Έπρεπε ο Παπανδρέου να φύγει από το ΠΑΣΟΚ;
Από την ώρα που έσκασε χθες η είδηση ότι σήμερα (την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) θα γίνει συνάντηση μεταξύ Παπανδρέου-Γεννηματά, διεξάγεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (και όχι μόνο) η συζήτηση για το αν ο Παπανδρέου πρέπει να συμπράξει ή όχι με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, αν η Γεννηματά πρέπει ή όχι να τον δεχθεί πίσω, για το αν ο Βενιζέλος πρέπει ή όχι να γκρινιάξει κι όλα αυτά με τη δεδηλωμένη πρόθεση Διαμαντοπούλου-Ραγκούση-Φλωρίδη να κάνουν κάτι το διαφορετικό (ανταγωνιστικό κανείς ακόμη δεν ξέρει με σιγουριά) σε σχέση με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη.
Το αν τελικά πρέπει να γίνει η προσχώρηση του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών στη Δημοκρατική Συμπαράταξη κι αν αυτή η πρωτοβουλία συνιστά βήμα προς την επανένωση αυτού που καθιερώθηκε να λέγεται “κεντροαριστερά” έχει απαντηθεί με παλαιότερο post με τίτλο “Τι πρέπει να γίνει με τον χώρο;” Ο προβληματισμός που θα φιλοξενηθεί σ’ αυτές τις γραμμές είναι το αν έπρεπε ο Παπανδρέου να αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ και να ιδρύσει το δικό του κόμμα, το οποίο μάλιστα πριν από μερικές ημέρες γιόρτασε τα δύο χρόνια λειτουργίας του.
Η ενεργή επανεμφάνιση Παπανδρέου στα πολιτικά πράγματα ξεκινά με πιο εντατικούς ρυθμούς σχηματικά από το καλοκαίρι του 2013, έναν χρόνο και κάτι περίπου μετά τον πολιτικό σεισμό που έφεραν οι δίδυμες κάλπες του Μαϊου-Ιουνίου του 2012, όταν το ΠΑΣΟΚ του 44% συρρικνώθηκε στο 12%, εντός του οποίου συμπεριλαμβάνονταν σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές που θέλουν σήμερα να επανενωθούν (να θυμίσουμε απλά ότι και η ΔΗΜΑΡ είχε λάβει και στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις 6%). Υπεύθυνος για την εκλογική συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ θεωρήθηκε τότε από τον νεοεκλεγή Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελο Βενιζέλο , ο οποίος περνούσε προς τα έξω ότι παρέλαβε ένα κόμμα “που δυστυχώς είχε ψηφίσει το πρώτο μνημόνιο”. Το ΠΑΣΟΚ τότε είχε μια αμφιθυμία για το εάν έπρεπε ή όχι να υποστηρίξει τις επιλογές της κυβέρνησης Παπανδρέου, απόρροια του σχίσματος που είχε προκύψει από την υπόθεση του δημοψηφίσματος τον Νοέμβριο του 2011, που οδήγησε στην παραίτηση Παπανδρέου και στην κυβέρνηση Παπαδήμου.
Την επομένη των δίδυμων εκλογών, το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου προσπάθησε σιγά σιγά να παίρνει διακριτές αποστάσεις από το ΠΑΣΟΚ των ημερών Παπανδρέου, υποβαθμίζοντας το έργο της και αναβαθμίζοντας το έργο του ίδιου ως ΥΠΟΙΚ, αλλά και ως ετέρου της κυβέρνησης Σαμαρά. Η υπέρβαση του “ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου” προϋπέθετε βέβαια και την υπέρβαση της έννοιας του ίδιου του ΠΑΣΟΚ. Γι αυτό και κατασκευάστηκε τότε η εξής θεωρία: “Αφού είμαστε στο 12%, υπάρχει εκεί έξω ένα ακόμη 20% που μπορούμε να το μαζέψουμε αν παύουμε να λεγόμαστε ΠΑΣΟΚ και λεγόμαστε κάτι άλλο, ως μια ευρύτερη συσπείρωση”. Αυτή η θεωρία βέβαια δεν κατασκευάστηκε μόνο για να ριχτεί το “ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου” στη λήθη, αλλά και για έναν ακόμη λόγο: να συμπράξει και η ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη στην όλη ιστορία, με απώτερο στόχο κατά την εκτίμηση του γράφοντος να εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας στις αρχές του 2015.
