Bilim Aslında Çok Eğlencelidir

Orijinal adı “It’s Not Rocket Science!” olan bu kitap 2012'de İngiliz komedyen ve Cambridge’den fizik doktorası terk Ben Miller tarafından yazılmış, 2014 yılında NTV Yayınları tarafından Türkçe olarak “Bilim Aslında Çok Eğlencelidir” başlığıyla yayınlanmıştır. Aslında kitabın orijinal adındaki değişikliğin İngilizce’de yaygın olarak kullanılan “roket bilimi kadar zor değil” anlamındaki deyimin Türkçe’ye aynı zerafetle çevrilmesindeki zorluktan geldiği görülmektedir. Aynı sorun kitabın içerisindeki ‘İngiliz komedisi’ usülü yazılmış pek çok espri için de ne yazık ki karşımıza çıkmaktadır.

Daha önce İngilizler tarafından yazılan nükteli metinleri İngilizce ve Türkçe olarak okuyanlar bu işin zorluğunu tahmin edebilirler. İngiliz komedisi Amerikan ekolü gibi durum veya anlatı komedisinin ötesinde güçlü bir kelime oyunculuğuna da dayanır, o nedenle Türkçeye çevirmesi oldukça zordur. Bu bağlamda kitabın çevirisinin kötü olmadığını, ancak alışmak için zaman gerektiğini baştan belirtmek gerekiyor. Eğer İngiliz mizahına alışkın değilseniz bazı yerlerde yazarın göndermeleri ve yaptığı oyunlar anlaşılmaz gelebilir.

Kitap girişin ardından 7 ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla parçacık fiziği, astrofizik, evrim, DNA-genetik, mutfak bilimi, iklim bilimi ve uzay yolculuğunun bilimi şeklinde sıralanmaktadır. İlk üç bölüm neredeyse her popüler bilim kitabında karşımıza çıkan kısımlar olması bağlamında açıkçası kitaba özel bir nitelik kazandırmıyor. Ben Miller’ın 80li yıllarda Cambridge’de yarı-iletken sistemlerde kuantum noktaların özellikleri üzerine doktora yaparken bir yandan da hobi olsun diye evrimsel biyolojiyle ilgilenmiş bir fizikçi olması elbette bu konuları aktarımında kendisini gösteriyor, ancak kitabı asıl nevi şahsına münhasır kılan bence kalan bölümler.

Özellikle mutfak bilimi kısmında popüler bilim kitaplarında genelde karşımıza çıkmayan ‘yemek pişirmenin bilimi’ diyebileceğimiz, moleküler kimya ve sıcaklığa bağımlı tepkimeler üzerine yazılan bölüm oldukça keyifli ve doyurucu (ya da acıktırıcı). Elbette yazarın bunları ünlü İngiliz şef Gordon Ramsay’le televizyonda bir ‘yemek atışması’na çıkıp pandispanya (pasta keki) yapmak için hazırlandığı süreçteki öğrenme hikayesi de bir o kadar eğlenceli.

İklim bölümündeyse uzun uzadıya iklimle hava durumunun farkını anlatması, karbondioksit salınımından başka hangi etmenlerin iklime etkisi olduğunu örneklemesi ve “küresel ısınma yüzünden hepimiz öleceğiz!” çığırtkanlığına düşmeden, ama durumun ciddiyetini de gözardı etmeden verdiği açıklamalar okunmaya değer.

Uzay yolculuğunun bilimi, uzaylıların olup olmadığına dair Fermi paradoksunun ortaya çıkışı ve anlamı, Ay’a yolculuğa bazı insanların neden inanmadığına dair tartışmalar da son bölümü akıcı ve eğitici kılıyor. Kitaptaki toplam 3–5 formülün hepsi de burada yer alıyor (Newton yasaları ve Drake denklemi).

Sonuç olarak, popüler bilimden keyif alan bir insan için okuması kolay, eğlenceli ve yer yer muhtemelen daha önce merak etmek aklınıza gelmeyen bilgiler içeren bir çalışma. NTV Yayınlarının çevirilerini genelde beğenmeyen (hatta bu nedenle kitap atmış olan) bir insan olarak bu kitabı okumaktan keyif aldığımı da belirtmek isterim. Yine de İngiliz mizahıyla aranız hiç yoksa dipnotların bazılarını okumaktan kaçınmanız size zaman kazandırabilir.

Düzensiz Dergi olarak yeni içeriklerden haberdar olabileceğiniz bir e-posta bültenimiz var: Üye Olmak İçin Tıklayınız