Design Thinking (Tasarım Odaklı Düşünme) ve Aşamaları

Design Thinking (tasarım odaklı düşünme), belirsizliklerin hakim olduğu birçok tanımlanmamış ihtiyaç ve problemin çözülmesi yolculuğudur. Müşteri/kullanıcı iç görülerini toplayarak onlara algılanan değeri sunmak, çözülmesi gereken doğru sorunu belirleyip çözmek için en iyi seçeneği bulmada kullanılan yöntemdir.

Design Thinking Metodolojisi empati yapma, tanımlama, fikir üretme, prototipleme ve test etme basamaklarından oluşur. Bu yöntem sayesinde son kullanıcının ihtiyaç ve problemleriyle ilgili verilerin toplanması, bu verilerin anlamlandırılarak fikirlerin geliştirilmesi ve bu fikirlerin MVP (Minimum Viable Product) ile test edilerek geliştirilmesini içerir. Bu sistematik problem ve ihtiyaçlar özelinde derinlemesine düşünen ve odağına müşteriyi alan bir yaklaşım olduğundan çıktıların başarılı olma olasılığı yüksektir.

1-Empati Yapma

İnsan odaklı tasarım düşüncesinin ilk adımı olan empati kurma, tasarım sürecinde müşteriyi anlamak için atılan ilk adımdır. Bu aşama tasarım odaklı düşünme metodolojisini diğer tüm iş modellerinden ayırır. Geleneksel yöntemlerin aksine son kullanıcıların günlük ajandalarını bilmek ve yaşadıkları ihtiyaç ve problemleri tanımlayıp bu sorunların nasıl çözülmesini istediklerini keşfetme aşamasıdır. Müşterilerin motivasyon kaynaklarının öğrenileceği bu aşamada söyledikleri kadar söylemedikleri de önemlidir. Simon Sinek’in Start With Why adlı kitabında bahsettiği de tam olarak bunu anlatır okurlarına “İnsanlar yaptıklarınızı değil, neden yaptığınızı satın alırlar”.

İhtiyaç ve problemleri keşfetme müşteri iç görüleri toplamanın birçok farklı yolu vardır. Gözlem bunlardan bir tanesidir. Dışarıdan hiçbir müdahalede bulunmadan son kullanıcıların davranışlarının incelendiği yöntemdir.

Bir diğer empati kurma şekli müşteri görüşmeleridir. Müşteri görüşmeleri ile odaklanılan sorunları, açık uçlu sorular ile anlamlandırma çalışmalarıdır. Genellikle sorun ile ilgili en son yaşadığı deneyim, müşterinin konuya yaklaşımı ve nasıl bir çözüm geliştirdiği, geliştirilen çözüme duyulan memnuniyet gibi konularla ilgili detaylı bilgiler toplanır.

Son adım ise ilk gözlem ve müşteri görüşmelerinin harmanlaması olan izle ve dinle adımıdır. Müşterilerin tam olarak ne düşündüğünü ve nasıl davrandıklarının gözlemlendiği adımdır. Örneğin müşterilere şampuan satın alırken nelere dikkat ettikleri sorulduğunda çok azı kapağını açıp kokladıkları detayını vermektedir. Çoğu zaman anlatılmayan bu detay ancak şampuan reyonundaki müşterilerin gözlemlenmesiyle fark edilmektedir.

2-Tanımlama

Yapılan tüm empati kurma faaliyetlerinden elde edilen iç görülerin toplanıp analiz edildiği ve gruplandırılarak anlamlandırılmaya çalışıldığı aşamadır. Empati kurma aşamasında hedef kitle ile ilgili birçok veri toplanmaktadır. Müşterinin yaşadığı problemlerin /ihtiyaçların kaynakları ve çözüm metotları ile ilgili aldıkları aksiyonlar, müşterinin bu çözümlerden en çok memnun kaldığı ve en çok zorlandığı/ihtiyaç duyduğu şeyler sınıflandırılır. Duyulan ortak cevaplar gruplandırır ve kullanıcı bilgileri, müşteri deneyim haritası, mind map veya venn şeması olarak gruplandırılarak önceliklendirilecek problemler belirlenir. Müşterilerin en beğendiği özellikler ve yapmakta en çok zorlandığı konulara çözüm getirilecek fikirler üretilecektir.

3- Fikir Üretme

Ekipçe tanımlanmış problemi çözme, ihtiyacı analiz edip çok sayıda fikrin üretildiği aşamadır. Daha sonra oluşturulan fikirlerden en yaratıcı en uygun olanı seçilir. Design Thinking Metodolojisi’nin üçüncü aşaması olan fikir üretme aşamasında yaratıcılık ve yenilik vardır. Geleneksel yöntemlerle ya da beyin fırtınası, balık kılçığı, ağaç diyagramı gibi birçok fikir üretme metodundan ayrılan en önemli özellik fikirlerin yenilikçilik ve yaratıcılık seviyeleridir. Bu aşamada fikirlerin kalitesinde çok sayısına odaklanmak gerekir.

