6G ve Bankacılık
Gezgin iletişim sistemleri insanları kabloların esaretinden kurtararak telefonlarını yanlarında taşıma kolaylığını sağlamıştır. Gezgin iletişim hizmetleri hücresel bir mimari ile en etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Analog iletişim teknolojisini kullanan birinci nesil (G1) hücresel iletişim sistemleri, yaklaşık 1991 yılından sonra sayısal iletişim teknolojisini kullanan ikinci nesil (G2) sistemlere doğru evrilmiştir. Sayısal teknoloji kullanılarak geliştirilen ses kodlayıcı ve kod çözücü cihazlar cep telefonlarına yerleştirilerek ses iletişimi sayısal olarak gerçekleştirilmeye başlanmıştır. G2 sistemleri aynı zamanda kısa mesaj servisi (SMS) olarak adlandırılan düşük veri hızlarında veri hizmeti de sunabilme esnekliğine sahip olmuşlardır. Veri hizmetleri ve Internet erişimi konusundaki taleplerin hızla artması sonucunda yetersiz kalan G2 sistemleri yerlerini G3 sistemlerine bırakmışlardır. Ancak Internet kullanımının ve dolayısı ile veri iletişimi taleplerinin çok hızlı artması sonucunda başarısız olan G3 sistemlerinin iyileştirilmesine gidilmiş ve sonuç olarak dördüncü (4G) ve beşinci nesil (5G) sistemleri ortaya çıkmıştır. Hücresel iletişim sistemlerindeki çok hızlı talep artışı ve verilen/istenilen hizmetlerin çeşitliliği, bu sistemlerin ses ve Internet iletişiminin yanı sıra hesaplama, bulutta veri saklanması, IoT, küresel konumlandırma, uzaktan algılama ve güvenlik gibi birçok farklı alanda kullanılmasına yol açmıştır [1].
Veri hızındaki hızlı talep artışı ve hücresel iletişim sistemlerinin kullanım alanlarının genişlemesi MIMO (multiple-input multiple-output) olarak adlandırılan çoklu anten sistemlerinin, OFDM (orthogonal frequency division multiplexing) olarak bilinen çoklama sistemlerinin, bulutta veri saklama, dağıtık sinyal işleme, ve daha geniş bant genişliği kullanımını olanaklı kılan yüksek frekans bantlarının kullanımına yol açmıştır. Kullanılan taşıyıcı frekansın artması sonucunda bant genişliğinin, dolayısı ile desteklenebilen veri hızının, artması basit bir prensibe dayanır. UHF (frekans: 0.3–3 GHz, dalga boyu: 10–100 cm) bandında çalışan 2G sistemlerini izleyen 3G ve 4G sistemleri artan bant genişliği talepleri karşısında taşıyıcı frekanslarını SHF (frekans: 3–30 GHz, dalga boyu: 1–10 cm) bandına, 5G sistemleri ise EHF (frekans: 30–300 GHz, dalga boyu: 1–10mm) bandına taşımışlardır. 2030’lu yılların başlarında kullanılmaya başlanılması öngörülen 6G sistemlerinin THz (300–3000 GHz, dalga boyu: 0.1–1 mm) bandında da çalışması öngörülmektedir. Taşıyıcı frekansı yükseldikçe hücreseliletişim sistemlerinin kullanabileceği bant genişliğinin artması önemli bir başarım artışını getirebilir ve bu sistemler kapalı alanlardaki kullanıcılara da rahatlıkla hizmet verebilirler [2].
Bu gelişmeler sonucunda 6G sistemlerinin bankacılık ve finans sektöründe önemli bir rol oynaması beklenmektedir. 6G’nin bankacılıkta sağlaması öngörülen avantajlar şöylece özetlenebilir [3], [4]:
· Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality (AR)) / Sanal Gerçeklik (Virtual Reality (VR)) / Karma Gerçeklik (Mixed Reality (MR)) ile Metaverse Sanal Şube Deneyimi: Artan bant genişliği ve çok düşük gecikme süresi ile 6G, bankacılık sektöründe AR/VR/MR kullanımına olanak sağlayabilir. Böylece metaverse banka şubesi sanal asistanları ve sohbet robotlarını yüksek kaliteli ses, video ve dil işleme yetenekleriyle donatarak sürükleyici ve ilgi çekici müşteri hizmeti sağlayabilir. Öte yandan, artırılmış gerçeklik (augmented reality) veya MR senaryoları ve sürükleyici deneyimler sağlamak için dijital verilerin dijital olmayan biçimde manipüle edilebildiği uzamsal hesaplamanın kullanımını sağlayabilir. Blokzincir gibi dağıtık hesap defteri teknolojisi (distributed ledger technology) ile kripto para ve NFT (nonfungible token) işlemlerinin de metaverse üzerinden desteklenmesi beklenmektedir.
