı taraftan davetiye mektubu
- İsrail’de sizi davet eden şirket/ kişiden davetiyenin çıktısı başvuru sırasında getirilmelidir. ( İş seyahatine gidecekler için zorunludur.)
Şirket Çalışanları için ayrıca istenen belgeler:
- Şirketin antetli kağıdına başvuru dilekçesi
- İmza sirküleri fotokopisi veya anlaşma
- Sosyal Sigortalar Kurumu’nda ise giriş kaydı
- Resmî Gazetedeki şirket ilanınızın fotokopisi
- Vergi levhası fotokopisi
- 3 Aylık Maaş Bordrosu
◊ ŞABAT ◊
Şabat cuma akşam 6 gibi başlıyor ve Cumartesi akşama kadar sürmekte. İsrail’de çalışma Cuma Cumartesi tatil Pazar çalışılıyor. Şabat süresince çoğu dükkân, mekân kapalı. Özellikle dindarlar hiçbir elektronik araç kullanmıyorlar. Evlerine girerken kapı otomatını bile kullanmayıp anahtarla açıyorlar, telefon, araba hiçbirini kullanmıyorlar. Tel-Aviv’de çok sıkıntı çekmezsiniz şabatta ama daha dindar kısımlarda veya Kudüs’te problem olabilir. Tel-Aviv’den Kudüs’e gidecekler için Cuma Cumartesi gitmeyiniz o yüzden. Önerimiz perşembe günü.
◊ NASIL GİDİLİR ? ◊
İsrail gitmek isterseniz aktarmasız olarak Pegasus, Türk Hava Yolları ve Atlas 2 saat 10 dakika süren uçuşlarını yapmaktalar.
◊ HAVALİMANI KONTROLLERİ ◊
Havalimanı kontrolü ile ilgili mutlaka sizler de okumuşsunuzdur sıkıntıları. Ülkeye girişte pasaport kuyruğunda baya bir sıra vardı ama kolay geçtik. Örneğin Atina girişinde çok daha fazla beklemiştim ben. Sonrasında pasaportumuzu verdik, görevli kadınla gayet makara yaptıktan sonra pasaportumuzu aldık ve geçtik. Çok kolay oldu başka bir sorgu da yaşamadık.
Burada size bir ufak kart gibi, ülkede kalabileceğiniz günü gösterir ufak belge veriyorlar. Bunu yanınızdan ayırmayın dönene kadar.
Ama dönerken de aynı mı? ASLA! Dönüşte kontuarların önünde ilave bir güvenlik sırası var bunu atlamayın! Yoksa x-ray kontrolüne giremiyorsunuz. Bu kontrol noktasında pasaportunuza ve valizlerinize sticker yapıştırılıyor ve sonrasında güvenlik kontrolüne gidebiliyorsunuz. Bu nedenle, check-in yaptınız, valizinizi verdiniz veya el bagajı, biletinizi aldınız, haydi ben kapı numarama gidiyorum diyemiyorsunuz, bu stickerlar mutlaka lazım.
Sıra bize geldiğinde, ayrı ayrı aldılar bizi sırayla, “İsrail’den kimse sana hediye Verdi mi? “Arkadaşlarını ne zamanadır tanıyorsun” “Kaç gün kaldın” Yanında silah var mı?” gibi garip sorular eşliğinde en sonunda verdiler ve stickerlarımızı aldık.
E güzel kontrole gittik, pasaporta baktıktan sonra başka bir güvenliğe aldılar bizi. Bütün çantaları açtırıp, donların arasına kadar bir cihaz sokup kontroller yapıldı. Bütün elektronik cihazlar yine kontrol edildi. Sonra X-rayden geçiyorsunuz. X-ray sonrası ayakkabılarınız kontrol ediliyor. Bütün bu sıkıcı kontroller sonrası pasaport kontrolüne geçiyorsunuz ve bitiyor sonunda işkenceniz.
Özcan’da Fas damgası olduğu için neredeyse uçak son biniş saatine kadar tuttular aradılar. Bu nedenle yukarıda dediğim gibi, İsrail’in tartışmalı olduğu ülkelerden birine gitmişseniz, uzun beklemelere hazırlıklı olun.
