Influencer Marketing Hakkında Bilinmesi Gereken #işbirliği Konusu!
Son günlerde influencerların instagram paylaşımlarında kullanıcılarını bilgilendirdikleri konu, gündemi meşgul ediyor.
Influencerlar “artık bir paylaşım yapıp link vereceksek #işbirliği hashtagi kullanmamız gerekiyor” diyerek video çekiyor veya post paylaşıyorlar.
Peki,bu konu neden birden gündeme geldi?
Bu konuyu anlamadan önce aşağıdaki konular hakkında biraz bilgi sahibi olalım!
1. Sosyal medya kullanımının yıllar içerisindeki artışı ve 2021 rakamları
2. Influencer marketingin özellikle 2020’deki büyümesi ve 2021 öngörüleri
3. Influencerları da etkileyen Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği nedir?
4. Instagram’ın influencer marketing için yaptığı çalışmalar ve bu pazarı nasıl büyüttüğü
1. Sosyal medya kullanımının yıllar içerisindeki artışı ve 2021 rakamları
We Are Social ve Hootsuite 2021 Dijital raporunu yayınladı. Dünyada 2016 yılında 2.3 milyarlık sosyal medya kullanıcısı varken 2021 yılında bu sayı 4.2 milyara çıktı. Yani 6 yılda %82'lik bir artış var.
Aşağıdaki grafikte gördüğünüz gibi 2016'dan sonra her sene artış oranı düşerken 2020 yılındaki pandemi nedeniyle 2020–2021 değişimi, diğer yıllara göre daha yüksek artış ile gerçekleşti ( +%13,2 ).
Buna katkı sağlayan en önemli etken ise neredeyse tüm yaş gruplarında sosyal medya kullanıcısının artışı oldu. Özellikle sosyal medya kullanımını domine eden 18–34 yaş aralığında yüksek bir artış gerçekleşti. Ayrıca 35–54 yaş aralığında ise ilk kez sosyal medya kullanımı ve e-ticareti deneyimleyen önemli bir kitle var.
Statista 2020 yılında Instagram kullanıcı sayılarını tahminlemişti. Burada 2016- 2019 yılları gerçekleşen veriler ve 2020 sonrası ise tahmin. Instagram’da aktif kullanıcı sayısı 428 milyon iken Statista 2021 için 909 milyon tahminlemiş.
Fakat birkaç gün önce yayınlanan We Are Social 2021 Digital rakamlarına göre 2021 yılı Instagram aktif kullanıcı sayısı 1.2 milyar olarak gerçekleşti.
Dünyada en çok aktif kullanıcısı olan sosyal medya platformu ise Facebook olmaya devam ediyor.
Yıllar içerisinde sosyal medya platformlarının aktif kullanıcılarının artması bu mecralarda yapılan reklam çalışmalarını de olumlu yönde etkiliyor.
2021 verilerine göre Türkiye’de reklamverenler 13 yaş üzerindeki nüfusun %68,4'üne erişebiliyor. Bu dünya sıralamasında 1.sırada. Dünya ortalamasının neredeyse 3,5 katı demek.
Instagram’da erişim olarak dünyada 6.sıradayız Avrupa’da ise 1.sıradayız.
Aslında bu rakamlar sosyal medyada son yıllarda popüler hale gelen influencer marketing çalışmalarının önemini ve geleceğini gösteriyor.
2. Influencer marketingin özellikle 2020’deki büyümesi ve 2021 öngörüleri
Televizyondan yüzlerine aşina olduğumuz ünlülerin sosyal medya paylaşımlarının artması ve marka işbirliklerine başlamasıyla influencer marketing bir pazarlama türü olarak gelişmeye başladı. Bu ünlülerin takipçileri milyon ve üzeri olduğu için eriştikleri kitleler yüksek.
