Kullanıcı Deneyimi Tasarımcılarının Bilmesi Gereken 25 Teknik Terim
uxzone.co adındaki yeni hizmetimden kullanıcı deneyimi konularında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Şubat 2021
2012 yılında Markafoni’de kullanıcı deneyim konusunda yeni yeni çalışmaya başlamışken onlarca teoriden ve tanımdan oluşan bir dünya vardı karşımda.
AB testi, user research, card sorting… Ve daha niceleri… Bütün bunlar nedir neye yarar ilerleyen zamanlarda kullanarak öğrenme fırsatı buldum.
Sıralayacağım terimler problem çözmek, ikna etmek ya da kuvvetli bir kurala bağlamak için kullandığım terimlerden oluşuyor.
80/20 Kuralı
Kullanıcı deneyimi sorunlarının %80'i sebeplerin %20'sinden kaynaklanır. Tanım tam olarak şöyle Bir sistem üzerindeki etkilerin %80'i, etkenlerin %20'sinden kaynaklanır.
AB Testi
AB testi aynı anda içeriğin iki farklı halini kullanıcılara göstererek hanginisin daha fazla tercih edildiğini görmek için yapılan testtir.
Web analitik ve kullanıcı testleri ile neleri AB testi yapmanız gerektiğini bulabilirsiniz.
Akış Diyagramı
Sitedeki / uygulamadaki ilişkilerin görsel hali.
Büyük resmin görmenin en iyi yolu. İşin başında akış diyagramını çıkartırsanız neler yapacağınız konusunda daha emin ilerlersiniz.
Analitik Veri
Siteye / uygulamaya gelen trafik konusunda detaylı bilgiler verir. Trafiğin nereden geldiğini, kullanıcıların hangi sayfalarda dolaştıklarını ve hangi sayfaya geldiğinde çıkış yaptıklarını söyler.
Sitenin / uygulamanın iç yüzünde neler olduğunu anlamak için kesinlikle bakmanız gereken bir yer. Kullanıcı araştırması ve analitik veri bu işin en önemli iki noktası.
Anket
Anketler kullanıcı kitlenizden bir takım veriler çıkartmak için hazırlanan sorulardır. Telefon, online formlar ve yüz yüze yapılabilir.
Anketler genellikle kullanıcı araştırmaları için kullanılır.
Breadcrumb
Sitede / uygulamada nerede olduğunuzu gösterir. Ekmek kırıntıları (ing: breadcrumb) başladığınız noktaya geri dönmenizi sağlar.
Kullanıcının uygulama içerisinde nereye nereden geldiğini bilmesi için önemli bir kullanımdır.
Bilgi Mimarisi
Bilginin kullanılabilirliğini ve bulunabilirliğini sağlamak için organize edilmesidir. Kullanıcıların aradıkları bilgi kolayca bulup anlaması için yapılır.
CMS
Açılmını içerik yönetim sistemi olarak çevirebiliriz. Tasarladığınız ürünler çalışır hale geldikten sonra tüm içeriğin beslendiği yerdir.
Neden mi bu listede? Tasarladığınız sayfalara size iletildiği şekilde içerikler gelmeyebilir. Turizm işi yapan bir site için tasarım yapıyorsanız Arapça sitede butonun içerisine gelen metin sığmayabilir.
CSS
CSS, sayfadaki HTML öğelerin ekranda nasıl görüneceğini açıklar. 50 saniyelik video çok güzel özetlemiş, sözü oraya bırakıyorum:
Tasarladığınız deneyimin tarayıcıda kusursuz çalışmasın istersiniz değil mi ?Bir deneyim tasarımcısı olarak temel seviyede HTML, CSS bilgisi size pek çok şey kazandırır.
Dönüşüm Oranı
Dönüşüm oranı, kullanıcıların hedeflenen bir işlemi gerçekleştirme oranıdır. Bir e-ticaret sitesinde çalışıyorsanız bu oranı yukarılara çıkartmak size veya şirketinize para kazandırır.
Dönüşüm oranı optimizasyonu başlıbaşına bir iş alanıdır. Veri analizi, AB testleri, kullanıcı araştırmaları dönüşüm oranını arttırmakta kullanabileceğiniz başlıca metodlardır.
Erişilebilirlik
Erişilebilirlik, insanların site / uygulama kullanmasında ve anlamasında sağlanan kolaylık anlamına gelir. Ürününüzü kullanan görme engelli, renk körü veya bunların dışında engelleri olan kullanıcılarınız olabilir.
İki yıl önce UXPA Erişilebilirlik etkinliğinde bitaksi’nin yaptığı güncellemeleri dinlemiştim. Detaylı okumak isterseniz: http://www.engelsizerisim.com/detay/erisilebilir-bitaksi-hazir/
Etnografik Araştırma
Çevrenizde belirli bir insan grubunu ve oluşturdukları kültürü gözlem veya yüz yüze görüşmeler yaparak inceleme yöntemidir.
Kullanıcıların kullanım alışkanlıklarını etkileyen çevresel faktörleri ilk ağızdan dinleyip, deneyimi iyileştirmek için kullanılır.
