Wanneer kleurt FC Barcelona waar oranje ?
Het seizoen 2018–2019 is voor Barça een déja vu van het eerste seizoen onder Ernesto Valverde. Door het opnieuw falen van de Madrileense tegenstand zijn de blaugrana onbedreigd Spaans landskampioen geworden en staan ze volgende zaterdag weer in de finale van de Copa del Rey tegen Valencia. De Beker met de Grote Oren, de bokaal waar het echt om draait in het Messi tijdperk, is nog eens uitgesteld naar volgend jaar. De fans voelen zich verraden omdat het door de Catalanen geïmporteerde Nederlandse totaalvoetbal model al vier seizoenen verbannen is naar een Amsterdams achterhuis. Een groep roodwit gekleurde jonge veulens ging dit seizoen met de tici taca aandacht lopen. Vintage Ajax maar niet uit de Barcelona opleiding.
Zowel Barça als Ajax dachten al aan de vooravond van hun halve finales van de Champions League dat de poort naar de hemel wagenwijd open stond. Barça omdat ze 3 goals tegen 0 hadden meegebracht uit Camp Nou, Ajax omdat Nederlanders overlopen van eigendunk als ze een finale in het vizier krijgen. De finale van de CL had de Catalaanse erfenis van Djoechan Croif moeten bezegelen. Johan Cruijff, El Salvador (De Redder), exporteerde 30 jaar geleden als trainer de Ajax school naar Barcelona. De “Als wij de bal hebben kunnen hun niet scoren” filosofie. Zijn geestelijke vader Rinus Michels had er in de jaren 70 al de eerste bouwstenen voor gelegd in de Catalaanse hoofdstad met in zijn kielzog de voetballer Cruijff.
Barcelona en de Amsterdammers bezweken in de tweede helft onder de sloophamers van Verbouwingswerken Klopp & Zonen en Pochettino Construct waardoor we op 1 juni een Britse finale krijgen in Madrid. Bij Ajax overheerst het besef dat er geschiedenis werd geschreven. Van Frenkie de Jong durven we stiekem denken dat hij toch een beetje opgelucht is dat hij geen finale moet spelen tegen zijn toekomstige werkgever. In Barcelona stak een gevoel op van ontrouw aan de oude waarden en werden er enkele oude trauma’s ontstofd tijdens de lenteschoonmaak van het Barça museum.
Barça verloor zijn halve finale tegen Liverpool dag op dag exact 33 jaar na zijn eerste EC1 finale op 7 mei 1986 in Sevilla. Terry Venables was toen coach. Tegen het Steaua Boekarest van de dan nog voetballende tandarts László Bölöni verloor het na strafschoppen. Een grote schok in de blaugrana familie omdat de hele ploeg, de supporters en het bestuur zo zeker waren van hun stuk dat ze meenden dat de beker alleen maar moest afgehaald worden in Andalusië. Drie jaar later deed oefenmeester Cruijff zijn intrede met in zijn koffer de handleiding waarmee hij als Ajax trainer jonge Nederlandse talenten had klaargestoomd voor de Europese top.
De zwanenzang van het dream team van Cruijff was de tweede Champions League finale in drie jaar tijd in 1994 tegen het AC Milan van Fabio Capello. Net zoals in 1986 waande Barça zich te zegezeker. Het zou een tweede Europees litteken worden: een historische 4–0 vernedering in het Olympisch Stadion van Athene. Drie jaar later haalden de Catalanen weer Ajax DNA binnen met de aanstelling van de zich in koeterspaans uitdrukkende voetbalprofessor Louis Van Gaal. Die had met een heel jong Ajax net twee CL finales op rij gespeeld maar hij injecteerde teveel Nederlands spelersbloed in de ploeg om te scoren bij het Catalaanse publiek. Dan zwijgen we nog over zijn zure relatie met de media.
