Bilişim Altyapılarında Otomasyon
Bilgi teknolojisi sistemlerinde otomasyon kullanımı kavramına değineceğimiz bu yazıda kısaca otomasyonu tanımlamak gerekir. Otomasyon, bir sürecin veya işin herhangi bir insan müdahalesi olmadan veya insan müdahalesini en aza indirgeyerek, otomatik olarak gerçekleştirilmesini sağlayan teknolojik sistemlerin kullanılmasıdır.
Sistem otomasyonu, bir kuruluşun içindeki fiziksel ve sanal cihazların yapılandırılması ve yönetilmesi test edilmesi ve çalıştırılmasının otomatize edilmesine yönelik yazılım ve süreçlerin birleşimidir. Günlük işlevlerin otomatikleştirilmesi ve tekrarlanan süreçlerin kolaylaştırılıp kontrol edilmesiyle, ağ hizmeti kullanılabilirliği ve genel kullanıcı deneyimi sonuç olarak iyileşir (1).
Dijital dönüşümle birlikte finans kuruluşları, bankacılık faaliyetlerine ek olarak artık daha çok birer Bilgi Teknolojileri (BT) firması gibi işlev görüyorlar, teknoloji odaklı hizmetler ve ürünler sunuyorlar. Bu da BT süreçlerindeki sürekliliği daha kritik hale getirmektedir. Büyüyen ve karmaşıklaşan BT sistemlerinin takibi izlenmesi ve konfigüre edilmesi giderek zorlaşmaktadır. Karmaşıklaşan iş süreçleriyle birlikte insan hatalarının artması kaçınılmazdır. Tekrarlayan ve karmaşık görevleri otomasyona devretmek hem iş sürekliliğine katkıda bulunacak hem de pek çok sıkıcı sürecin artık otomatik hale getirilmesiyle, BT uzmanlarından oluşan ekibiniz, kuruluşa daha yüksek değer katan kritik işlere odaklanabileceklerdir (2).
Sistem yönetiminin ve rutin işlerin scriptler ile otomatize edilmesi yanında Yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi (ML) gibi gelişmiş teknolojilerin kullanımıyla birlikte, otomasyon daha karmaşık ve akıllı hale gelmektedir. AI tabanlı otomasyon, veri analizi, karar verme süreçleri ve tahminlerde daha fazla kullanılabilir olmaktadır (4).
Yukarıda gereksinimlerinden bahsettiğimiz otomasyonun faydalarına değinecek olursak;
1. Otomasyonunun faydaları
Otomasyon, ağ/sistem verimliliğini ve işlevselliğini sürekli olarak en üst düzeye çıkarmak amacıyla ağ ve güvenlik sağlama ve yönetimini otomatikleştirmek için yazılım kullanma sürecidir. Kuruluşlar Bilgi Teknolojileri (BT/IT) operasyonlarını otomatikleştirerek aşağıdaki avantajları elde edebilirler:
1.1. İnsan hatalarının azalması: BT otomasyonu, karmaşık ağ süreçlerine manuel müdahaleyi azaltarak yapılandırma ve yazım hataları gibi hata olasılığını düşürür. Bu sayede, azalan hatalar kurumsal ağın esnekliğini ve güvenilirliğini artırır, ağ arızalarında minimum hizmet düzeylerini korumaya olanak tanır. Otomasyon aynı zamanda insan hatalarını azaltarak verimliliği artırır ve operasyonel maliyetleri düşürür (5).
1.2. Optimize edilmiş ağ performansı: Sistem performansını artırmak için yük kapasitesi tahmini gibi görevleri otomatikleştirmek için çeşitli ağ izleme araçlarından faydalanabilirsiniz. Bu araçlar düzenli olarak ağ/sistem cihazlarınızın sağlığını izler ve denetler, aşırı kaynak kullanımı, kapasite yetersizliği gibi konularda operasyon izleme ekiplerini uyarır. Uyarıları zamanında almak, ağ performansınızı optimize ederek hizmet sunumunu hızlandırır ve kesinti oluşmadan önce alarm ürettiği için iş sürekliliği sağlar (6).
1.3. Daha düşük BT maliyetleri: Otomasyon, sistem yönetimi için gereken ek süreyi, kaynakları ve manuel çabayı ortadan kaldırır. Bu da kuruluşlardaki BT bakımı ve yönetimi maliyetini azaltır ve ağların otomatikleştirilmesi, BT personelini sistem yönetimiyle ilgili tekrarlanan, düşük değerli görevlerden uzak tutar. Daha sonra tasarruf edilen zamanı, işletmelerin üretkenliği ve yenilikçiliği gibi stratejik girişimlere odaklanmaya fırsat tanır. Böylece personel memnuniyeti de artırılmış olur.