Gestalt Prensipleri
Biz insanlar tekrar eden, birbirine benzeyen, eşit yakınlıkta olan görsel içerikleri daha kolay anlıyoruz. “Bütün kendisini oluşturan parçaların bir araya gelmesinden daha fazlasıdır” şeklinde tanımlanıyor.
Gestalt’ı bir kural olarak gördüğümde oldukça şaşırmıştım. Farkında olmadan neredeyse her dijital ürüne sirayet etmiş ve öyle tasarımlar yapar olmuşuz.
Günlük Çalışması
Kullanıcılar gün boyunca yaptıkları tüm faaliyetleri bir günlüğe yazıp düzenli aralıklarla raporlar.
Userspots’ta çalışırken özellikle e-ticaret siteleri için kullandığımız bir araştırma yöntemiydi. Örn: Sabah otobüste mobilden e-ticaret sitesinde gezinen kullanıcı öğlen iş yerinde sepetine eklediği ürünlerine bakıyor bir kaç arkadaşı ile paylaştıktan sonra ertesi gün satın almaya karar veriyor.
Göz İzleme
Kullanıcıların göz hareketlerini izleyerek ekran üzerinde nereye baktığını bulunmasını sağlar.
HTML
Büyük uğraşlar sonucu yapılan araştırmaların, tasarlanan sayfaların işlenip koda dönüşmüş, tarayıcıda görüntülenebilir şekle gelmiş halidir.
HTML, web’de görüntülenecek bir dosyaya eklenen kodlardır.
Hick’s Kanunu
Seçeneklerin sayısı arttıkça karar vermek için daha fazla süre gerekir. Hick’s Kanunu “Seçim sayısının artırılması karar süresini artıracaktır” der.
Farklı ödeme ve teslimat yöntemleri e-ticarette müşteriler için önemli diyebiliriz. Ama kullanıcıya 7 farklı teslimat, 5 farklı ödeme seçeneği sunarak iyi bir şey yapmıyor olabilirsiniz.
Kart Gruplama
Bir sitenin / uygulamanın bilgi mimarisini tasarlamak için kullanılan yöntemdir. Bilgi mimarisinden yukarıda bahsettik.
Bu metotta genellikle katılımcılar, başlıkları kendileri için mantıklı gelen kategorilerde düzenler. Genelde çok fazla kullanıcı ile yapıldığında birbirine yakın ve baskın sonuçlar almaya başlarsınız.
Kalitatif Araştırma(Nitel)
Sayısal verilerden veya istatistiklerden ziyade bağlam ve gözlemlere odaklanan insan davranışlarının incelenmesidir.
Kantitatif Araştırma (Nicel)
Sayısal verilere ve istatistiklere odaklanan insan davranışlarının incelenmesidir. Genellikle anketler, soru-cevap formları kullanılır.
KISS Prensibi
Eğer sistemler basit tutulursa en iyi sonucu verir. Sadelik, tasarımda önemli bir hedeftir.
KISS açılımı “Keep it Simple Stupid”, 1960'da ABD Deniz Kuvvetleri tarafından yazılan bir tasarım ilkesi.
Bu prensip bana genelde şu görseli hatırlatır :)
Kullanıcı
Siteyi / uygulamayı kullanan kişi, birey, insan, kadın, erkek, çocuk, yaşlı… Kullanıcı adı altında toplanır.
Kullanıcının ne olduğunu biliyoruz kardeşim diyebilirsiniz. Burada dikkat ettiğim iki nokta var;
- “Adam şimdi şuraya tıklayıp ordan diğer sayfaya geçecek…” Adam? Lütfen şuna kullanıcı diyelim. Kullanıcı ihtiyacı, kullanıcı araştırması, kullanıcı deneyimi… Çok daha basit ve anlaşılır.
- Uygulamanın sahibi, işin analizini yapan, ürün sahibi, patron vb. bunlar genelde kullanıcınız değildir.
Eğer tasarladığınız şey “kullanıcı deneyimi” ise, işin başında, sonunda, içinde, her yerinde kullanıcı olmalı.
Kullanıcı Araştırması
Kullanıcı araştırması, gözlem ve kullanıcı testleri gibi yöntemlerle kullanıcıların ihtiyaçlarını, davranışlarını ve motivasyonlarını anlama yoludur.
“En mutsuz müşterileriniz en büyük öğrenme kaynağınızdır.” – Bill Gates
Kullanılabilirlik
Bir kullanıcının site / uygulama ile nasıl etkileşime geçtiği, verimli ve tatmin edici sonuç alıp alamama durumudur.
Kullanılabilirlik yukarıda yazdığım bir çok metot ile ölçülebilen bir şeydir.
Persona
Analitik veri ve kullanıcı araştırmalarına dayalı temsili bir veya birden fazla kullanıcının oluşturulmasıdır. Buradaki kişisel bilgiler kurgu olabilir ancak kullanıcıyı tanımlayan bilgiler gerçektir.
Personaları göz önünde tutmak ürünü kim için tasarladığınızı unutmamanıza, hedeften sapmamanıza yardımcı olacaktır.
Sonuç
En sık kullandığım yöntemleri, kuralları yazmaya çalıştım. Daha fazla ve farklı metotlar eklenebilir.
Eğer yazıyı sevdiyseniz aşağıdan bir kaç alkışınızı alırım :)