Sonrasında ise kendi alanında uzman olan profesyoneller sosyal medyada görünürlülüklerini arttırarak ve paylaşımlarını arttırarak kendi kitlelerini oluşturdular. Bununla birlikte takipçi sayılarını da arttırarak ulaştıkları kitle çoğaldık. Marka işbirliklerine başladılar.
Tabi herkes birden 500K’lık bir influencer olarak başlayamayacağı için yeni başlayan influencerlara ve kendi tercihleriyle daha az kitleye hitap etmek isteyenlere mikro influencer tanımlaması yapıldı.
Daha az kitlesi olanlar daha samimi bulunduğu için daha fazla etkileşime sahip, daha fazla takipçisi olan influencerlar ise daha fazla kişiye erişiyor fakat etkileşim oranları daha az kalıyor.
Kullanıcılarına ulaşan influencerlara ise markalar ulaşarak işbirlikleri teklif etmeye başladı. Buradaki etkileşim ve dönüşüm oranlarının yüksek olması influencer marketingin gelişmesine ve popüler olmasına altyapı hazırladı.
Özellikle pandemi ile birlikte 2020 yılında hem sosyal medyada geçirilen süre arttı hem de etkileşim arttı. Sadece instagram değil, Youtube ve Tiktok Türkiye’de en çok kullanılan sosyal medya platformlarından oldu. Bunun etkisi ile markalar influencer marketing bütçelerini arttırdı.
ABD’de yapılan araştırmaya göre influencer marketingte harcanan her 1 dolara karşılık 5.2 dolar kazanılıyor
Aynı çalışmaya göre çıkan en önemli veri ise ; 2021 yılında markaların %63'ü influencer marketing bütçesini arttıracak.
Google aramalarında; basılı reklamcılık gerilerken influencer marketing son 5 yılda artış göstermiş. Fakat 2020 Mayıs ayında zirve yapan influencer marketing, düşüşe geçmeye başlamış. Bunun nedeni ayrıca araştırılıp tartışılabilir. Bu düşüş olumsuz değil olumlu da olabilir. Artık markaların ve kullanıcıların influencer marketing terimini öğrenmiş ve anlamış olması bu aramaların azalmasına neden olabilir.
3. Influencerları da etkileyen Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği nedir?
Bir yerde para alışverişi varsa orada devlet olmaz mı? Tabi ki olur ve olmuş da!
Bu yönetmeliğin amacı reklam ile ilgili her paydaşı ( kısaca reklamıveren, reklamı gören, reklama aracılık eden herkes ) korumak ve gerekli durumlarda müdahale etmektir.
Bu yönetmelik 2015 yılında yayımlanmış ve o zamandan beri var. Yani son günlerde bazı influencerların instagramda paylaştığı #işbirliği konusu ile ilgili yeni bir kanun veya yönetmelik yok.
Aslında bu yönetmelik okunduğunda her şey açıkça görünüyor ama oraya link verip size okutmak istemiyorum. Çünkü okuması gerçekten zor ve zaman alıcı. Kısaca açıklamak sizin için de faydalı olacaktır.
Bu yönetmelik direkt olarak influencer marketing yapan kişi ve kurumlardan bahsetmiyor. Çünkü 2015 yılında influencer marketing diye bir terim bile yoktu belki. Ama bu yönetmelik reklam yapılan her mecrayı ve reklam ile ilgili tüm paydaşları kapsıyor. Bundan dolayı aslında bu yönetmelik influencer marketing çalışması yapanları da ilgilendiriyor. Yeni bir yönetmelik ve kanunun çıkmasına gerek yok.
Bu yönetmelikte bahsedilen ve bilinmesi gereken bazı tanımlar:
Örtülü reklam: Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo ya da diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticaret unvanı ya da işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer almasını ve tanıtıcı mahiyette sunulması.
Reklamların ayırt edilmesi: Biçimi ve yayınlandığı mecra ne olursa olsun bir reklamın, reklam olduğu açıkça anlaşılmalıdır.
