The Imitation Game
İnsanlığı derinden etkileyen katkıları olmasına rağmen ne okullarda ne de adı filmlerde geçer. Son yıllarda değeri günden güne anlaşılsa da yaşadığı dönemde ciddi haksızlıklara uğrayan ve değeri geç anlaşılan bir dahidir Alan Mathison Turing.
Kendisi ile ilgili olmasa da Bletchley Park’da görev aldığı iş ile ilgili onlarca kitap ve film olmasına rağmen hiç bir zaman ismi anılmamıştır. Enigma cihazını kıran bu büyük deha ile ilgili en etkileyici film de pek yakında (22 Şubat 2014) sinemalarda olacak.
Filmi geçtiğimiz haftasonu, maalesef illegal ortamlardan, izledim. Aylardır beklemiş olduğum bu film ile ilgili olarak Türkiye Dağıtıcısı olan Pinema sağolsun gösterim tarihini öyle tuhaf bir yere koymuş ki. Az daha ötelese yaz başı vizyona girecek!
Sinemaya da gideceğimi zannetmiyorum çünkü zaten filmi izlemiş bulunmaktayım. Bu konuda da Pinema’ya bir e-posta gönderdim. Cevap vereceklerini zannetmiyorum ama yine de bir sinemasever olarak tepki göstermek istedim.
Merak edenler için filmin gösterim tarihleri ile ilgili bilgiler:
Listede sondan üçüncüyüz!
Her neyse…
Film ile ilgili yorumlarıma gelince. Efsane Sherlock dizisinde oynayan Benedict Cumberbatch muhteşem bir performans sergiliyor. 2015 Oscar’larında en iyi film olmasa da bu performansla en iyi aktör ödülünü alacağını tahmin ediyorum.
Filmin ilgimi çekmesinin en büyük sebebi ise elbette doktora tezim ile alakalı olmasıydı. 2007–2008 -2009 yıllarında yapay sinir ağları üzerine yapmış olduğum literatür araştırmalarında karşıma sürekli Alan Turing ve onun teoremleri çıkmaktaydı.
Filme gelirsek, Almanlar’ın ünlü kripto cihazı ve o zamanlar “kırılamaz” diye anılan Enigma’nın Turing’in Bombe adını verdiği cihaz ile kırmasını konu almakta.
Enigma’nın ayarları ile ilgili kombinasyonların hesaplanması sonucunda 159 x 10¹⁸ farklı ayar tespit edilmiştir. Yani;
159 000 000 000 000 000 000 adet farklı ayar…
Her bir ayar Alman ordusu tarafından geceyarısı değiştirilmekte ve ilk mesajlar sabahın 06:00'sında almaya başlamaktalar. Kısaca her gün değişen bir ayar ve o kriptolu mesajları çözmek için 18 saat’in olması…
[caption id=”attachment_3415" align=”aligncenter” width=”634"]
Almanlar’ın efsane şifreleme cihazı: Enigma[/caption]
Turing elde edilmiş olan Enigma cihazını inceledikten sonra insan gücü ile bu cihazı yenemeyeceğini düşünerek bir makine yapmayı planlıyor. Polonyalı kriptografların makinesinden ilham alan turing onun çok daha gelişmiş bir versiyonunu yapıyor: Bombe
[caption id=”attachment_3411" align=”aligncenter” width=”600"]
Bir makinayı, bir makina kırar :)[/caption]
Daha fazla detayı çeşitli web sitelerinden bulabilirsiniz. Hem matematiksel olarak hem de uygulama olarak bir çok sayfa mevcut. Turing’in tasarladığı cihaz sayesinde Enigma kodu kırılıyor ve savaşın sonuna kadar ingiliz istihbaratı Alman mesajlarını dinliyor. Bu esnada da çaktırmıyorlar.
Enigma kodunun kırılması savaşın sona ermesinden sonraki 50 yıl boyunca devlet sırrı olarak kalmıştır.
Tarihçilerin tahminine göre Enigma’nın kırılması savaşı iki yıldan fazla kısaltarak “14 milyon” hayatı kurtarmıştır.
Avrupa’da derin yaralar açtıktan sonra biten savaştan kısa süre sonra Alan Turing, eşcinsel olduğunu açıklar ve “ahlaksızlık” yasasından hüküm giyer ve uzun bir hapis cezası ile kimyasal hadım edilme arasında bir seçim yapması istenir. Hadım edilmeyi seçen Turing’e mahkeme kararı ile yüksek dozda kadınlık hormonları (östrojen) enjekte edilir.
Bu uygulama sonucunda cinsel istekleri ortadan kalkar, göğüsleri büyür ama belki de kendisi için en önemli olarak düşünme yetzisi sekteye uğrar. Bireysel tercihini açıklamasıyla herkes II. Dünya Savaşı’nda milyonlarca insanın yaşamını kurtaran Turing’i unutur. Arkadaşları birer birer azalır, evine kimse uğramaz olur ve 42 yaşında intihar eder.
2013'te Kraliçe 2. Elizabeth, ölümünün ardından Turing’e kraliyet affı bahşedip eşsiz başarılarını onurlandırdı
[caption id=”” align=”aligncenter” width=”460"]
Kaynak: Telegraph gazetesi[/caption]
Cesedinin yanında tek bir ısırık alınmış bir elma bulunduğunda elmanın içine siyanür enjekte ederek intihar ettiği anlaşıldı. Apple’ın logosunun Turing’in dehasına ve ölüm şekline bir atıf olduğu yönünde bir iddia var. Her ne kadar bu iddia Apple tarafından “Eğer ısırık olmasa logo elma değil bir kiraz gibi olacaktı” diye yalanlansa da logonun eşcinsel hareket sembolü olan gökkuşağı renginde tasarlanması bu söylentiyi güçlendirmiş deniyor.
Sonuç olarak halihazırda internete düşmüş olan bu filmi isterseniz kötü bir kalite ile izleyebilirsiniz ya da biraz daha sabredip (1 ay kadar) sinema’da keyfini çıkarabilirsiniz.
Unutmadan belirteyim filmin müzikleri de çok güzel. Belki bir Hans Zimmer değil ama Alexandre Desplat ismini önümüzdeki zamanlarda sık sık duyacağımızdan eminim.
Geçtiğimiz yüzyılın en önemli dehalarından biri olan Alan Turing’e saygıyla…
