Πόλωση: Ο Σίγουρος Νικητής των Αμερικανικών Προεδρικών Εκλογών.

Μετά την απόσυρση του Ted Cruz από την κούρσα των υποψηφιοτήτων ο Τραμπ είναι πλέον ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για το Προεδρικό χρίσμα. Η επικράτηση του “αντισυστημικού” υποψηφίου της Αμερικανικής Δεξιάς αλλά και η μετατροπή της μάχης του απόλυτου φαβορί των Δημοκρατικών Χίλαρι με τον επίσης αντισυστημικό Sanders σε ντέρμπι, αποτυπώνει μια πραγματικότητα. Το πολιτικό περιβάλλον στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικά πολωμένο όχι μόνο μεταξύ των δύο Κομμάτων αλλά και εντός αυτών. Οποιαδήποτε πολιτική ανάλυση, είτε αφορά προεκλογικές προβλέψεις είτε σχετίζεται με την αξιολόγηση της προεδρικής θητείας του Obama, αγνοεί αυτό το δεδομένο είναι κατά τεκμήριο ατελής.

Οι πολιτικοί αναλυτές και ιστορικοί διακρίνουν κύκλους συναίνεσης και πόλωσης στην αμερικανική πολιτική ιστορία. Οι εποχές ευρύτερων συναινέσεων οδήγησαν σε αλλαγές-ορόσημα. Ήταν εποχές στις οποίες εμπνευσμένοι ηγέτες διείδαν ένα στενό παράθυρο ριζοσπαστικών πολιτικών και κοινωνικών τομών μέσα από ένα κλίμα ευρύτερων συναινέσεων, εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και θεσμοθέτησαν σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Η κατάργηση της δουλείας του Lincoln, το New Deal του Ρούσβελτ, η κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων με την Civil Rights Act του Lyndon Johnson δεν θα μπορούσαν να ψηφιστούν και να εφαρμοστούν χωρίς δικομματική στήριξη τόσο Δημοκρατικών, όσο και Ρεπουμπλικάνων πολιτικών.

Σήμερα, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια η αμερικανική κοινωνία και η πολιτική σκηνή είναι τρομακτικά πολωμένη. Και η πόλωση αυτή είναι χαρακτηριστική και πιο σφοδρή μέσα στα ίδια τα κόμματα. Οι Ρεπουμπλικάνοι αισθάνονται να απειλούνται από την ακροδεξιά πτέρυγα του Tea Party, η ατζέντα της οποίας βρήκε στο πρόσωπο του Trump τον θριαμβευτή της. Αντίστοιχα, οι Δημοκρατικοί αισθάνονται την ίδια πίεση από τα αριστερά, από μια πιο ριζοσπαστική μερίδα της κοινωνίας που εκφράζεται στο πρόσωπο του Sanders. Τα άκρα τραβούν τα κόμματα σε αντίθετες κατευθύνσεις εξαφανίζοντας έναν κοινό τόπο για ουσιαστικό πολιτικό διάλογο και πολιτικές συναινέσεις. Αρκεί να ρίξει κάποιος μια ματιά διαχρονικά στους δείκτες του National Journal που βαθμολογούν πόσο φιλελεύθερα ή συντηρητικά ψηφίζει κάθε μέλος του Κογκρέσου (https://ballotpedia.org/National_Journal_vote_ratings). Παραδοσιακά, υπήρχε πάντα μία επικάλυψη. Οι πιο συντηρητικοί Δημοκρατικοί ψήφιζαν πιο συντηρητικά από τους πιο φιλελεύθερους Ρεπουμπλικάνους και το αντίστροφο. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Οι πιο μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνοι είναι πολύ πιο συντηρητικοί από τους πιο συντηρητικούς Δημοκρατικούς. Η μετριοπαθής μερίδα των δύο κομμάτων έχει πλέον χαθεί κάτι που σημαίνει ότι πλέον δεν υπάρχει κοινός τόπος πολιτισμένου πολιτικού διαλόγου. Οι δύο πλευρές αδυνατούν να συμφωνήσουν ακόμα και στο ποιες είναι οι προκλήσεις και τα προβλήματα, πόσο μάλλον στο να προτείνουν κοινά αποδεκτές λύσεις.