Ortalama tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden, tüketici işlemi ya da tüketiciye yönelik uygulamaların her aşamasında makul düzeyde bilgiye sahip olan gerçek veya tüzel kişi.
Kısaca:
Reklamların ayırt edilmesi ilkesi ve örtülü reklam tanımlarına göre influencer olarak adlandırdığımız takipçilerini etkileyen kişilerin yaptığı tanıtımların reklam olduğunu ortalama tüketiciye belirtmesi gerekiyor.
Kaynak: TC Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi
Reklam kurulu ise idari denetim konusunda yetkilidir.
Kurul, kanuni yükümlülüklere aykırı hareket eden reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları hakkında;
ilgili reklamı durdurma,
aynı yöntemle düzeltme,
idari para cezası,
gerekli görülen hâllerde de üç aya kadar tedbiren durdurma cezası verebilir.
TKHK’nin 77. maddesi uyarınca ve 2021 tarihi itibariyle, internet üzerinden gerçekleştiren reklamların hukuka aykırı olması halinde verilecek idari para cezası miktarı 114.326 TL (yüzondörtbinüçyüzyirmialtı Türk Lirası)’dir.
Kaynak: Ali Gül Hukuk Bürosu
Bununla ilgili de pandemi döneminde Seda Sayan, Şeyma Subaşı, Seren Serengil, Seray Sever, Ebru Akel ve Seda Akgül’e instagram hesaplarında paylaştığı bir sağlık ürünü nedeniyle ceza verildi. Emsal teşkil eden bir karardı. Bu cezanın verilmesi sadece reklam yapılırken bunun reklam olduğunu bildirmemek ile ilgili değil aynı zamanda sağlık ile ilgili yanlış beyanları içeriyor olmasından kaynaklanıyordu.
Madem 2015'ten beri bu yönetmelik var o zaman; #işbirliği hashtaglerinin kullanımı ve instagram’da influencerların bu konuda birden paylaşımlar yapmasının nedeni ne ?
2015'ten beri var olan yönetmelik farklı iletişim mecralarındaki reklamlarda takip ediliyor ve denetleniyordu. Özellikle Instagram ve Youtube tarafındaki influencer marketing piyasası geçmiş yıllarda düşük olduğu için devletin dikkatini çekmiyordu.
Ama 2020 yılındaki etkinin ve harcamanın artmasıyla devlet bir dakika dedi. Bizim bu konuda bir yönetmeliğimiz var bu burada da geçerli, eğer buna uymazsanız para cezası kesmeye başlarız, dedi. Zaten sosyal medya kanunu ile büyük şirketleri Türkiye’ye getirdik ve artık ceza kesemiyoruz. Ceza kesmek için veya vergi toplamak için yeni alanlar gerekiyor, dedi.
Bundan dolayı influencerlar biraz heyecanlandı. Çünkü influencerlar ve markalar reklamların anlaşılmaması ve samimiyeti kaybetmemek için özel metinler kullanıyor. Influencerların takipçilerle arasında bir güven zedelenmesi olmaması için her ürünün denenerek önerildiği ve reklam olmadığı söyleniyor. Bunu tüm influencerlar yapıyor diyemeyiz çünkü artık reklam ve işbirliği yaptığını açıklayan influencerlar da var.
Zaten profesyonel olarak bu işi yapan influencerlar işbirliği yaptıklarını kabul ederek kullanıcılarını bilgilendiriyor. Fakat burada şöyle bir endişe var; eğer influencer bir marka ile işbirliği yapmamasına rağmen gerçekten o ürünü deneyip sevdiği için takipçilerine öneriyorsa ve de ürünün markasını veriyorsa reklam yaptığını açıkça belirtmelidir. E reklam yapmıyorsa dedin ama reklam yaptığını açıkça belirtmeli dedin. Bu ne demek oluyor ?
