Gaslighting Effect- Duygusal Manipülasyon
Türkçe’de henüz bir karşılığı olmayan Gaslighting effect, bir çeşit duygusal manipülasyondur. Narsist kişilerin uyguladığı psikolojik şiddet olarak da tanımlanabilir. Karşıdaki kişiye çeşitli oyunlar, kumpaslar düzenlenerek kendinden şüphe duyması sağlama durumuna verilen addır. Düzenli olarak insanları kendi bilgileri dışında etkileyerek, yönlendirerek şüpheye düşmek ve özgüvenlerini zedelemek asıl amaçlarıdır.
Gaslighting effect uygulanan kişinin bunu fark etmesi oldukça zordur, insan hatayı ilk önce kendinde aramaya programlı bir canlıdır. Narsist kişilerde bunu çok iyi bildikleri için karşılarındaki kişinin özgüvenini yaralayacak sözler, ithamlar ve davranışlarla bu duygunun iyice perçinlenmesine yardımcı olurlar. Amaçları o kişinin kendilerine olan bağımlılığını arttırarak öz bilinçlerini ekarte etmektir.
Gaslighting kelimesinin çıkış noktası 1930’lar da oynanan bir tiyatro oyunudur, ingilizce gaz ışığı anlamına gelmektedir. Tiyatro oyununda koca karasını yavaş yavaş psikolojisiyle oynayıp manipüle etmek için gaz lambasının ışığı gizlice her gün biraz kısar. Karısı gaz lambasının ışığının azalıp azalmadığını sorduğunda aşağılayarak karşılık verip yanlış gördüğünü söyler.
Kadın giderek şüpheye düşerek aklının ona oyunlar oynamaya başladığı düşüncesine kapılmaya başlar ve kendine olan güvenini kaybetmeye başlar. Duygu terminatörü olarak da adlandıracağımız bu durum karşıdaki kişinin psikolojisi üzerinde büyük etkilerle sonuçlanır.
Kişinin kendisini yetersiz, güvensiz, aşağılık, yarım hissetmesine neden olur ve giderek kötü bir ruh haline kapılır. Gaslighting uygulayan kişi karşındaki kişinin beyninin mülkiyetini ele alarak onu kendi istekleri doğrultusunda hareket etmeye zorlar. Benliğe yapılan bu saldırı sonucunda kişi kendisini mutsuz hissetmekle birlikte geçici hafıza kayıpları ve unutkanlık yaşar.
Gaslighting yapan narsist kişilerin kullandıkları sözlü yönlendirmeler daha çok şu tarzdadır;
– Senin gibi birini benden başka kimse çekmez!
– Yanlış hatırlıyorsun öyle olmamıştı.
– Abartıp durma, çok büyütüyorsun!
– Senin için en iyisini ben bilirim.
– Sen ne anlayacaksın dediğimi yap yeter
– Sen bensiz bir hiçsin bunu biliyorsun!
– Böyle davranıyorsam sebebi sensin, böyle olmasını sen istedin!