Η περίπτωση του Obamacare, του πιο αμφιλεγόμενου ίσως νομοθετήματος μετά την Civil Rights Act, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών της ακραίας πόλωσης. To Obamacare αποτελεί μια τεράστια σε προϋπολογισμό μεταρρύθμιση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, η οποία πρώτον φιλοδοξεί να επεκτείνει την ασφάλιση στα 32 εκατομμύρια των ανασφάλιστων Αμερικανών και δεύτερον να εξορθολογίσει τις δαπάνες του αμερικανικού συστήματος υγείας. Αν και σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες του, το Obamacare επηρεάζει θετικά μόλις το 14% του αμερικανικού πληθυσμού, αφήνει παντελώς ανέγγιχτο το 80%, και επιβαρύνει το υπόλοιπο ως επί το πλείστον προνομιούχο ποσοστό του πληθυσμού http://economics.mit.edu/files/6829, η ακραία κοινωνική και πολιτική πόλωση έχει οδηγήσει παραπάνω από τον μισό αμερικανικό πληθυσμό να στραφεί κατά της μεταρρύθμισης, με όσους δηλώνουν Δημοκρατικοί να εμφανίζουν υψηλά επίπεδα υποστήριξης, και τους Ρεπουμπλικανούς αντίστοιχα υψηλά επίπεδα απόρριψης.

Η φιλοσοφία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος είναι διαποτισμένη από το πνεύμα της πολιτικής σύγκρουσης. Αυτό το πνεύμα αποτυπώνεται στην θεσμική αρχιτεκτονική του ίδιου του συστήματος. Μέσα από τη διασπορά ισχύος σε πολλαπλούς πολιτικούς δρώντες (Πρόεδρος, Γερουσία, Βουλή των Αντιπροσώπων, Πολιτειακές Κυβερνήσεις κλπ) με συχνά αλληλοεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες οι αμερικανοί “πατέρες του έθνους” θέλησαν πρώτον να αποτρέψουν την υπερσυγκέντρωση ισχύος σε ένα μόνο πρόσωπο ή πολιτειακό όργανο και δεύτερον να βάλουν στο επίκεντρο της Πολιτικής τη σύγκρουση διαφορετικών απόψεων. Ωστόσο, τα περίφημα checks and balances του αμερικανικού πολιτικού συστήματος που στην Ελλάδα, στο βασίλειο της πολιτικής και θεσμικής αυθαιρεσίας, τόσο θαυμάζουμε οι Έλληνες προοδευτικοί, λειτουργούν καλά σε εποχές συναινέσεων και επικράτησης κουλτούρας διαλόγου. Σε εποχές ακραίας πόλωσης όμως το σύστημα γίνεται αρτηριοσκληρωτικό και καθηλώνει την όποια προσπάθεια αλλαγών. Η προσπάθεια του Obama να ξεπεράσει ακριβώς αυτήν την στασιμότητα και να περάσει τις μεταρρυθμίσεις του μέσα από εκτελεστικά διατάγματα κινήθηκε στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας και προκάλεσε πολλές αντιδράσεις http://www.usatoday.com/story/news/politics/2016/04/11/obama-executive-orders-peace-corps/82835834/

Παρότι οι συνέπειες της ακραίας πόλωσης είναι ασυγκρίτως πιο επικίνδυνες σε μια υπερδύναμη όπως η ΗΠΑ το πολιτικό ζητούμενο παραμένει το ίδιο και για μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα που από το 2010 κινείται στον αστερισμό ενός ακήρυχτου “Ψυχρού” κοινωνικού εμφυλίου. Ποια ηγεσία θα μπορέσει να γεφυρώσει τις δύο αντιτιθέμενες πλευρές διαμορφώνοντας έναν κοινό τόπο, όπου θα μπορούσαν να επωαστούν μεταρρυθμίσεις με ευρύτερες συναινέσεις, αντί να διευρύνει το κοινωνικό χάσμα; Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη να φέρει σε επικοινωνία δύο παράλληλα κοινωνικά σύμπαντα; Το εφιαλτικό ενδεχόμενο ο επόμενος Πρόεδρος της χώρας με το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον πλανήτη να είναι ένα έκτρωμα της πόλωσης, όπως ο Τραμπ, καθιστά το ερώτημα ακόμα πιο επιτακτικό.

.