Evet işte yönetmelik diyor ki; reklam yapmamasına rağmen bir ürünün logosunu, markasını, ismini, müziğini kullanarak bir iletişim aracında duyuran herkes reklam yapıyor demek. Yani burada influencer olmayan kullanıcılar bile iletişim araçlarında bir ürün önerirken cezai tehlikeye girebilir. Onun için bu durum influencerları ve kullanıcıları endişelendiriyor.
Hem de çoğu influencer , influencer olarak lanse edilmeden önce markalar onlarla işbirliği yapmasa bile ürünleri tanıtıp kullanıcılarıyla paylaşıyordu. Bu sayede de kullanıcılara ulaşıp markaların dikkatini çekiyordu. Ama artık bu yönetmelik denetlenmeye başlanırsa micro influencerlar takipçilerini büyütme de sorun yaşayabilir.
4. Instagram’ın influencer marketing için yaptığı çalışmalar ve bu pazarı nasıl büyüttüğü
Bu yazı boyunca influencer marketingden bahsederken neredeyse çoğunlukla Instagram’ı ele aldık. Çünkü influencer marketing piyasasını büyüten belki de oluşturan sosyal medya platformu Instagram oldu diyebiliriz.
Zaten uygulamayı bir alışveriş merkezine çevirmeye çalışan Instagram, hem markaların burada daha fazla zaman geçirmesi için hem de kullanıcıların daha fazla etkileşime geçmesi için yeni özelliklerini duyuruyor.
Türkiye’deki kullanıcılara açık olmayan bir özellik ise; bir kullanıcı bir markanın profilinden ürünlerini görüntüleyip sepete atıp alışverişini uygulamadan çıkmadan tamamlayabilmesi.
Instagram’ın Türkiye’deki kullanıcılarına ( işletme hesabı olanlara ) açtığı yeni bir özellik ise Instagram Profesyonel Pano. Burada performans ölçümü yapılabilecek, profesyonel araçlar keşfedilebilecek, eğitici bilgilere ulaşılabilecek.
Instagram arama kısmını arama motoru haline getirip kullanıcıların Google yerine Instagram’da arama yapmasını hedefliyor. Bununla ilgili de çalışmaları bazı ülkelerde denemeye aldı.
Instagram’ın influencer marketing ile ilgili en önemli özelliği ise marka işbirliklerinin daha düzenli yapılmasını sağlayacak özellik. Marka işbirliği yapacak influencera instagram üzerinden hazırlanmış görsel ve metni gönderecek. Influencer ise kontrol edip onaylayacak. Eğer influencer onaylarsa kendi profilinde gözükmeyecek olan gönderi kullanıcıların akışında gözükecek.
Influencerların son günlerde yaptığı açıklamaları değerlendirirken bu adımları da bilmemiz gerektiğini düşündüm. Zaten reklamı yapılan bir ürünü sunarken reklam olduğu belirtmek gerekiyor. Fakat son zamanlarda influencer marketing bütçeleri göze batmaya başlayınca denetim artmış olabilir. Bununla birlikte de influencerlar bu çalışmaların reklam olduğunu direkt belirtmek yerine #işbirliği kelimesini kullanmayı seçmiş olabilir.
Çünkü #işbirliği instagram ile hayatımızda daha fazla kullanılmaya başlanan bir kelime ve reklam kelimesinin-görece- kötü algısına göre daha yumuşak duruyor.
Bundan dolayı da #işbirliği kelimesini belki daha fazla duymaya ve görmeye başlayacağız artık.
Belki yönetmelik düzenlenerek burada reklam yapmayıp sadece eşine dostuna arkadaşlarına bir ürün öneren kişi bu yönetmelikten hariç tutulabilir.
Sizlerin de bu konu hakkında yorumlarını merak ediyorum. Linkedin paylaşımımın altında bu konu hakkında düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz, tabi buraya kadar okuma sabrı gösterdiyseniz :)