· Açık Bankacılık ve Servis Bankacılığı (Banking as a Service (BaaS)): Açık bankacılık, üçüncü parti finansal hizmet sağlayıcılarına, uygulama programlama arabirimleri (application programming interface (API)) aracılığıyla bankalardan ve banka dışı finansal kuruluşlardan gelen tüketici bankacılığı, işlem ve diğer finansal verilere açık erişim sağlayan bir bankacılık uygulamasıdır. Açık bankacılık, tüketiciler, finansal kurumları ve üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları tarafından kullanılmak üzere kurumlar arasında hesap ve veri ağı oluşturulmasına izin verecektir. Açık bankacılık, bankacılık sektörünü yeniden şekillendirmeye hazır önemli bir yenilik kaynağı haline gelmektedir. Açık bankacılık, daha fazla verinin daha geniş çapta paylaşılması nedeniyle tüketiciler için hem umut verici kazançlar hem de ciddi güvenlik riskleri potansiyelini artırmaktadır. BaaS ise üçüncü parti hizmet sağlayıcıları aracılığıyla bankacılık ürün ve hizmetlerinin sağlanmasıdır. BaaS API’ları sayesinde müşterilerin fatura ödeme, nakit akışı yönetimi ve tanıdıkları platformla doğrudan çalışarak fonlarına erişim, vb. işlemlerin yapılmasına olanak sağlanır. Sağlanabilecek BaaS hizmetlerine örnek olarak robodanışmanlık ile varlık yönetimi, eşler arası kredilendirme (peer-to-peer lending) ve kitle finansmanı (crowdsourcing) verilebilir. Ancak eşler arası kredilendirme konusunda endüstride şefaflığın bulunmaması nedeniyle sahtecilik seviyesi artmıştır. 6G ile sahteciliğin önüne geçilerek açık bankacılık ve BaaS hizmetlerinin yaygınlaşması beklenmektedir.
· Bankacılığın Şeyleri (Banking of Things): Nesnelerin interneti (internet of things (IoT)), giyilebilir cihazlar bankacılık ve para hareketini sorunsuz hale getirme olanağı sağlamaktadır. 2025 yılına kadar ödemelerin tamamen kartlardan ve telefonlardan giyilebilir cihazlara ve biyometriye geçmesi beklenmektedir. Kredi kartı cüzdandan çıkarma yerine taktığınız bir yüzük, sesiniz veya yüz tanıma gibi biyometrik yöntemlerle ödeme daha sorunsuz hale gelebilecektir. Banking of Things ile akıllı cihazların kullanıcı adına otonom ödemeler yapmasına izin verilecektir. Örneğin buzdolabına yerleştirilecek bir sensör ile süt bittiğinde buzdolabı süt siparişi verebilecektir. Akıllı şehirler için örneğin akıllı saatiniz otobüsteki alıcı ile Bluetooth yolu ile haberleşerek, hangi otobüse nerede bindiğinize ve nerede indiğinize göre yolculuğunuz için otomatik olarak görünmez biletleme yaparak ücretlendirilebilirsiniz.
· Gezgin Şubeler: Birkaç çalışanın görev yaptığı gezgin veya mikro şubeler, bankacılık hizmetlerini yeni demografik özelliklerle yenilikçi bir şekilde bağlantı kurmak için uzak konumlara veya yeni konumlara götürmeye yardımcı olur. Taşınabilir ve kompakt olan altyapı gerektiğinde kolayca taşınabilir. Ayrıca, geleneksel bankacılık hizmetleri doğal afetler durumunda da kolaylıkla kullanılabilir.
· Görünmez Bankacılık: Dijital bankacılık, yapay zeka, sesli ara yüzler, gelişmiş siber güvenlik, kullanıcı doğrulama, kişisel finansal yönetimi, bankacılığın şeyleri, sesli bankacılık, vb. teknolojiler diğer günlük faaliyetlere dahil olacağı için daha az görünür hale geleceklerdir. 6G böylece bankacılığın sezgisel ve görünmez olduğu yeni “görünmez bankacılık” çağının önünü açacaktır.
· Hızlı dijitalleşme: Yüksek hızlı 6G ağları, bankaların karmaşık görevleri gerçek zamanlı olarak yerine getirmelerine ve web sitelerinin ve uygulamalarının verimliliklerini artırmalarına yardımcı olabilir. Hiper-kişiselleştirilmiş IoT cihazı etkin bankacılık hizmetleri ve ürünleri için muazzam bir potansiyele sahiptir. Bankalar, temas noktalarında tek tip etkileşimler ve sorunsuz müşteri deneyimi sağlamak için telefonlar, giyilebilir cihazlar ve hatta arabalar gibi cihazları entegre edebilir. Fiziksel ve dijital bankacılık kanallarını birleştirerek gerçek çok kanallı deneyim sağlayabilirler.