Dönüşte kontrollere yakalanmamak için 4 saat öncesinden havalimanında olun. O kalabalıkta ve kontrollerde işiniz uzayabilir.
Kontrolleri geçtiniz herşey tamam, sonrasında sadece elektronik yük okuma yapıyorlar ve ilave sorgu sual olmadan geçiyorsunuz.
◊ GENEL BİLGİLER ◊
Para birimi ŞEKEL. Gitmeden önce Eminönü taraflarından da alabilirsiniz. Veya şehirde bozdurabilirsiniz ama dikkat etmeniz gereken birincisi komisyon olmayan yerden bulmanız lazım. İkincisi, dışarı kuru yazıyorlar ama yüksek zannediyorsunuz, alış satış fiyatlarını ters yazabiliyorlar. İçeri girdiğinizde tersi bir fiyat görürseniz şaşırmayın. İlginç olanı genelde hiç kur yazmıyorlar gidip soruyorsunuz. Pasaport istemiyorlar.
Musluk Suları çok iyi olmasa da içilebiliyor. Yanınızda mutlaka bir şişe götürün. Her şehirde, her yerde su içebileceğiniz musluklar yer alıyor zaten. Bir ülkeyi sevmenin en güzel yanlarından biri.
Şehir aşırı aşırı ve aşırı pahalı. Londra’dan bile pahalı diyebilirim. Bir tabak humusa 45–50 lira arası vermeye hazır olun. Aynı şekilde bir bardak bira 40–45 arası.
Özellikle yazın gidiyorsanız sıcağa dikkat! Ben spor ayakkabı, parmak arası terlik ve sandaletle gittim. Her yer parmak arası terliğe uygun değil, bu nedenle bence yanınızda ilave sandalet olsun. Özellikle ensenizi kapatacak kıyafetler, şapka önemli ki, benim ensem çok fena yandı sadece kasket olduğu için. Bol bol güneş kremi götürün, su şişesi götürün.
Çoğu avm girişi, Türkiye gibi. Güvenlik kontrolünden geçiyorsunuz.
Sınırlar çok karışık, Google maps göre Filistin’desiniz ama İsrail içi gibi. Sınırlardan geçerken bir sorun yaşamazsınız.
Çok ilginç, biz gittiğimizde ve Türk’üz dediğimizde her yerde çok iyi karşılandık. Ya indirim aldık, hediye verildik, özel ilgi gösterildik, gerçekten garibimize gitmişti.
İsrail’de yollar gerçekten çok güzel. Baya keyif aldık sürerken. Tel-Aviv’den uzaklaştıkça ve Kudüs, tuz gölü gibi yerlere gittikçe sıcaklık ta artıyor. Bizde 12 derece fark etmişti.
İsrail’de şehirler arası yollarda çölün ortası palmiye ağaçları dolu. Hem şehirlere yerleştirme, hem de palmiye yağı çıkartmak için kullanıyorlar.
Araç sürerken Filistin sınırlarında kameralara, duvarlara, pasaport kontrollerine alışın.
Kadınlar da askere gidiyor ve bu süre 2 yıl! Tel-Aviv plajında kadın erkek, 35 yaş üst sınır dersek göbekli vs kimseyi görmedik, herkes fit ve six packli resmen.
◊ ARAÇ KİRALAMA ◊
Şunu belirteyim önce. Araç kiralama uzun sürede işinize yarayabilir. Biz araç kiraladık, full sigorta ile 4 gün en küçük boy Chevrolet araç, 202$ verdik. Benzin 6,5 Şekel yaklaşık litresi. 32 litre alıyordu araç. Uzun tatilde Kudüs’e gitmek, orada ölüdeniz vs., gerçekten çok yorucu olur otobüs ile. Ayrıca çölde araba sürmenin verdiği keyif de çok ilginç. Filistin İsrail arası duvarları görmek, çölün ortasında sürmek, yıllar önce buralarda su olduğunu bilmek ve bu suyun aşındırdığı şekilleri incelemek gerçekten çok keyifli. Mutlaka yapın değil ama İsrail’de toplu taşıma ve şehirler arası yolculuk yaparken araç daha mantıklı. Tek kötü yanı, İsrail’de park ve trafik çok kötü. Mutlaka full sigorta yaptırın. Adamlar park ederken öncekine arkadakine çarpmış umurlarında değil. Eğer araba kiralarsanız, bütün kaldırımların boyalı olduğunu fark edeceksiniz. Mavi olanlara park edilebilir, kırmızılara park edemezsiniz. Çok güzel bir uygulama bence.