1.4. Daha derin içgörüler ve ağ kontrolü: Otomasyon, mevcut sorunların belirlenmesine ve giderilmesine ve gelecekteki güvenlik açıklarının daha hızlı tahmin edilmesine yardımcı olarak ağ operasyonlarında daha fazla görünürlük sağlar. Ayrıca karmaşık ağ analizini, çeşitli kaynaklardan gelen verileri birlikte ilişkilendirmeyi de destekler. Sistem yönetimini gerektiği gibi kontrol etme ve ayarlama olanağı sağlar.
1.5. Basitleştirilmiş sistem yönetimi: Manuel işlemler kaynak ve zaman gerektirir ve düzenli olarak gerçekleştirilmesi zordur. Otomasyonla, ağ/sistem yapılandırmasını uygulamaya ve yönetim görevlerini verimli ve tutarlı bir şekilde değiştirmemize yardımcı olur. Ayrıca kesinti riskini azaltır ve yoğun iş saatlerinde daha fazla kullanılabilirlik sağlar. Ek olarak otomasyon, toplu yapılandırma değişikliklerini ağ bileşenlerinize minimum çabayla kolayca uygulamaya olanak tanıyarak yönetimi daha hızlı ve daha verimli hale getirir (7).
2. IT otomasyonu uygulamadaki zorluklar ve çözümler
2.1. Değişime Direnç: Her değişimin en büyük zorluk faktöründe olduğu gibi en büyük zorluk yine insanlara yeniliğe ikna etme noktasındadır. İnsanlar, otomasyonun işlerini elinden alacağından korkarak değişime direneceklerdir. Bu direnç, herhangi bir kuruluşta otomasyonun başarılı bir şekilde uygulanmasını engelleyebilir.
Çözüm: Bu zorluğun üstesinden gelmek için çalışanlar otomasyon sürecine dahil edilmeli, eğitimlerle otomasyonun faydaları açıkça anlatılmalıdır. Yeniliği ve adaptasyonu teşvik eden bir kültür ortamı yaratılmalıdır.
2.2. Siber Güvenlik Kaygıları: İş operasyonlarının otomatikleştirilmesi, daha fazla veri ve sürecin dijital sistemlere maruz kalması anlamına gelmektedir bu da siber güvenlik riskini artırmaktadır. Hassas verileri korumak ve otomatik sistemlerin güvenliğini sağlamak yeni sistem açıklıklarını ve güvenlik kaygılarını gündeme getirecektir.
Çözüm: Bu zorluk aslında şirketin güvenlik politikalarını ve sistemlerini gözden geçirmek için fırsat olup, şifreleme, çok faktörlü kimlik doğrulama ve düzenli güvenlik denetimlerini devreye almak için bir fırsat olacaktır. Otomasyon sistemlerini izole ağda kurgulayıp gerekli yetkilendirme ve izleme süreçleri dahil edilerek güvenlik sağlanabilir.
2.3. Entegrasyon: İş operasyonlarını otomatikleştirmedeki en büyük zorluklardan biri, yeni teknolojiyi mevcut sistemlere entegre etmektir.
Çözüm: Bu zorluğun üstesinden gelmek için iyi düşünülmüş bir entegrasyon stratejisi geliştirilerek ve mevcut API ve ara yazılım çözümleri ile sorunun üstünde gelinebilir.
2.4. Maliyet ve Yatırım Getirisi Kaygıları: Kuruluş, yatırım getirisinin maliyeti karşılayıp karşılamadığı konusunda endişe duyabilir.
Çözüm: Öncelikli olarak açık kaynak çözümlerle ilerleyerek yatırım maliyetini en aza indirgeyerek otomasyona başlanabilir. Daha sonrasında maliyet fayda analizi yaparak ilerlenebilir. Başlangıç maliyetleri yüksek olsa da işçilik maliyetlerinin azalması ve verimliliğin artması gibi uzun vadeli faydalar, ön yatırımdan daha ağır basacaktır (8).
3. Otomasyonun geleceği ve trendler
En son otomasyon trendleri, 2020'lerin sonuna kadar işlerin %20'sinin, 2030'ların ortasına kadar da %30'unun otomatikleştirileceğini göstermektedir (9).
3.1. Yapay Zeka (AI) ve Makine Öğrenimi (ML): 2025 yılına kadar kurumsal uygulama ve yazılımların %90'ının yapay zeka kullanması bekleniyor. Makine öğrenimi uygulamalarının %61'i otomasyon pazarında yer almaktadır (10).
