Blockchain teknolojisinin geleceği var mı?

Bugünlerde Bitcoin, kripto para kavramlarını medyadan ve çevremizden sıklıkla duymaya başladık. Arkasında blockchain teknolojisini barındıran bu kavramları biraz daha yakından inceleyelim. Blockchain’i esasında merkezi olmayan (decenterilized) ve şifrelenmiş işlem takibine olanak sağlayan bir veritabanı olarak tanımlayabiliriz. Bu sistemde veriler bloklar halinde ve dağıtık olarak kullanıldığı için takibi mümkün olmuyor. Sisteme gönderilen bilgi karşı tarafa ulaşana ve kodlar eşleşip bu bilgi açığa çıkana kadar kimse tarafından erişilemiyor. Bilgilerin erişilebilir olması noktasında “Madenciler” rol alıyorlar ve her bloktaki şifrelenmiş verilerin doğruluğu madencilerin yaptıkları işlemlerle sağlanıyor. Bu işlemler ayrıca blockchain üzerinde saklı bulunan bitcoinleri elde etmek içinde kullanılıyor.

Blockchaini bir defter olarak düşünürsek sayfaları blokları oluşturuyor ve sayfa sıraları değiştirilmeden her yeni eklenen blok bu deftere eklenen bir sayfa olarak düşünülebilir. Bir blok silinmesi gerektiğinde sadece işaretlenmesi yeterli oluyor. Bu şekilde herhangi bir veri kaybı olmadığı için veri güvenliği ve tutarlılığının önemli olduğu birçok alanda kullanılabilir oluyor.

Bu teknoloji şifrelenmiş işlemler ile ve bir merkeze bağlı olmaması finans dünyasında güvenli bir şekilde alıcı ve satıcı arasında para transferi sağlanmasına olanak sağlıyor. Finans dünyasında önemli bir yenilik olması nedeniyle bir çok bankanın da dikkatini çekti ve bu konu hakkında birçok ülke merkez bankası çalışmalara başladı ve kendi dijital paralarının çıkarmak için şimdiden çalışmalara başlamış durumdalar. Yakın bir gelecekte Türkiye’de kendi dijital parasını çıkarırsa şaşırmamak gerekir. Bankaların bu konuyla yakından ilgilenmelerinin en önemli nedenlerinden biri banka transferlerindeki işlemlerin çok hızlanması ve maliyetlerin çok önemli bir oranda azalması olarak söyleyebiliriz. 2022 yılı itibariyle bankaların Blockchain kullanması durumunda masraflarının 15–20 milyar dolar azaltabilecekleri öngörülüyor. Japonya’da bazı bankaların para transferlerinde Ripple kullanarak günlerce süren para transfer işlemlerini çok kısa sürede tamamladılar ve bu teknolojiyi ilerde kullanacaklarını da açıkladılar.

Blockchain teknolojisi sadece para olarak kullanımın yanında veriye erişimini çok güvenli bir şekilde sağlamasından dolayı bir çok sektöründe ihtiyaçlarına cevap verebilecek özelliklere sahip. Örnek olarak sağlık sektörünü verebiliriz. MedicalChain gibi çok rağbet gören ve blockchain üzerine geliştirilen bir çok proje var. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı bu teknoloji üzerine geliştirilen projelerin gelecekte rağbet görme olasılığı sağladığı avantajlar göz önüne alındığında oldukça mümkün gözüküyor.

Blockchain nesilleri

Blockchain 3 ana nesile bölünmüş durumdadır. İlk nesil tahmin edeceğiniz üzere Bitcoin oluşturuyor. Ethereum akıllı kontrat özelliğiyle 2.nesil tokenları oluştururken 3.nesilin en önemli token’ı ise Cardano’dur. Kısaca bu token’lara göz atalım.