Όσοι θυμούνται, τότε έσκασε η ιστορία των “58” (φθινόπωρο του 2013), εξέλιξη που διευκολύνθηκε και από την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση Σαμαρά τον Ιούνιο του 2013 λόγω του “μαύρου” στην ΕΡΤ. Ο Βενιζέλος δεν άργησε να “καπελώσει” την ιστορία και τελικά να στήσει την “Ελιά”, εντός της οποίας εντάχθηκε ο Ανδρέας Λοβέρδος (Συμμαχία για τη Νέα Ελλάδα) και ο Ηλίας Μόσιαλος με τη Δυναμική Ελλάδα. Ωστόσο ο Παπανδρέου με σειρά ανακοινώσεων δήλωνε δυσπιστία για το όλο εγχείρημα, δηλώνοντας πάνω απ΄όλα ΠΑΣΟΚ, θέση μάλιστα για την οποία έπρεπε να απολογηθεί, θεωρώντας κάποιοι ότι υπονομεύει την πρωτοβουλία Βενιζέλου.
Η “Ελιά” τελικά στις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2014 έλαβε 8%, με την ευχάριστη έκπληξη να αποτελεί το πρωτοεμφανιζόμενο Ποτάμι, που έλαβε κοντά στο 6,5% των ψήφων, σ’ ένα πολιτικό σκηνικό που έστριβε υπέρ του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ. Η χαμηλότερη εκλογική επίδοση της “Ελιάς” σε σχέση με τις εκλογές 2 χρόνια πριν προκάλεσε γκρίνια στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Η μεν πλευρά Βενιζέλου κράδαινε το επιχείρημα του “παραβάν” (πατώντας πάνω σε κοινή εμφάνιση Παπανδρέου-Κουβέλη στην παρουσίαση του βιβλίου της Μαριλένας Κοππά), η δε πλευρά Παπανδρέου υποστήριζε ότι το ΠΑΣΟΚ έχει μετατραπεί σε δεκανίκι του Σαμαρά (ας θυμηθούμε τι θύελλα είχε ξεσπάσει με την ψήφο Παπανδρέου για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών).
Τα γεγονότα του Ζαππείου τον Σεπτέμβριο του 2014 (στην έκθεση που διοργάνωνε το Ίδρυμα Ανδρέα Παπανδρέου για την ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ) ουσιαστικά επιτάχυναν τις εξελίξεις. Το ψυχικό χάσμα από τα γεγονότα του 2011, στρατηγική Βενιζέλου στη συγκυβέρνηση Σαμαρά και το αίσθημα εκατοντάδων (ή ακόμη και χιλιάδων) ανθρώπων που αισθάνονταν κοντά στην άποψη Παπανδρέου και έβλεπαν ότι το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου δεν τους εκφράζει, οδήγησαν τον πρώην Πρωθυπουργό σε μια τολμηρή κίνηση: να δημιουργήσει δικό του κόμμα, που θα λάμβανε μέρος στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η επίσπευση της προεδρικής εκλογής μεθοδεύτηκε από πλευράς Βενιζέλου για να μην προλάβει να στηθεί οργανωτικά το Κίνημα του Παπανδρέου (κάτι ανάλογο υποστηρίχθηκε και λίγους μήνες αργότερα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 με τους Τσίπρα και Λαφαζάνη), το οποίο τελικά δεν κατάφερε για μερικές χιλιάδες ψήφους να μην μπει στη Βουλή.
