Hate the players
We reageren ongelooflijk timide op belastingontwijking. We zouden het zelf ook doen als we de kans hadden. ‘Het is allemaal binnen de regels en het levert banen op! Don’t hate the player, hate the game.’ Maar hierbij vergeten we dat je zonder spelers geen spel kan spelen. En dat het spel dat deze spelers hebben gecreëerd moreel verwerpelijk is. Totdat het ons lukt om via de politiek iets aan dit spel te doen, moeten we iedereen die meespeelt zo veel mogelijk buitensluiten.
Belastingontwijking is groot, ongrijpbaar en grotendeels onzichtbaar. We weten ergens wel dat we collectief worden opgelicht door de machtigste bedrijven en de allerrijksten van deze aardbol, maar het is zo weinig tastbaar. Ik zou niet snel een biertje drinken met iemand die mijn fiets heeft gestolen. Ik maak geen geld meer over naar Nigeriaanse prinsen. Deze oplichters zijn klein, toegankelijk en zichtbaar. De bedrijven en rijken die mij (en jou!) oplichten treed ik zonder terughoudendheid tegemoet. Google en Facebook kennen me beter dan mijn moeder. Zou Poetin mij uitnodigen om een dag samen op een beer te rijden, of Berlusconi erop staan dat ik een bunga bunga party mee zou maken, dan zou ik een vreugdedansje maken en Facebook informeren over deze heugelijke ontwikkelingen.
Kleine oplichters zijn stom. Grote oplichters zijn cool. Mijn ouders hebben liever dat ik met een Zuidasadvocate thuiskom dan met een vuilnisvrouw. We smullen op familiefeestjes van de verhalen van Oom Offshore Tax Advisor. En toch is belastingoom niet zo heel anders dan Drankoom die aan het einde van het feestje onze drie beste flessen whiskey in zijn tas stopt en mee naar huis neemt. Drankoom nodigen we niet meer uit. Dat zouden we ook met Belastingoom moeten doen. In deze Ted Talk vertelt Jonathan Haidt dat ‘naming and shaming’ ervoor kan zorgen dat mensen zich coöperatiever gaan gedragen.
Tax justice network schat dat meer dan 36 biljoen dollar ergens op een eiland wordt verstopt — dat is vijftig keer het BBP van Nederland, of misschien schokkender: vijftien keer het BBP van Afrika. Dat is vijfduizend euro per persoon op deze wereld. Geschat wordt dat twee miljard mensen collectieve zorgverzekering zou kunnen krijgen van het geld dat jaarlijks wordt ontweken. Hoe mooi zou de wereld zijn als belastingontwijkers zouden veranderen in gewone betalers. De inkomstenbelasting kan omlaag. We kunnen het klimaat-/armoede-/onderwijsvraagstuk eens goed aanpakken. Kleine bedrijven hebben meer kans, omdat grote concurrenten ook gewoon belasting betalen. Ik kan weinig dingen bedenken die schadelijker en immoreler zijn dan belasting ontwijken. Maar wat kan jij hieraan doen?
Meer dan je denkt. Je kan stemmen op een politieke partij die zich inzet tegen belastingontwijking. Je kan stoppen met Googlen en Starbuckskoffie. Je kan je krant brieven schrijven met de vraag of ze elke dag iets over belastingontwijking op de voorpagina zetten. Maar om te beginnen zou ik zeggen: ‘doe eens onvriendelijk tegen de spelers’. Hate the players. Het is in het belang van ons allemaal.
Tenzij Poetin je uitnodigt om te gaan jagen. Dan krijg je dispensatie.
