Ο Πέδρο Σάντσεζ ως παράδειγμα ή ως αντιπαράδειγμα;

Ο Μακρόν την προηγούμενη εβδομάδα ήταν το trending topic στο πολιτικό κουτσομπολιό στο εσωτερικό του εν Ελλάδι προοδευτικού χώρου, όπου οι περισσότεροι από εμάς αναζήτησαν ταυτίσεις, αναφορές και ιδέες γύρω από το πρότζεκτ ενός νέου, χαρισματικού πολιτικού που κατακτά το ύπατο αξίωμα μακριά από τα κόμματα, οδηγώντας μάλιστα το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα σε αφανισμό. Με τον εξίσου γοητευτικό Πέδρο Σάντσεζ όμως και το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά.

Μια πρώτη εμπεριστατωμένη ανάλυση για την επικράτηση του Πέδρο Σάντσεζ στις χθεσινές εσωκομματικές εκλογές του “PSOE” μπορείτε να βρείτε εδώ, όπου γίνεται λόγος για “πολιτικό σεισμό”. Γιατί; Γιατί πολύ απλά ο Σάντσεζ με την ψήφο της κομματικής βάσης πήρε το αίμα του πίσω από την κομματική ελίτ του PSOE, η οποία μερικούς μήνες πριν τον απομάκρυνε από την ηγεσία, επειδή εκείνος δεν ήταν πρόθυμος να διευκολύνει τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Μαριάνο Ραχόι, θέλοντας να οδηγήσει την Ισπανία για τρίτη φορά σε εκλογές, σε μια χώρα που έχει το σύστημα της απλής αναλογικής, παράμετρο που δεν πρέπει να ξεχνάμε και ίσως εξηγεί εν μέρει και πολλά.

Ο Σάντσεζ έχασε και τις δύο προηγούμενες εκλογές. Και όταν λέμε έχασε, σημαίνει ότι ήρθε δεύτερος με διαφορά από το Λαϊκό Κόμμα του Μαριάνο Ραχόι, κρατώντας μάλιστα δύσκολα τη δεύτερη θέση από τους Podemos. Παρ’ όλα αυτά η βάση του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος δεν έχασε την πίστη προς το πρόσωπό του, με αποκορύφωμα την χθεσινή πειστική του επικράτηση, όπως δηλαδή έγινε και με τον Τζέρεμι Κόρμπιν και τους Άγγλους Εργατικούς μετά την ήττα του κόμματος στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.

Οι ομοιότητες Σάντσεζ-Κόρμπιν αρκετές: Μεγάλα και κραταιά κόμματα, υποστήριξη της βάσης στο πρόσωπό τους, ιδεολογική καθαρότητα στο πλαίσιο της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και ηττημένοι ήδη από τους συντηρητικούς αντιπάλους τους. Διαφορές; Σαφώς το εν γένει πολιτικό τους παρουσιαστικό (κακά τα ψέματα η γοητεία είναι κομμάτι του πολιτικού παιχνιδιού) αλλά και το πολιτικό σύστημα. Στην Ισπανία πάγιο σύστημα είναι η απλή αναλογική, στη Βρετανία το πλειοψηφικό δικομματικό σύστημα. Με άλλα λόγια, στην Ισπανία ο δεύτερος είναι ευκολότερο να επιβιώσει, ενώ στη Βρετανία απλά δεν υπάρχει.

Την ίδια ώρα βλέπουμε στην Ιταλία τον Ματέο Ρέντσι να κερδίζει πανεύκολα στις εσωκομματικές εκλογές του ιταλικού Δημοκρατικού Κόμματος, λίγους μήνες μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου του 2016 και η περίπτωσή του παρουσιάζει σημαντικές ομοιότητες με τους Σάντσεζ-Κόρμπιν. Η διαφορά είναι ότι ο Ρέντσι δεν έχασε σε εκλογές, ούτε από την ιταλική Δεξιά, αλλά απορρίφθηκε η πρόταση συνταγματικής αναθεώρησης από το ιταλικό εκλογικό σώμα.

Επιστρέφοντας στην επανεκλογή του Πέδρο Σάντσεζ, εύλογα κάποιοι μπορούν να αναρωτηθούν γιατί οι βάσεις των κομμάτων κρατούν στην ηγεσία εκείνους που δεν μπορούν να κερδίσουν τις εκλογές, όπως γίνεται και στην περίπτωση της αφοσίωσης της βάσης των Άγγλων Εργατικών στο πρόσωπο του Τζέρεμι Κόρμπιν, με το ερώτημα να επανέρχεται ξανά και ξανά: “θέλουμε αρχηγό που μας αρέσει ή αρχηγό που μπορεί να κερδίσει εκλογές, άρα και την εξουσία;” Η βάση του PSOE απάντησε μάλλον το πρώτο και εδώ είναι το σημείο που χρήζει περισσότερης προσοχής.