Tanımlanan problem ve ihtiyaçlara sorulan farklı sorularla birçok fikir üretilir. Farklı sektörlerden yaratıcı fikirler ve çözüm yöntemleri ile ilgili örnekler verilerek katılımcıların daha geniş perspektiften bakmalarına yardımcı olunur. Farklı özelliklerle fikirlerin yaratıcılık seviyelerinin arttırılması sağlanır. Üretilen çok sayıda fikrin içinde kaybolmamak için moderatörün fikir üretme aşamasını iyi şekilde yönetmesi gerekmektedir.

4- Prototipleme

Bu aşamaya kadar problemler tanımlanmış, ihtiyaçlar belirlenmiş ve çözüm fikirleri gruplandırılmıştır. Üretilen çözüm fikirlerinin müşteriler tarafında kullanılabilirliğinin test edilmesi amaçlı istenen ürün, hizmet ve sürecin spesifik özelliklerini yansıtan basit, hızlı tasarlanmış MVP üretim zamanıdır.

Prototip, hızlı ve ucuz bir şekilde birçok fikri test etmek son kullanıcının görüşlerini almak amacıyla hazırlanır. Yapılan görüşmelerden sonra birçok kez değişikliğe uğrayacağından prototipleme aşamasında çok fazla zaman kaybedilmemelidir. Prototip yapma kimi zaman kağıda çizilen bir mobil ekran görüntüsü, kimi zaman dijital ortamda yapılan bir mock-up, kimi zaman da mutfakta hazırlanmış bir gıda ürünüdür.

Desing Thinking Metodolosi’nin son aşaması olan test aşamasında müşterilerden alınacak geri bildirimlere göre geliştirilen prototip birçok kez şekil değiştirip nihai haline gelecektir.

5-Test Etme

Üretilen fikirlerin fiziksel veya deneyimsel olarak test edildiği aşamadır. Prototip ve test aşamaları birbiri ile çoğu zaman paralel ilerleyen süreçlerdir. Geliştirilen prototip sonucunda elimizdeki çıktı, ön görülen faydayı sağladı mı, kullanıcılar kendilerine sunulan deneyimden memnun kaldı mı, prototiple nasıl etkileşimde bulundular gibi sorulara cevap aranan aşamadır. Verilen cevaplar iyi analiz edilmeli ve negatif/ pozitif geri bildirimlere göre prototip sürekli güncellenmelidir.

Test etme aşamasında eğer mümkünse prototip müşteriye verildikten sonra çok fazla açıklama yapılmadan prototipi müşterinin deneyimlemesi ve yorumlaması sağlanır. Müşteri yorumlarından sonra istendiği taktirde prototipi geliştirmek için sorular yöneltebilirsiniz. Test aşamasında gözlemlenen sorunlar, sorunların oluştuğu ilgili aşamaya kadar gidilip tasarım odaklı düşünme döngüsünü tekrar başlatarak devam eder. Kullanıcıyı anlayıp gerçek ihtiyaçlarına çözüm olan prototipi geliştirdiğimizden emin olana kadar bu döngüyü devam ettirmeliyiz.

Design Thinking Neden Önemli?

Design Thinking Metodolojisini bugün dünya çapında uygulayan birçok şirket bulunmaktadır (IBM, Airbnb, Google, Samsung, Amazon, Microsoft, Starbucks, IKEA vb). Bu sayede birçok kurum fikir üretme ve problemleri çözmek için tasarımın gücünden yararlanır.

Genel olarak bu metodoloji ile kurumlar daha çok müşteri odaklı ürün hizmet veya süreçler tasarlamaktadır. Sağlanan nokta atışı çözümler ise kurumları başarıya götürmektedir. Bu metodoloji sayesinde çoğu zaman son kullanıcıların bile fark etmediği ya da tanımlamakta zorlandıkları problemlerin çıkış noktalarını kurumlar tarafından özümsenir ve çözümler tasarlanır. Tasarlanan çözümler oluşturulan prototipler ile test edilerek çözümün ne kadar etkili olduğu anlaşılır. Bu da kurumların daha hızlı, odaklı ve verimli çalışmasını, çalışanların ise düşünce yapısı ve fikir üretme yetkiliklerini geliştirmelerini sağlar.

Cansu Aktaş Evren

KAYNAKLAR

https://makersturkiye.com/6-adimda-tasarim-odakli-dusunme/

https://www.userspots.com/rehber/5-adimda-design-thinking-tasarim-odakli-dusunme

https://www.e-varan.com/kurumsal-firmalarda-design-thinkingin-onemi/

https://ba-works.com/blog/design-thinking-ile-sirketlerin-enerjileri-nasil-artirilabilir/