3.2. Hiperotomasyon: Yapay zekâ makine öğrenimi ile aşağıdakiler gibi çoklu otomasyon teknolojilerini birleştirerek, yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görevler de dahil olmak üzere uçtan uca iş süreçlerinin otomatikleştirilmesini ifade eder:
· İş süreci otomasyonu (BPA)
· RPA
· İş akışı otomasyonu
· BT otomasyonu
BT karar vericilerinin neredeyse %99'u otomasyonun dijital dönüşüm stratejilerinde kritik bir faktör olduğunu düşünmektedir (11).
3.3. Kodsuz/Düşük Kodlu (Low Code) Otomasyon: İstatistikler 2025 yılına kadar yeni uygulamaların %70'inde az kodlu veya kodsuz teknolojiler kullanacağını gösteriyor (12). Az kodlu/kodsuz otomasyon, teknik bilgisi olmayan kullanıcılara, kapsamlı programlama bilgisi olmadan uygulamalar ve otomatikleştirilmiş süreçler oluşturma olanağı sağlar. Bu sayede BT birimleri dışında da iş birimlerinin süreçlerine otomatize etmesine olanak sağlar ve kurum kültüründe otomasyonun sağlanmasında büyük önem arz etmektedir.
3.4. Bulut Otomasyonu: İş süreçlerinde artık bulut ortamlarının kullanımı kaçınılmaz olduğu yadsınmaz gerçekten, bulut otomasyonu ile, birden fazla bulut platformunda kaynakları ölçeklendirip izlerken karmaşık bulut ortamlarının orkestrasyonunu ve yönetimini kolaylaştırabilir.
3.5. Güvenlik Otomasyonu: Siber güvenlik, artan siber saldırılar nedeniyle kuruluşlar için giderek daha fazla önem arz etmektedir. Siber güvenlik otomasyonu ile gerçek zamanlı tehdit tespiti, tehditlere hızlı yanıt verme, güvenlik açığı yönetimi yapılabilir.
Yapay zekâ ve makine öğrenimi teknolojileri, akıllı otomasyon çözümleri olarak adlandırılan BT otomasyon araçlarının özerk bir şekilde öğrenmesini ve uyum sağlamasını sağlar. Kısacası, bilgi yönetimi sisteminin otomatikleştirilmesi, kurumsal performansın artırılmasına, maliyetlerin ve stresin azaltılmasına, güvenliğin ve ölçeklenebilirliğin artırılmasına ve uyumluluğun geliştirilmesine yardımcı olacaktır (13).
Sanayi devriminin yerini teknoloji devriminin aldığı ve iş sürekliliğinin dijital altyapılardaki kesintisizliğe dayandığı yadsınamaz bir gerçektir (14). BT otomasyonu, karmaşık ve gelişen ağ süreçlerinde manuel müdahaleyi azaltarak yapılandırma ve yazım hataları gibi hata olasılığını minimuma indirir. Bu sayede, azalan hatalar kurumsal yapıların esnekliğini ve güvenilirliğini artırır, iş sürekliliğini en üst seviyeye çıkararak hem faaliyet karını hem de kurum prestijine olumlu katkı sağlayacaktır (15).
Sürdürülebilir rekabet avantajı, işletmelerin sahip oldukları kaynaklara etkin kullanımına bağlıdır. Bu yüzden kaynakların verimli kullanımı önem arz etmektedir. İnsan kaynağının da önemli maliyet unsuru olduğu düşünüldüğünde otomasyon ve AI RPA gibi süreçlerin kullanılmasının şirketlerin geleceği açısından kaçınılmaz olduğu gerçektir.
KAYNAKLAR:
1. https://www.vmware.com/topics/glossary/content/network-automation.html
2. https://www.cisco.com/c/en/us/solutions/automation/network-automation.html
3. https://www.globaltrademag.com/what-is-automation-and-why-does-your-company-need-it/
4. https://www.oracle.com/tr/cloud/hyperautomation/
5. https://www.solarwinds.com/resources/it-glossary/network-automation
6. https://consentia.com/benefits-of-automated-im/
7. https://www.innova.com.tr/blog/ag-yonetiminin-gelecegi-hangi-teknolojilerle-sekilleniyor
9. “How will automation impact jobs?” PwC. Revisited June 16, 2023.
10. https://research.aimultiple.com/it-automation-trends/#easy-footnote-bottom-1-69283
11. https://camunda.com/wp-content/uploads/2020/10/Camunda-State-Of-Process-Automation.pdf
12. https://research.aimultiple.com/low-code-statistics/
13. Network Automation and Security, https://ceur-ws.org/Vol-3056/paper-06.pdf
14. https://research.aimultiple.com/it-automation-trends/
15. İnce, H., İmamoğlu, S.E. & İmamoğlu, S.Z. 2021. Yapay zeka uygulamalarının karar verme üzerine etkileri: Kavramsal bir çalışma. International Review of Economics and Management, 9(1), 50–63. Doi: http://dx.doi.org/10.18825/iremjournal.866432
