Η αντισυνταγματική δημοψηφισματική αναθεώρηση

Άλλο πάλι και τούτο. Η κυβερνητική εκπρόσωπος Όλγα Γεροβασίλη άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η αναθεώρηση του Συντάγματος να περάσει μέσω δημοψηφίσματος, γεγονός που συνιστά όχι μόνο εργαλειοποίηση ενός αμεσοδημοκρατικού θεσμού, αλλά και οιονεί αντισυνταγματική επιλογή με απρόβλεπτες συνέπειες.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. 1ον) Δημοψήφισμα προβλέπεται βάσει του άρθρου 44 παρ. 2 του Σ σε δύο περιπτώσεις: α) Για κρίσιμο εθνικό θέμα και β) για ψηφισμένο νομοσχέδιο εκτός από τα δημοσιονομικά. Εν προκειμένω, μια δημοψηφισματική επικύρωση ή απόρριψη μιας αναθεωρητικής διαδικασίας δεν είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα.

2ον) Η αναθεωρητική διαδικασία βάση του άρθρου 110 του Σ είναι ορισμένη και συγκεκριμένη. Δύο βουλές, με την μεν πρώτη να προτείνει τα προς αναθεώρηση άρθρα και τη δεύτερη να τα αναθεωρεί ή όχι και παρεμβολή βουλευτικών εκλογών. Στο άρθρο 110 δεν προκύπτει πουθενά ότι πρέπει να μεσολαβήσει ένα δημοψήφισμα, είτε μεταξύ των δύο Βουλών, είτε αφού η Βουλή αναθεωρήσει το Σύνταγμα, ο λαός να έρθει σε δεύτερο χρόνο και να επικυρώσει το προϊόν της αναθεώρησης.

Η σύνδεση δημοψηφίσματος και αναθεωρητικής διαδικασίας είναι σίγουρα έμπνευσης Κατρούγκαλου, ο οποίος έχει ταχθεί υπέρ Συντακτικής Συνέλευσης, η οποία σε σχέση με την Αναθεωρητική Βουλή έχει πρωτογενή συντακτική εξουσία, απεριόριστη και αδέσμευτη να επιβάλλει ότι θέλει ως πολίτευμα. Αντίθετα, η αναθεωρητική Βουλή κινείται μέσα στη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 110 και έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες και εξουσίες.

Η θεωρία ότι η Συντακτική Συνέλευση μπορεί να προκύψει με μια μεσολάβηση του λαϊκού παράγοντα, ο οποίος δημοψηφισματικά θα αποφασίσει για το τι σύνταγμα θέλει είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για δύο πολύ απλούς λόγους, που υπάρχουν στα παρακάτω δύο σενάρια:

Σενάριο 1ο: Το δημοψήφισμα παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο Βουλών. Αυτό είναι πέρα ως πέρα αντισυνταγματικό, αφού με βάση της συνταγματική πρόβλεψη η διάλυση της Βουλής μετά την ψηφοφορία των προς αναθεώρηση άρθρων είναι υποχρεωτική. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να μεσολαβήσει πριν ή μετά απ’ αυτό ένα γεγονός, όπως είναι το δημοψήφισμα. Ακόμη κι αν γίνει αυτό, το δημοψήφισμα τι ακριβώς θα επικυρώσει ή θα ακυρώσει; Τις προτάσεις της Επιτροπής Αναθεώρησης, που αποτελείται απ’ όλα τα κόμματα της Βουλής, οι οποίες θα είναι στον αέρα με την αίρεση επικύρωσης από μια επόμενη Βουλή; Και επιπλέον, ο λαός επί ποιών προτάσεων θα κληθεί να απαντήσει, της διακομματικής Επιτροπής Αναθεώρησης ή των επιμέρους προτάσεων των κομμάτων; Αστεία και παράλληλα επικίνδυνα πράγματα.

Σενάριο 2ο: Το δημοψήφισμα έπεται της αναθεωρητικής διαδικασίας που προβλέπεται από το Σύνταγμα. Αυτό είναι το πλέον εφιαλτικό σενάριο, φλερτάροντας έντονα με την Βαϊμαροποίηση της χώρας. Αν η Βουλή επιλέξει να αναθεωρήσει το Σύνταγμα όπως εκείνη θέλει και ο λαός απορρίψει την αναθεώρηση με την ψήφο του, τότε τι μας περιμένει; Δεν θα συνιστά μια ολοκληρωτική απόρριψη του κοινοβουλευτισμού, ανοίγοντας την κερκόπορτα για εξωθεσμικές λύσεις; Και επιπλέον, τι είδους ερώτημα θα τεθεί στο δημοψήφισμα; “Συμφωνείτε με την αναθεώρηση των άρθρων τάδε, όπως αναθεωρήθηκαν στην Αναθεωρητική Βουλή;” ή ο λαός θα κληθεί να τοποθετηθεί για επιμέρους άρθρα ξεχωριστά; Επίσης αστεία και παράλληλα επικίνδυνα πράγματα.

Το λυπηρό είναι ότι ο Τσίπρας ακολουθεί μια κλασσική πεπατημένη: Όταν η κυβέρνηση είναι για οποιαδήποτε λόγο στριμωγμένη, πετά στον δημόσιο διάλογο τη συνταγματική αναθεώρηση. Έτσι έγινε και με τον Καραμανλή, έτσι έγινε και με τον Σαμαρά. Αυτό πάει να γίνει και τώρα, με μεθόδους και πρακτικές που καμιά εμπιστοσύνη δεν εμπνέουν, αναλογιζόμενοι τι έγινε έναν χρόνο πέρυσι στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου.

Μπορεί πέρυσι να μην βγήκε στον ΣΥΡΙΖΑ να βγάλει τη χώρα από το ευρώ, αλλά φέτος δεν μπορεί να γίνει ανεκτή η προσπάθεια του ίδιου κόμματος να βγάλει τη χώρα έξω από το δημοκρατικό πολίτευμα. Αναμφίβολα το Σύνταγμα χρήζει αναθεώρησης (προς αυτή την κατεύθυνση σπουδαία συμβολή είναι η μελέτη καθηγητών της Νομικής υπό τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο που δημοσιεύθηκε στην “Κ” της Καθημερινής), και μολονότι ο π/θ ανοίγει την κουβέντα εκ του πονηρού, υπάρχουν στον δημόσιο διάλογο φωνές και γραφίδες που μπορούν να συνεισφέρουν με καινοτόμες ιδέες.

Αλλά αυτό που υπονόησε σήμερα η Γεροβασίλη είναι μια πολύ κακή ιδέα, που σκοπό έχει να μπλέξει τον λαό σε μια αχαρτογράφητη περιπέτεια, πάντοτε θεωρητικά στο όνομά του. Ας αφήσει η κυβέρνηση τις επικίνδυνες ακροβασίες με το Σύνταγμα κι ας πάψει να σέρνει τον λαό σε δημοψηφισματικές διαδικασίες, που καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής θυμίζουν. Αρκετά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει ευτελίσει τους θεσμούς, τουλάχιστον ας αφήσει τον λαό νηφάλιο να την κρίνει την ώρα που πρέπει: Στις εκλογές..