İlk nesil Blockchain

İlk nesil tokenlar Bitcoin yalnızca tek bir mevzuyu çözmeye odaklanmıştı paranın dağıtık bir mimaride yaratılması ve kişiler arasında güvenli bir şekilde transfer edilebilmesi. Bu parayı yaratan kişinin Satoshi Nakamoto olduğu söylenmesine rağmen arkasındaki kişi veya kurumlar tam olarak bilinmiyor. Blokchain’de paranın kişiler arasında kabul edilen bir protokole göre herhangi bir başka merkezi bir kontrol olmadan transfer edilmesine olanak sağlıyordu. Bu özelliğinden dolayı legal olmayan para aklama gibi işlemlerde en çok kullanılan para birimi oldu. Yalnız bu nesil tokenlar sadece para transferine olanak sağlarken transferler üzerinde daha fazla kontrol gerektiği durumlarda yetersiz kalıyordu.

İkinci nesil Blockchain

Ethereum bu teknoloji ile geliştirilen ilk ve en önemli tokendir. İkinci nesil sadece para transferinin haricinde tokenlara programlanabilme özelliği katarak bir çok alanda kullanımına olanak sağladı. Bunu blockchain’de Javascript’in browsera kattığı programlama yetenekleri gibi bir devrim olarak görebiliriz. Şu anda Ethereum base olarak kullanan farklı sektörlerdeki sorunlara çözüm üreten yüzlerce altcoin bulunmakta ve her ay onlarcasıda bu kervana eklenmektedir.

Üçüncü nesil Blockchain

Şuan hâlihazırda geliştirilmekte olan bu teknolojiyi kullanan ADA (Cardano) projesi bulunuyor. Günümüzde sanal paraların karşılaştığı 3 probleme çözüm öneriyorlar.

1- Ölçeklenebilirlik : Mevcut üretim blok zincirleri saniyede 15 işlem ile yönetilirken bu oldukça yavaştır. Bu işlem gücünü artırmanın yanında bunu sürdürülebilir hale getirilmeye çalışılıyor.

2- Birlikte çalışabilirlik : Birinci ve ikinci nesil tokenlarin sahip olduğu sorunlardan biridir. Bu özellik ile farklı tokenlar ve eski sistemlerin birbiri ile konuşup anlamasını sağlar. Şu anda tokenların birbiri ile değişimi sadece Bittrex, Binance, Kucoin gibi exchange marketlerde gerçekleştirilebiliyor.

3- Sürdürülebilirlik: Temel olarak ağın bakımının nasıl ödemesinin yapıldığı ağ geliştirmenin tüm yönlerinin nasıl öncelik kazanacağı ve altyapı kararlarının nasıl alındığı gibi konularla ilgilenir.

Blockchain teknolojisinin dezavantajları nelerdir?

Bu arada bu teknolojinin dezavantajlarından da bahsetmeden geçmeyelim. Şuan özellikle Bitcoin ile ilgili yapılan işlemler çok fazla sayıda onaylama gerektirdiğinden işlemler kabul edilemeyecek düzeyde yavaş gerçekleşiyor. Bu sorunun çözümü ilerde Bitcoin ve türevlerinin kullanımının önünü açacaktır.

Blockchain’ler fiziksel bilgisayarlar üzerinde tutulduğu için eğer kripto paranızı güvenli bir dijital cüzdana taşımamış iseniz bilgisayarların çökmesi durumunda paranızıda kaybetmiş oluyorsunuz.

Bir önemli tehdit ise hackerlerden geliyor, Milyar dolar işlem hacimli marketlere yapılan saldırılarla eğer çift güvenlikli sitem kullanmayan veya online cüzdanlarda paranızın tutulduğu marketlerde paranızı kaybetme riski bulunuyor. Bunun benzeri bir durumu Japonya’nın önemli exchange marketlerinden Coinbase’de NEM cüzdanlarından 500 milyon dolar değerinde token çalınması ile görmüş olduk.

Blockchain teknolojisinin geleceği var mı?

Blockchain şimdiye kadar ki en büyük teknolojik atılım olabilir. Yakında her şey blockchain teknolojisine dayanacak şekilde bir çok sektörde yeniden uygulamaların yazılacağı bir döneme girebiliriz. Teknolojik olarak düşünürsek blockchain gerçekten bir devrim niteliği taşıyor. Bu nedenle çok yakından takip edip yapılabilecek projelerin neler olabileceğini araştırmakta fayda olacaktır.