In 2003 won de Cruijff aanbidder en vertrouweling Joan Laporta de Barça presidentsverkiezingen. Hij zette opnieuw een Nederlander aan het roer: ex-Ajacied en AC Milan icoon Frank Rijkaard. Het werd de terugkeer naar “als je op balbezit speelt, hoef je niet te verdedigen want er is maar één bal”. Drie jaar later zag hij zijn werk beloond met een tweede Champions League beker na de eerste van Cruijff in 1992. Op voorspraak van Cruijff volgde de Catalaan Pep Guardiola Rijkaard op. Een extra portie gepokt en gemazeld Dream Team DNA uit het Cruijff tijdperk. Op vier seizoenen tijd slaagden alleen het ultra-cynisch spelende Inter Milaan en Chelsea erin om Barça uit de CL finale te houden. In 2009 en 2011 wonnen Guardiola en co het hoogste Europese voetbalgoed.
Het waren de jaren dat het merk FC Barcelona synoniem was van de bal in de ploeg houden om de tegenstand tureluurs te spelen. Messi onbolsterde tot een van de grootste voetbalfenomenen aller tijden met in zijn rug de twee opper-metronomen van de ploeg, Iniesta en Xavi, en daarachter vice-metronoom Busquets. Zij bepaalden het ritme en monopoliseerden de bal. De tegenstander liep negentig minuten achter een ongrijpbare bol leer aan zoals Manchester United in de CL finales van 2009 en 2011. Het waren ook de hoogdagen van het Spaanse nationale team met twee opeenvolgende EK’s en een WK op het palmares. Na het vertrek van Barça’s meest succesvolle trainer ooit volgden er twee overgangsjaren waarin Guardiola’s opvolger Tito Vilanova de strijd verloor tegen kanker. De komst van Luis Enrique zorgde sindsdien voor een koerswijziging.
Enrique won in zijn eerste seizoen weliswaar de Champions League maar de eerste tekenen kondigden zich aan van een andere voetbalvisie. Barça wilde niet meer puur op balbezit spelen. Er mocht ook al eens verdedigd worden om vliegensvlug om te schakelen naar de tegenaanval zoals in de Europese finale van 2015 tegen Juventus. Het ondertussen nieuwe Barça bestuur begon meer interesse te vertonen in de portemonnee dan in La Masia (het opleidingscentrum). Het maakte van Camp Nou een toeristische attractie ten koste van de modale supporters en het gooide de miljoenen van de transfer van Neymar over de balk. Teveel potentiële sterspelers werden binnengehaald die de hoge verwachtingen niet inlosten of er kwamen voetballers die niet beter zijn dan het niveau van de beloftes uit de eigen opleiding.
Vijf jaar geleden was het ondenkbaar dat een type zoals de Chileense ninja-houthakker-wroeter-hipster Arturo Vidal een van de weinige Barcelonese uitblinkers zou geweest zijn in de verloren halve finale tegen Liverpool. Het is tekenend voor de kritiek van een groot deel van de supporters, journalisten en ex-president Laporta. Er blaast een wind door de sportieve leiding van FC Barcelona die het DNA van de club verraadt. De vraag rijst of Ernesto Valverde te licht weegt als coach voor de Champions League met zijn “wij willen de bal niet controleren, wij willen aanvallen” ideologie. Daarmee doet hij zijn bijnaam “Txingurri” (Baskisch voor “mier”) eer aan. Barça heeft zijn grootste Europese successen gehaald door de bal de snelheid van het spel te laten bepalen, niet door harder te lopen.
De blaugrana kunnen geen oorlog overleven zonder de bal als schild. Daarom speculeerden de Catalaanse media zich na de halve finale in Anfield suf over een mogelijke Cruijffjaanse opvolger voor Valverde. Erik Ten Hag, Ronald Koeman met Xavi Hernández als assistent of zelfs een terugkeer van Guardiola. Toen voorziter Bartomeu vorige week bevestigde dat de club het vertrouwen behoudt in Valverde stopten de wilde speculaties. Ondertussen haalde Barça naast de Jong ook de 18 jarige Nederlandse middenvelder Ludovit Reis bij FC Groningen en staat de één jaar oudere Ajacied Matthijs de Ligt nog op de radar. Een oranje shot op het veld komt er dus wel. Nu nog La Masia opnieuw meer Johan Cruijff laten zijn. Met eigen kweek speler Ricky Puig kondigt zich alvast een potentieel nieuwe Messias aan die “El Salvador” zijn gelijk bewijst.
