Hoe Bill Gates in 1980
de wereld veranderde
Een open briefwisseling over ontwerp en innovatie
Ha Merijn,
Als je terugkijkt valt alles samen, zo zit de menselijke geest nu eenmaal in elkaar. Oorzaak en gevolg. Ik herinner me Funkytown van Lipps Inc, Beatrix die bijkomt van een uit de hand gelopen kroning, Joop Zoetemelk die eindelijk de Tour de France wint, omdat Hinault uitvalt met een aan doping gerelateerde blessure, en Nintendo die de eerste handheld spelcomputer lanceert. Het is de zomer van 1980, een zomer waarin niet de technologie maar de visie van één man de wereld voorgoed zal veranderen.
Toeval is logisch
Op een dag die zomer krijgt Gary Kildall — oprichter en directeur van het hippiecollectief Digital Research Inc. (DRI) — bezoek van drie mannen in pak met button-down shirts. Ze willen het besturingssysteem van DRI kopen. Gary lacht ze uit en niet veel later zit ene Bill Gates bij IBM. Geen toeval, want de bemiddelde familie Gates heeft er goede contacten. Bill belooft een besturingssysteem dat hij helemaal niet heeft. En dus koopt hij er één. Zijn meesterzet is vervolgens om het programma niet te verkopen aan IBM, maar om een percentage te vragen per computer waarop het systeem draait. De rest is geschiedenis.
Is het toeval dat Bill Gates uiteindelijk het besturingssysteem levert aan IBM en daarmee de revolutie van de PC in gang zet? Als het toeval was, dan is toeval logisch (copyright Johan Cruyff). Gates was niet de allerbeste programmeur, maar hij had wel een visie. Al heel jong zag hij het belang van software en de potentie van de computer. Zijn visie zorgde ervoor dat hij kansen verzilverde. Hij had de ontwikkeling al gezien voordat hij het zag. Maar is alleen visie de stuwende kracht achter innovatie? Gates had twee belangrijke eigenschappen: visie en geld, veel geld. Gek genoeg had hij geen uitvinding of innovatie nodig om de grootste innovator te worden.
Geld, daar gaat het om. Bill Gates kwam uit een zeer bemiddeld gezin, waardoor hij toegang had tot toponderwijs en al vroeg in aanraking kwam met vrienden van zijn ouders die discussiërden over de samenleving en de toekomst. Zijn invloedrijke moeder regelde een kennismakingsafspraak bij IBM. En kijk eens naar de oprichters van PayPal die met hun succes weer andere innovatieve diensten pushen, waaronder Tesla, LinkedIn en Uber. Zijn die diensten trouwens wel innovatief? Hoe vernieuwend is Uber eigenlijk? Is het niet vooral de onethische hoeveelheid geld waarmee markten worden ‘gekocht’ en waarmee wetgeving wordt omzeild? En is Tesla niet vooral succesvol door de lange adem die het merk heeft? Wordt innovatie niet vaak verward met zakelijk succes?
De ware innovatie is vaak pas zichtbaar als je terugkijkt. En hoe beoordeel je die dan? Neem Google. Een succesverhaal dat ons gedrag wereldwijd heeft beïnvloed. Maar heeft Google ons ook verbeterd? Is het vernauwen van zoekresultaten zodat je alleen maar vindt wat je zoekt een zegen voor de mensheid? Is het niet geestdodend dat Spotify ervoor zorgt dat je alleen maar muziek luistert die je zeker goedvindt? Zijn Google en Spotify niet voorbeelden van succesvolle diensten die ons beperken in plaats van vleugels geven?
Intuïtie
De Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler liet onlangs zien hoe we onszelf inkaderen in een tijd waarin we juist heel hard roepen dat we ‘out of the box’ moeten denken. Zijn mooiste voorbeeld was de wijnkelder. Hij pakte hier en daar een fles, keek op het etiket waarna hij hem weer teruglegde. Natuurlijk bestaat er een app, vertelde hij, die keurig laat zien welke flessen wanneer gedronken moeten worden, maar hij wil graag verrast worden. Dus slentert hij rond in de kelder, voelt de flessen, scant etiketten, ontdekt soms wijn waarvan hij niet meer wist dat hij die had en kiest zo nu en dan intuïtief een fles voor bij het diner. Intuïtie. Gevoel. Instinct. Onmisbare waarden om denkpatronen te doorbreken, zeker in een tijd waarin het T-Ford proces ons denken nog steeds vastzet op efficiëntie.
Je vraagt wie ons op weg moet helpen naar zinvolle innovatie. Mark Zuckerberg, de crowd, investeerders als Ashton Kutcher? Een uitvinder of de verkoper van ideeën? De nerd of de salesman? De autist of degene met voelsprieten? Gary Kildall of Bill Gates? Ik zou ze allemaal achterin de bus zetten. Innovatie komt niet van mensen in machtsposities en ook niet van mensen die dromen van zakelijk succes. Innovatie komt van mensen die, zoals jij stelt, de mens niet laten verdwijnen achter de techniek.
Wat mij betreft mag degene met heel veel geld achter het stuur plaatsnemen. Maar in die bus zit ook een wat verwarde man die naar buiten staart en heel wat anders ziet dan de andere passagiers die zich comfortabel laten leiden door de chauffeur. De verwarde man staat op en tikt de chauffeur op zijn schouder. Hij begint te vertellen over Joop Zoetemelk die de Tour de France won, omdat hij op zijn hotelkamer luisterde naar Funkytown. Over Beatrix die wekenlang Donkey Kong speelde op de Nintendo Game & Watch. En over Bill Gates die de wereld veranderde met het besturingssysteem van een ander. Het was logisch in de zomer van 1980.
