Μια απλή πρόταση για την Ευρώπη
Έχουν γραφτεί και θα γραφτούν πολλές αναλύσεις για το δημοψήφισμα στη Βρετανία που οδήγησε στο #brexit, περισσότερο εμβριθείς και αρμοδιότερες από τη γνώμη του γράφοντος, που εννοείται δεν μπορούσε ποτέ να είναι στο πλευρό του Φάρατζ και του Τζόνσον.
Επίσης οι συνέπειες αυτού του δημοψηφίσματος και οι πολιτικές σκοπιμότητες των ευρωπαϊκών θεσμών και της Downing Street στη διαπραγμάτευση που ξεκινά από δω και μπρος για την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε. είναι αυτή τη στιγμή άδηλες και δυναμικές.
Παράλληλα το σοκ του βρετανικού δημοψηφίσματος έχει προκαλέσει αμηχανία στις ηγέτιδες δυνάμεις της Ένωσης, όπως και σ’ αυτούς που πιστεύουν αταλάντευτα στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Βέβαια, αρχίζει σιγά σιγά και διατυπώνεται μια παραδοχή: Το επιχείρημα “παρέμεινε στην Ε.Ε. γιατί σε συμφέρει οικονομικά” όσο τίθεται ενώπιον του συμπαγούς λαϊκισμού θα ηττάται σε όποια αρένα κι αν αναμετρηθεί. Επομένως, πρέπει να πολιτικοποιηθεί η διαδικασία και να κινητοποιηθεί το ευρωπαϊκό έθος όσων ασπάζονται την προοπτική της Ένωσης.
Ήδη ο Μακρόν, το νέο wanna be αστέρι της Γαλλικής Κεντροαριστεράς, πρότεινε πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα για την Ευρώπη, μια πρόταση βεβαίως κατά την προσωπική μου γνώμη άστοχη και επιβοηθητική των λαϊκιστικών δυνάμεων που διαβιούν στην Γαλλία (Λεπέν), Ολλανδία (Βίλντερς) και Ιταλία (Λέγκα του Βορρά, Πέπε Γκρίλλο)που ζητούν διαλύση της ΕΕ μέσω της δημοψηφισματικής ψήφου.
Δεν πρέπει η μάχη για την ευρωπαϊκή ενοποίηση να μετατραπεί σε μια μάχη αντιπροσωπευτικής και δημοψηφισματικής δημοκρατίας. Επίσης, θα πρέπει η μάχη των ιδεών και των προτάσεων να γίνει μέσα στο υφιστάμενο ευρωπαϊκό πλαίσιο και τους κανόνες που το διέπουν. Δεν είναι βέβαιο αν οι εξελίξεις πρέπει να τρέξουν ή να “κάτσουν”. Υπάρχει μια τάση αποφασιστικότητας και πυγμής εκ μέρους των ευρωπαϊκών θεσμών. Αλλά αυτή η αποφασιστικότητα πρέπει παράλληλα να είναι ευέλικτη και “ήπια’, προκειμένου να μην διογκωθούν έτι περαιτέρω τα αντιευρωπαϊκά ρεύματα.
Εξάλλου υπάρχει χρόνος που πολλά μπορούν να αλλάξουν. Αποκλείει κανείς να ξαναγίνει δημοψήφισμα υπέρ της παραμονής του Ην. Βασιλείου στην ΕΕ, ειδικά αν στις προδιαγραφόμενες εκλογές του Οκτωβρίου υπερισχύσει ένα πολιτικό πρόσωπο (μολονότι Συντηρητικοί-Εργατικοί περνούν κρίση ολκής) που να είναι υπέρ της παραμονής του Ην. Βασιλείου στην ΕΕ; Φυσικά όχι. Εξάλλου τα ιστορικά παραδείγματα της Ιρλανδίας και της Δανίας είναι υπαρκτά και άκρως διδακτικά.
Ανεξάρτητα όμως των πολιτικών εξελίξεων, η ΕΕ πρέπει να διαμορφώσει τις δικές της, αλλάζοντας τον τρόπο προσέγγισης που είχε υιοθετήσει μέχρι σήμερα: Ενοποίηση μονάχα με όρους ευρωζώνης δεν μπορεί να γίνει. Επίσης ενοποίηση πάλι με την μέθοδο ενός ευρωπαϊκού συντάγματος που θα εγκριθεί από λαούς και Κοινοβούλια πάλι δεν μπορεί να γίνει, μιας και το ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού αυτή τη στιγμή καλπάζει.
Είναι επείγον οι ευρωπαϊκοί λαοί να νιώσουν συμμέτοχοι στο αύριο της ΕΕ, δίχως να έχουν την αίσθηση ότι αποφασίζει η περιβόητη “γραφειοκρατία των Βρυξελλών”. Προς σ’ αυτή την κατεύθυνση διατυπώνεται η εξής πρόταση: Ευρωεκλογές έχουμε σε τρία χρόνια, τον Ιούνιο του 2019, χρόνος ικανός για να γίνουν ζυμώσεις ιδεών και προτάσεων. Εντός της 3ετίας θα μπορούσαν οι ευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες (κυρίως ΕΛΚ, Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι και Αριστεροί) να ξεκινήσουν έναν πανευρωπαϊκό διάλογο για την αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών που θα αποφασιστούν και θα επικυρωθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2019.
Με απλά λόγια το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο του Ιουνίου του 2019 θα μπορούσε να έχει τον χαρακτήρα Συντακτικής Συνέλευσης, όπου οι ευρωπαϊκοί λαοί θα στείλουν εκεί τους αντιπροσώπους τους, οι οποίοι οργανωμένοι κατά ευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες θα συζητήσουν και θα επικυρώσουν ένα νέο ευρωπαϊκό σύνταγμα, το οποίο δεν θα είναι προϊόν μιας από τα πάνω προς τα κάτω διαδικασίας, αλλά από τα κάτω προς τα πάνω. Και οι προτάσεις που θα τεθούν στο τραπέζι θα είναι προϊόν μιας πλατιάς διαβούλευσης, όπου όλοι μπορούν να συμμετέχουν και το κυριότερο οι ευρωπαϊκοί λαοί θα είναι ενημερωμένοι.
Μέχρι τότε βεβαίως η ΕΕ δεν πρέπει να μείνει αδρανής και υποχρεούται να αναλάβει πρωτοβουλίες που θα διασώσουν και θα εμβαθύνουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αλλά δεν θα χε ενδιαφέρον οι επόμενες ευρωεκλογές να έχουν για πρώτη φορά ένα ουσιαστικό διακύβευμα;
