Apple Ekim Etkinliği ve Fiyat Skalası
Bundan tam 5 sene önce İngilizce (!) olarak kaleme aldığım yazıda Eylül etkinliği sonrası Apple’ın telefonlarda belirlediği fiyat politikasının fahişliğine dem vurmuşum. Merak eden olursa diye yazıyı şuraya bırakayım;
Tabi o dönemlerde bu fiyatlandırmayı ülkenin ekonomik yetersizliği ile fazla bağdaşlaştıramamış olmalıyım ki o konuda sessiz kalmışım.
Bu sene Apple telefonlarını Eylül etkinliğinden bağımsız olarak Ekim ayı içerisinde farklı bir etkinlikle tanıttı. “Hi, Speed!” başlıklı aslında kendini az da olsa tanımlayabilen bu etkinlikte Apple 5G donanımlı iPhone 12'lerini tanıttı. Etkinlik özeti yapmayacağım aslında, etkinliğe dair en çok konuşulan (ülkemiz sınırları içerisinde) konuyu yazmak istedim.
Apple, her ne kadar sattığı telefonlar ile gündemden düşmese de bana göre diğer markalardan farklı bir biçimde çevreci ve geri dönüşüm politikalarına az da olsa dikkat eden bir firma. Yıllar yılı Apple etkinliklerini internetten takip etmeye çalışan biri olarak Apple’ın sunumlarında dikkat çektiği çevreci bir politika her zaman olmuştur. Ürünlerin ne kadarının geri dönüştürülebilir malzemeden üretildikleri, kısa bir bölümde yer alsa da çevreci videolar, bataryalar ve bu konu ile alakalı birçok program bugüne kadar firma sunumlarında yer aldı.
Bu yıl önceden sızdırılan bilgiler ışığında özellikle yabancı basını takip eden birçok kişi gibi ben de Apple’ın iPhone 12 serisi telefonlarının kutu içeriğine şarj adaptörü ve kulaklık koymama niyetinde olduğunu öğrenmiştim. Bu fikir sunum esnasında da gerçekleşince büyük tartışmalar başladı.
Sunum esnasında en büyük sebep olarak kulaklık ve şarj adaptörünün kutudan çıkartılması ile kutunun %70'e kadar daralabileceğini ve böylece daha çevreci bir yaklaşım ile daha fazla kutu nakliyesi gerçekleşeceğini gösteren Apple, etkinlik sonrası bazı temsilcilerinin de “iPhone sahiplerinin zaten kulaklık ve şarj adaptörleri var ve çoğu kullanılmıyor, atıl şekilde duruyor” tarzı açıklamaları ile esasında şirket politikası olarak makul görülebilecek bir adımla neden böyle bir hamle yaptığını açıklıyordu.
Elbette dünyada herkes telefona Türkiye’deki kadar zor ulaşmıyor. Elbette ki her ülkede orijinal kablo ve orijinal kablolu kulaklık paha etmiyor. Maalesef ülkemizde en çok yankı bulan durum 10 bin lira civarı fiyatlara satılan elektronik bir cihaz içinden kablo veya adaptör çıkmamasının verdiği durumdu. Bu konu ile alakalı Twitter’da tomarla eleştiri gördüm. Ne yazık ki ülkem insanı için ekonomi çok önemli, telefona verecek 10 bin liramız var ama adaptöre verecek 100 liramız yok. Bunu kinaye olarak değil, bir gerçek olarak söylüyorum. Ülkece fiyatını ödediğimiz bir üründen %100 faydalanmak istiyoruz.