Araç Dipnotu. Mutlaka proziyonlarınızı ve ödediğiniz belgeleri iyi aklınızda tutun ve kontrol edin, hatta size verilen her belgenin resmini çekin. Bizde baya fazladan çekim oldu sonra yanlış çekim olduğu anlaşıldı geri iade edildi. Dikkatli olmak lazım. Ayrıca ceza yerseniz, bizim kiralama şirketinde ceza yeme bedeli 22$ ilave ücret vardı. Ceza yerseniz 48 saat sonra ceza üzerindeki QR kodu okutarak online olarak ödeyebiliyorsunuz.
◊ NE YENİR? ◊
♦Ey İsrail’e gelenler! Humus yemeden dönmeyiiiin! Evet, ne yenir kısmında bir numara kesinlikle humus. Humus ta olay, Türkiye’de en iyi yiyebileceğiniz, İsrail’de en kötüsü. Humus tarifi vermeye tabi ki gerek yok. Kısaca tahin ve nohut. Buradaki fark, genelde tabakta orta kısmı biraz boş bırakıp bol zeytinyağı ve ortada nohut ile servis ediliyor. Yerine göre ilave Baharat olabiliyor. Asıl değişiklik ise, mantarlı, etli, fasulyeli çeşitlerinin olması. Bu nasıl oluyor, humusta direk üzerine koyuyorlar. Açıkçası ya sade alın ya da mantarlı gerişi pek damak tadımıza uymadı. Ufak dipnot, çoğu yerde humus yanına soğan gelebilir. Soğan kabuğunu kaşık olarak kullanıp yerseniz muhteşem oluyor!
♦Falafel. Nohut var, humus varsa falafel de var. Yine bildiğimiz falafel özel bir değişikliği yok. Sade, pidede, lavaşta, tabakta çekişti şekilde isteyebilirsiniz. Yanında bir tahin sos vs. yok, genelde bizde yapılır bu. Nerde yediysek güzeldi, güzel kızarmıştı, hafifti. Yanında genelde turşu ve acı sos.
♦Sabich. Bütün tatilimizin en güzel eğlencesi oldu diyebilirim özellikle isminden dolayı. Gobit ekmek (Ankara’da böyle kardeşim bazısı tombik falan diyor da neyse) arasına, garnitür doldurulan bir yemek. Tombik döner ama et yok, humus var diyebilirim. Özet tarifi, Pide arası kızarmış patlıcan, haşlanmış yumurta, tahin sos (tahin-limon-sarımsak), maydanoz, yeşillik, isteğe göre acı ve Amba denilen mango turşusu suyu gibi bir içeriği var.
♦Shawarma. Lafı uzatmaya gerek yok, ekmek arası döner. Avrupa’da olduğu gibi daha dolu bizimkilerden o kadar.Aslında daha çok yunan gyros’a benziyor.
♦Şakşuka. Kahvaltı menülerinde çok var özellikle ama bizim menemen aslında.
♦Kızarmış patlıcan. Kusura bakmayın böyle yazmam normalde ama o kadar araştırmaya adını bulamadın bunun. Yuvarlak olarak kesilmiş ve sonra kızartılmış patlıcanlar. Kahvaltıda çok tüketiliyor özellikle gezerken kahvaltılık erlerde bunu yaptıklarını görebilirsiniz. Yanında acı tahin sos salata ve pide/bazlama ile servis edilmişti bizde.
Genel olarak şunu diyebilirim, bizim damak zevkimize yakın bir mutfakları var. Özellikle bu Tel-Aviv civarları daha batılılaşsa da, tahin, helva, zeytin, yumurta, pide, et hep bize uyan şeyler. Sadece biz bu kadar patlıcan yemeyiz. Bunların dışında yine yaprak sarma, kahvecilerde Türk kahvesi bulmanız mümkün. Özellikle kahve yer yerde.
