Λαϊκισμός και πολυπλοκότητα

Διαβάζω ολοένα και περισσότερες αναλύσεις και κριτικές του φαινομένου του λαϊκισμού που εστιάζουν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, στη μανιχαϊστική του αντίληψη και την υπεραπλούστευση (περιέργως σε ελάχιστες περιπτώσεις αναφέρεται ως αφαίρεση) του πολύπλοκου κόσμου στον οποίο ζούμε. Δεν είναι περίεργο, η ίδια ή θεωρία του λαϊκισμού θέτει αυτά τα χαρακτηριστικά στη βάση της ανάλυσης της.
Ωστόσο ποτέ δεν με έπεισε αυτό το σκέλος της κριτικής στον λαϊκισμό. Καταρχήν γιατί δεν με πείθει το επιχείρημα της πολυπλοκότητας του κόσμου μας. Προφανώς ο κόσμος και τα ζητήματα του γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκα, ωστόσο αυτό που έχει σημασία δεν είναι η ονομαστική πολυπλοκότητα όσο η σχέση της με της προσλαμβανουσες των σύγχρονων κοινωνιών. Αυτός ο λόγος πολυπλοκότητας προς προσλαμβανουσες δεν πείθομαι ότι είναι δραματικά αυξημένος σε σχέση με το παρελθόν. Ως εκ τούτου, η αντίληψη ότι υπήρξαμε άτυχοι γιατί γεννηθηκαμε σε εναν κόσμο πολύ δύσκολο για να τον καταλάβουμε φαντάζει μοιρολατρική. Μια χαρά άλλοθι που σχετίζεται με το δεύτερο κομμάτι της ανάλυσης που λέει λίγο πολύ ότι αυτός ο κόσμος, στην πολιτική του διάσταση, δεν είναι δυνατόν να περιγράφει περιεκτικά, αφηγηματικά, με τρόπο δηλαδή που να μπορεί να χωνευθει εύκολα από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Άλλη μια "ατυχία" της γενιάς μας λοιπόν να ζει σε μια πραγματικότητα πιο δύσκολη στην περιγραφή της σε σχέση με το παρελθόν.
Όλο αυτό είναι προβληματικό σε δύο επίπεδα. Πρώτον περιγράφει μια "ιδιαιτερότητα" που, όπως σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις, εγείρει υποψίες για την ύπαρξη κάποιας ανεπάρκειας. Δεύτερον υπονοεί ότι αυτός ο τόσο "πρωτοφανως" δύσκολος κόσμος είναι διαχειρισιμος πολιτικά είτε μέσω της αντιδραστικής απλούστευσης είτε μεσω μιας επιπονης υπερανάλυσης στην οποία μπορούν να ανταποκριθούν οι λίγοι. Με τρομάζει και το αντιδραστικό του πρώτου και το λίγο του δεύτερου.
Αυτό που έχει σημασία είναι να δαμαστει η δύσκολη πραγματικότητα με τρόπο αποτελεσματικό αλλά και συμπεριληπτικό. Και αυτό απαιτεί αφαίρεση. Αφαίρεση που είναι πολύ πιθανόν να μπορούν να μας εξασφαλίσουν τα σύγχρονα εργαλεία που αυτή η παράξενη εποχή έχει παράξει.
Προηγείται βέβαια το να πειστουμε ότι η πραγματικότητα μας είναι στα αλήθεια δραματικά πολυπλοκότερη και ότι δεν παρουσίαζεται απλά ως τέτοια, κατά την πάγια πρακτική του ελιτισμού. Ούτε για αυτό το τελευταίο έχω πειστεί.