Apple her zaman öncü ve yenilikçi bir firma olarak göze çarptı. Akıllı telefonlar hayatımıza iPhone öncesi girmişken iPhone’un yarattığı yankı bambaşka olmuştu. Zaten dönemde iPhone ile yarışan Nokia 5800 Xpress Music sahibi biri olarak iPhone her zaman daha özendirici olmuştu. Keza iPad bambaşka bir cihazdı. Apple belki her zaman ilklerin firması olmadı ama çıkardığı ürünler ve izlediği politikalar her zaman takip edildi. Çok yakın bir zamanda yine AirPods çıkıp telefonlardan kulaklık jakı kalktığında Apple bunu “Cesaret” adı altında tanıtsa da birçok kişiden eleştiri almıştı. Ancak birçok telefon üreticisi de Apple’ı takip ederek üst düzey telefonlardan kulaklık jakını kaldırmıştı. Şimdi bambaşka bir düzeyde Apple hem çevreci hem de genel olarak kablosuz politikada zaten genel çapta müşterilerinin yüksek bir kesimi AirPods’a geçmişken kablolu kulaklığı ve zaten müşterilerin büyük çoğunluğunda bulunan adaptörü kutudan kaldırıyor. Ülke şartlarını düşünmediğimde, bence faydalı bir karar. Ki aşağıdaki makaleye göre bunu düşünen sadece ben de değilim, sürdürülebilirlik uzmanları da benzer fikirdeler.
Ben bu yazıyı yazmaya her ne kadar iki hafta önceden başlasam da, çeşitli sebeplerden ötürü bu tarihe kadar sarkması aslında yazacağım şeylerin öngörüsünü daha iyi açıklamamı sağlayan bir gelişmeye sebep oldu. Apple’ın takip edilen bir firma oluşu gerçekten boş bir kavram değil, hafta içinde çeşitli kaynaklarda Samsung’un da kulaklık ve adaptörü yeni çıkartacağı Galaxy S21 telefonunun kutusundan çıkarabileceği ihtimalini okudum. Bu haberler kuşkusuz, artacaktır.
Burada eleştirilebilecek bir konu varsa o da fiyatlandırma olabilir. Ülkemiz fiyat skalasına zaten birazdan değineceğim fakat ulusal fiyatlar bu sene bu iki aksesuarın kaldırılmış olmasına rağmen değişmedi. Bunun da telefonların 5G sistemi ile donanımlandırılmış olması ile alakalı olduğu biliniyor zaten, ancak bu sistemin fiyatlandırmaya bu denli etki edecek payı var mı açıkçası bu tartışılabilir.
Ülkemizde ise teknolojik ürünlerin fiyatı zaten fazla ancak Apple özelinde de oldukça tuhaf bir durum var. Malum şu günlerde dolar 8 lira üzerinde seyrediyor. iPhone 11'in 600 dolar satış fiyatı olduğunu düşünüp ülkemizde de 8000 liradan satıldığını hesaplarsak, iPhone 12'nin 800 dolarlık fiyatı Türkiye’de yeni iPhone serisinin Pro olmayan versiyonunun bile en az 10000 liradan satılacağını ön görmek çok zor değil. Aslında şöyle de bir durum var, Apple zaten telefonlarını dolar bazında Türkiye’de ABD’de sattığından daha ucuza satıyor. Yaklaşık %96'lık vergi yüzünden telefonlar inanılmaz pahalı olduğu için şirket, ulaşılabilirliğini bir nebze arttırmak adına ülkemize özel daha uygun fiyatla ürün satıyor. Normalde ABD fiyatı üzerinden hesapladığımda iPhone 11'in en az 9500 liradan satılabileceği yerde 8000 lira olarak satılması da fazla sürdürülebilir görünmüyor. Bu her ürün için aynı aslında. Özellikle streaming servislerde de ülke bazlı fiyatlama görüyoruz. Bu ekonomik düzensizlikle telefonlar artık orta ve alt kesim için maalesef ulaşılabilir değil. Bu da ayrı bir konu.
Kapanışta, aslında firmaların ciddi kararlarında bazı önemli etmenleri gözetlediğini de görüyoruz. Apple dediğimiz firma doğal olarak sütten çıkmış ak kaşık değil. Ancak bir çok götürüsünün yanında sürdürülebilirlik ve çevreci endişelerinin olması, nispeten uzun vadede küçük bir faydadan başka bir şey getirmez.