· Hiper-kişiselleştirme: Fintekler arası rekabeti arttıkça, bankaların sahip olduğu müşteri verilerinin, müşteriye daha kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak için, önemi artacaktır. Bankaların, davranış ve kalıpları anlamak, tercihlerini ölçmek ve gerçek zamanlı olarak özelleştirilmiş teklifler tasarlamak için operasyonel silolardaki müşteri verilerini analiz edebilmeleri gerekir. 6G ağlarının çok yüksek hızda veri aktarım yetenekleri, bankaların yapay zeka ve makine öğrenmesi gibi veri merkezli teknolojileri kullanmasına yardımcı olacaktır. Bu, daha iyi borç verme kararları ve kredi işleme, daha doğru ürün önerileri ve son derece kişiselleştirilmiş dijital asistanlar sağlayabilir. 6G ağları, bulutta büyük hacimli işlemlerin yapılmasına izin verecek ve sonunda şu anda bildiğimiz bankacılık uygulamalarına olan ihtiyacı ortadan kaldırabilir.
· Finansal Kapsayıcılık: Günümüzde küresel nüfusun büyük bir kısmı bankasızdır. 6G destekli gezgin şubeler veya dijital bankacılık, bankacılık hizmetlerini uzak ve kırsal bölgelere taşıyarak finansal erişim gündemini daha da ileriye taşımaya yardımcı olabilir. Mobil cihazlarda, kiosklarda ve giyilebilir cihazlarda gerçek zamanlı dil çevirisine de izin verecek kırsal kesimdeki müşteriler için bir bankacılığa daha kolay erişim olanağı sağlayabilecektir.
· Siber Güvenlik, Sahteciliği Önleme: Kuantum bilgisayarlar ve bağlı cihaz sayısının artması nedeniyle, 6G teknolojisinin beraberinde yeni siber güvenlik açıkları getirmesi öngörülmektedir. Bu nedenle 6G için yeni siber güvenlik mekanizmalarının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu arada gerçek zamanlı dolandırıcılık gibi daha önce tespiti mümkün olmayan sahteciliklerin önlenmesi de kolaylaşacaktır. Bankaların ve finans kurumlarının artık biyometrik kimlik doğrulama biçimine bağımlı olmalarına gerek kalmayacak ve bankalar tarafından belirlenen güvenlik açıkları, müşteri hizmetlerini kesintiye uğratmadan, gerçek zamanlı olarak ortadan kaldırılabilecektir. 6G ile anlık doğrulama sağlamak için, yüz tanıma, müşterinin coğrafi konumu ve fiziksel özellikleri gibi unsurları gerçek zamanlı olarak birleştiren çok boyutlu biyometrik güvenlik önlemlerinin kullanılması mümkün olacaktır.
· Yeni Fiziksel Şube Deneyimi: 6G geleneksel banka şubelerini akıllı şubelere dönüştürerek bankaların video analitiği, VR, AR, MR, yüz tanıma gibi teknolojileri kolayca uygulamalarına izin verir ve böylece daha iyi şube izleme ve müşteri tanımlaması sağlayabilir.
6G’nin ve son on yılda önemli ölçüde değişen müşteri beklentilerinin bankacılık ve finans sektörünün bir sonraki dönüşüm dalgasını yönlendirmesi beklenmektedir. Bankalar, modern müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak için süreçlerini ve sistemlerini hızlı bir şekilde dijitalleştirmek ve finansal kapsayıcılığı artırmak için 6G’den faydalanabilirler. 6G, AI/ML, bankacılığın şeyleri, DLT ve kuantum bilgisayarlar sayesinde bankacılık işlem güvenliği artırılabilecektir. Aynı zamanda daha önce sağlanması mümkün olmayan, fiziksel veya metaverse banka şubeleri üzerinden AR/VR/MR ile kullanıcı dostu ve hiper-kişiselleştirilmiş bankacılık hizmetleri sağlanabilecektir. 6G ile gezgin şubeler, açık bankacılık ve BaaS’ın kullanımı yaygınlaştırılacaktır. 6G, bankacılığın sezgisel ve görünmez olduğu yeni görünmez bankacılık çağının önünü açacaktır.
Kaynaklar:
[1] https://www.huawei.com/en/technology-insights/future-technologies/6g-white-paper
[2] Emmanuel Bertin, Noël Crespi, Thomas Magedanz, Shaping Future 6G Networks: Needs, Impacts, and Technologies, IEEE Press, 1st Edition, 2021.
[3] https://www.suntecgroup.com/articles/the-impact-of-5g-on-banking/
[4] https://www.americanbanker.com/news/the-rise-of-the-invisible-bank