Η αλήθεια είναι ότι η διαχείριση της εξουσίας όπως είναι έτσι σήμερα δομημένη δεν κάνει και πολύ καλό στα σοσιαλιστικά κόμματα. Τρανό παράδειγμα ο Σουλτς στη Γερμανία. Το SPD από τα 12 χρόνια της καγκελαρίας Μέρκελ έχει κυβερνήσει τα 8 και σήμερα στον προθάλαμο της τέταρτης συνεχόμενης ο μέσος Γερμανός ψηφοφόρος δεν βρίσκει έναν σοβαρό λόγο, πλην του επικοινωνιακού ενθουσιασμού, να ψηφίσει Σουλτς.

Πέρα τούτου όμως, υπάρχει κι ένα βαθύτερο-δομικό πρόβλημα, που ίσως βλέπουν οι βάσεις των κομμάτων και όχι οι κομματικές ελίτ: Ίσως τα σοσιαλιστικά κόμματα δεν πρέπει και δεν κάνει να κυβερνήσουν με την υπάρχουσα δομή εξουσίας, όπου το οικονομικό προτάσσεται έναντι του πολιτικού. Είναι σαν να λένε στους αρχηγούς τους “μην κυβερνήσετε για να εφαρμόσετε αυτές τις πολιτικές, αφήστε τους συντηρητικούς να το κάνουν, που τους είναι και ιδεολογικά ευκολότερο”. Κάποιοι θα πουν ότι είναι έλλειψη ευθύνης, κάποιοι άλλοι όμως μπορούν να πουν ότι είναι κι ένα συναίσθημα σύνεσης, που έχει να κάνει με το αύριο και όχι με το εδώ και τώρα. Δεν αρκεί να υπάρχει ένα προεκλογικό πολιτικό πρόγραμμα μόνο, αλλά κι ένα αφήγημα πάνω στο οποίο εκείνο θα στηρίζεται και θα εξειδικεύει.

Ο Σάντσεζ όντως έχει χάσει δύο συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις και ίσως χάσει ακόμα μια. Ο Κόρμπιν κατά πάσα πιθανότητα θα ηττηθεί από την Μέι την 8η Ιουνίου, μολονότι το Εργατικό Κόμμα ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις. Ο Σουλτς ναι μεν θα χάσει, αλλά μπορεί στο τέλος της ημέρας να αυξήσει τα ποσοστά του SPD και να κάνει δυναμική αντιπολίτευση σε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση Μερκελ-Φιλελευθέρων. Ο Ρέντσι από την άλλη ως άλλος Μακρόν θα δώσει μια σκληρή μάχη κόντρα στον Πέπε Γκρίλο, έχοντας όμως αυτή τη φορά μια παγιωμένη βάση που πιστεύει στο πρόσωπό του και μια ατζέντα, όπως προέκυψε από το συνταγματικό δημοψήφισμα.

Τι θέλουν να πουν όλα τα παραπάνω παραδείγματα; Ότι η εκλογική επιτυχία ναι μεν είναι ευπρόσδεκτη, ειδικά όταν μιλάμε για κόμματα εξουσίας με μακρά ιστορική παράδοση. Από την άλλη όμως η εκλογική επιτυχία δεν μπορεί να υποκαθιστά την παραγωγή πολιτικής που οφείλει να μην λαμβάνει υπόψη τον εκλογικό ορίζοντα. Ακόμη κι αν η εκλογική επιτυχία τελικά έρθει, αν εκείνη δεν έχει στηριχθεί σε στέρεες βάσεις, αν δεν είναι ο τελικός προορισμός ενός συνεκτικού και ομοιογενούς πολιτικού αφηγήματος το οποίο θα συνέχει όλους και θα τους αναγκάζει να το υπερασπίζονται δημόσια και έναντι όλων των αντιπάλων, τότε είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος και να εξοριστεί στην πολιτική έρημο.

Αλλά για να γίνει αυτό θέλει χρόνο και χτίσιμο μέρα με τη μέρα ενός κέντρου που να ενώνει τόσο τα στελέχη όσο και τα μέλη και τους ψηφοφόρους, όχι απλά μια τυπική εκλογική συνάθροιση που διαλύεται μετά από μια εκλογική αποτυχία, με τον καθένα να αναζητά καινούργιο πολιτικό εργοδότη και διαφορετικούς εκλογικούς πελάτες.

Καταληκτικά, ο εν Ελλάδι προοδευτικός χώρος κοιτά με μελαγχολία ανοιχτές πολιτικές διεργασίες που γίνονται ανά την Ευρώπη, παίρνοντας το μέρος του ενός ή του άλλου πρωταγωνιστή, βολευόμενος στην μίζερη αδράνεια του παρόντος, ποστάροντας στα social media, δίχως να έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει και να ψηφίσει αυτό που πραγματικά τον αντιπροσωπεύει.

Σημασία ωστόσο δεν έχει αν στο τέλος της ημέρας είσαι υπέρ του Μακρόν ή του Ρέντσι ή κατά του Σάντσεζ ή του Κόρμπιν. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην αρκείσαι μόνο στα χαρισματικά πρόσωπα ή μόνο σε μαζικά κόμματα που στηρίζονται σε ζωντανές και παρεμβατικές βάσεις. Και η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή λείπουν οικτρά και τα δύο..