Το τι ακολούθησε τις εκλογές του Γενάρη του 2015 μέχρι και σήμερα που συζητείται στα σοβαρά η επάνοδος Παπανδρέου στη Δημοκρατική Συμπαράταξη μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής συζήτησης. Σκοπός του προβληματισμού δεν είναι να κρίνει τον Παπανδρέου ως πρόεδρο του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών, αλλά την επιλογή του να το ιδρύσει αυτό καθεαυτό. Και ενώπιον αυτού ο Παπανδρέου είχε τις εξής επιλογές στα τέλη του 2014:
α) Να παραμείνει στο ΠΑΣΟΚ ή
β) Να αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ (αφού προκηρύσσοταν οι εκλογές και αφού στήριζε την κυβερνητική πρόταση για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας)
Συνέβαινε το Α) σενάριο: Το ΠΑΣΟΚ με πρόεδρο Βενιζέλο δεν υπήρχε περίπτωση να πάρει το 8% των ευρωεκλογών του 2014. Κανείς δεν ξέρει αν θα κατέληγε και πάλι στο 4,7% που κατέληξε τον Ιανουάριο, αλλά είναι δεδομένο ότι αρκετοί αριστερόστροφοι παραδοσιακοί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ με αντιβενιζελικά χαρ/κα θα ψήφιζαν κόντρα στην κυβέρνηση Σαμαρά, όπως και πράγματι έγινε, ασχέτως που φτιάχτηκε το Κίνημα. Η καχεκτική εκλογική επίδοση του ΠΑΣΟΚ σίγουρα θα προκαλούσε εσωκομματική αναταραχή και σχεδόν σίγουρα θα ετίθετο θέμα ηγεσίας. Ο Βενιζέλος με τον Παπανδρέου μέσα δεν θα παρέδιδε εύκολα την εξουσία και πιθανόν να μιλούσε ανοιχτά για υπονομευτές εντός του ΠΑΣΟΚ. Με απλά λόγια θα αναβίωνε ένα νέο 2007, με τον Παπανδρέου να χρειάζεται σε ενδεχόμενο διεκδίκησης της ηγεσίας από τον ίδιο να προβεί σε συμφωνίες με “βαρόνους” ενός κόμματος όχι του 44%, αλλά του 1/10 απ’ αυτό. Αυτό το σενάριο προσωπικά εκτιμώ ότι θα ήταν ακόμη χειρότερο και από τον ανταγωνισμό των 3 εβδομάδων που ξέσπασε μεταξύ των δύο κομμάτων στην προεκλογική περίοδο.
Συνέβαινε το Β) σενάριο: Αν δεν είχε εμφανιστεί το προτζεκτ “Ποτάμι” ήταν το καλύτερο δυνατό σενάριο. Και πάλι όμως ακόμη και με την ύπαρξη του Ποταμιού, το σενάριο αυτό ήταν πιο κοντά στην λογική Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου θα μπορούσε να καταγγείλει την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου που επίσπευσε την προεδρική εκλογή και έστησε την παγίδα της 2μηνης παράτασης του δευτέρου μνημονίου και με την ψήφιση του Σταύρου Δήμα να αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ και να ξεκινήσει κάτι καινούργιο από τη βάση, οργώνοντας την Ελλάδα για νέα στελέχη και πρόσωπα. Με βάση την διάψευση του αντιμνημονίου που ακολούθησε, που σήμαινε και αυτόματη οριστική δικαίωση του ίδιου, θα μπορούσε να στήσει δίκτυα υποστηρικτών του σε ολόκληρη την Ελλάδα, που θα προωθούσαν όχι μόνο τη δικαίωση των χειρισμών του 2010, αλλά και μια νέα ατζέντα για τον χώρο και την χώρα, χωρίς να έχει πάνω του το βαρίδι της μη εισόδου στη Βουλή. Στο ενδεχόμενο αυτό είτε θα του ζητούσαν να γυρίσει στο ΠΑΣΟΚ, είτε εκείνη τη στιγμή να δημιουργήσει ένα νέο κόμμα οργανωμένα, το οποίο θα το διαδεχόταν στον ιστορικό κύκλο με αξιοσημείωτα ποσοστά. Το ίδιο πράγμα να γινόταν και μετά τις εκλογές, πάλι δεν θα είχε σπουδαία επίπτωση στη δυναμική που θα μπορούσε να αναπτύξει αυτό το εγχείρημα.
Τελικά τίποτε από τα δύο δεν συνέβη. Ούτε ο Παπανδρέου πήρε πάλι πίσω το ΠΑΣΟΚ, ούτε το κόμμα που ίδρυσε το διαδέχθηκε στον ιστορικό κύκλο. Τα πράγματα τον οδήγησαν στην τρίτη επιλογή, στη σύμπραξη με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη με την προοπτική επανένωσης του χώρου. Η ιστορία θα δείξει το επόμενο διάστημα αν αυτή η επιλογή τελικά ήταν η καλύτερη για τον ίδιο και για τις αρχές και αξίες που πρεσβεύει..