♦İsrail’de bira dediğimiz zaman öne çıkan isimler Goldstar ve Maccabi.
Arkadaşım Özcen Birsöz’ün ağzından Goldstar Dark Lager.
Alkol oranı %4,9 olmakla birlikte kavrulmuş (malt) buğday tanelerinden üretilmektedir. Renk olarak bakır rengine yakındır. Koyu renkli alttan fermante (lager) tipi bira örneklerindendir. Tat olarak türü aynı olan Kozel Dark’ı andırıyor fakat alkol ve malt tadı hafif olmasına rağmen Kozel Dark’a göre daha yüksek. Kavrulmuş malt sebebiyle acı olmayan bisküvi tarzı bir tat alıyorsunuz ayrıca birada hafif bir tatlılık mevcut.
Bu tip bira şu an (bildiğim kadarıyla) ülkemizde üretilmiyor. Bir dönem Kozel ile anlaşması olan Efes, bu tipteki biraya en yakın olan ve Kozel Dark olarak bilinen (koyu renkli lager tipi) birayı ülkemizde üretiyordu fakat anlaşma devam etmeyince Türkiye’de üretilen koyu renkli lager bira da kalmamış oldu. Türkiye’de üretilmese de günümüzde ithal edilen biralar arasında Goldstar Dark Lager’e yakın olarak tanımlayabileceğim Türkiye’de bulunabilen bira Flensburger Dunkel’dir.
◊ DİN OLAYLARI ◊
İsrail’deyiz yani , olay büyük. Baştan Hristiyanlığı veya Müslümanlığı anlatmayacağım ama burada tek denebilecek şey, İsrail’de Yahudiler ile büyük bir popülasyonu da Müslümanlar oluşturuyor. Ha bence olmasalar İsrail çok daha güzel bir yer olacakmış da diğer yazılar da değinirim bu konuya.
Yahudilerde, aşırı dindar kesiminden bahsediyorum, her gittiğiniz şehirde, bu kesimin mahallesini görebilirsiniz veya yanlışlıkla girebilirsiniz. Tek tip siyah takım giymişçesine erkekler, saçların yanları uzun zulüfler var.
Burada bizi bu mahalleye bir İsrailli büyüğümüz götürdü ve gerçekten şok içerisindeydik. Bize ilk dediği çocuk sayısını say, o kadar yıllık evlidirler. Yani neredeyse gittiği yere kadar yapıyorlar. Büyün kız çocukları aynı şekil giyiniyor, hangisi hangi aileden anlarsınız o derece. Sokaklarda genelde grup halinde dolaşıyorlar aile olarak. Kadınlar 18 yaşında evlendiriliyor ve saçları kazıtılıyor. Bu nedenle dünyada en önemli peruk sektörü İsrail’dedir. Kadınlar boşanamıyor, erkek isterse boşar ama ikinci eş alma gibi bir durum yok. Bir kadın şarkı söylerken erkek kadını dinleyemez, günah. Her cuma akşamı şarap içiyorlar şabat başlangıcı diye. Erkekler tek tip kıyafet, siyah şapka-beyaz gömlek- siyah takım. Haftada sadece belli günler sex yapabiliyorlar. Ve erkeklerin hepsinin saçının yanında sarkan lüleler. Davut peygamberin kendilerini o lülelerden çekip cennete götüreceklerine inanıyorlar.
Süt ürünlerini ve sütten yapılma ürünler, etle tüketmezler. Hayvanın eti ve sütünü beraber tüketmek hayvana haksızlık ve saygısızlık olarak görüyorlar. (Ayrı ayrı yenirse sorun yok ama dinin bug’ını bulmuşlar).
Devletin sadece tevrat’a göre yönetilmesini istedikleri için, devletin zorunlu kıldığı, askerlik gibi uygulamaları kabul etmemektedirler ve bu yüzden İsrail haklı tarafından da sevilmiyorlar.
Son olarak ilginç bir detay. Her evin giriş kapısında aşağıdaki resimde görülen ahşep şeylerden var. Dindarlar eve her giriş çıkışlarında bunu öpüyorlar önce. Öpüp giriyorlar, öpüp çıkıyorlar. Her evde bulunuyor.
