Literatür Araştırması ve Akademik Makale Yazımı
Bu yazıda makale ve akademik makale farkı; literatür ve literatür araştırması; akademik makalenin bölümlerini ve akademik makale yazmanın adımlarını anlatacağım.
Herhangi bir konuda, bir görüşü, bir düşünceyi savunmak ve kanıtlamak için yazılan yazılara makale denir. Gazete ve dergilerde yayımlanır.
Bu yazıda odaklanacağımız akademik makale ise genellikle bir konu veya araştırma sorusu hakkında sistematik olarak bilgi toplanan, analiz edilen, yorumlanan ve sonuçlar sunan yazılı bir çalışmadır.
Akademik makaleler, bilimsel, akademik ve araştırma amaçları için yazılır ve diğer araştırmacılar, öğrenciler ve konuyla ilgilenenler için bilgi kaynağı olarak kullanılır.
Bu makaleler, özellikle üniversitelerde, araştırma kuruluşlarında ve bilimsel dergilerde yayınlanır.
Literatür ve Literatür Araştırması
Fransızca kökenli bir kelime olan literatür ise Türk Dil Kurumu’na göre iki anlama gelmektedir. Bunlar edebiyat ve kaynak’tır. Bu yazıda üzerinde duracağımız anlam kaynak’tır. Literatür, yazılı eserlerin, metinlerin veya belirli bir konuyla ilgili olarak yayınlanan akademik makalelerin, kitapların, dergilerin, raporların ve diğer yazılı kaynakların toplamını ifade eder.
Literatür araştırması ya da literatür taraması ise bir konu hakkında daha önce yayınlanmış bilimsel bildiri (paper), kitap (book) veya makale (article) gibi bilimsel çalışmaların gözden geçirilmesi ve incelenmesidir. Bir literatür taramasının araştırmacıya/yazara, söz konusu konu hakkında mevcut bilginin genel durumunu sunması beklenir.
Sistematik literatür araştırması ise belirli bir araştırma sorusunu veya konuyu incelemek için mevcut literatürü sistematik bir şekilde araştırma ve analiz etme sürecini içerir. Bu tür bir araştırma, bilimsel çalışmaları sentezlemenize ve mevcut bilgiyi özetlemenize yardımcı olabilir.
Literatür taramasına başlamadan önce araştırma sorusunun net olarak belirli olması gerekmektedir. Literatür taraması sonucunda araştırma sorunuza ilişkin daha önce yapılan çalışmaların yöntemsel ve teorik olarak hangi eksikliklerinin bulunduğunu tespit etmelisiniz. Literatür taraması betimleyici bir içerikten ziyade analitik ve eleştirel bir özelliğe sahip olmalıdır.
Sistematik bir literatür araştırması yapmanın temel adımları aşağıdaki gibidir:
- Araştırma Sorusu ve Amaçlarını Tanımlama: İncelemek istediğiniz konuyu ve araştırma sorusunu net bir şekilde tanımlayın. Araştırma amacınızı belirleyin ve hangi türden bilgiye ihtiyacınız olduğunu anlayın.
- Araştırma Stratejisi Geliştirme: Araştırma stratejinizi oluşturun. Hangi kaynakları kullanacağınızı, hangi tarih aralığını kapsayacağınızı ve hangi dillerdeki literatürü dahil edeceğinizi belirleyin. Ayrıca veritabanları, kataloglar ve diğer kaynaklar konusunda bir plan yapın.
- Kaynakları Belirleme: İncelemek istediğiniz konuyla ilgili olan kaynakları belirleyin. Bu kaynaklar arasında makaleler, kitaplar, tezler, konferans bildirileri, internet siteleri vb. yer alabilir. Birden fazla veritabanını kullanarak bu kaynakları bulun.
- Tarama ve Eleme: Belirlediğiniz kaynakları tarayın ve araştırma sorunuza en uygun olanları seçin. Bu aşamada ön inceleme yaparak, başlık ve özet bilgilerini gözden geçirerek hangi kaynakların önemli olduğunu belirleyebilirsiniz.
- Verileri Toplama: Seçtiğiniz kaynaklardan gerekli verileri toplayın. Bu veriler araştırma sorunuyla ilgili bilgileri içerebilir, örneğin, sonuçlar, yöntemler, örneklem büyüklüğü, katılımcılar vb.
- Verileri Analiz Etme: Topladığınız verileri analiz edin. Bu analiz, verileri sentezleyerek ana sonuçları ve eğilimleri ortaya çıkarmanızı içerebilir. Meta-analiz veya içerik analizi gibi analitik yöntemleri kullanabilirsiniz.
- Bulguları Raporlama: Sistematik literatür araştırmanızın sonuçlarını raporlayın. Genellikle bu tür bir araştırma, bir sistematik derleme makalesi veya raporu şeklinde yayımlanır. Bulgularınızı organize edin, anahtar sonuçları vurgulayın ve mevcut literatürle nasıl ilişkilendirdiğinizi açıklayın.
- Araştırma Sürecini Belgeleme: Araştırma sürecinizi adım adım belgeleyin. Hangi kaynakları seçtiğinizden, hangi kriterleri kullandığınızdan ve nasıl bir analiz yaptığınızdan emin olun. Bu, araştırmanızın yeniden incelenebilir ve tekrarlanabilir olmasına yardımcı olur.
Tablo 1'de gösterilen örnekte, 1. grup anahtar kelimeler (keywords) blockchain ve smart contract’tır. 2. grup anahtar kelimeler ise test, verification, validation’dır. Tablonun ikinci sütunu olan Search String (Arama metinleri)’de gösterildiği üzere, 1. keywords ile 2. keywords birbirleriyle mantıksal operatörler olan AND (VE) ve OR(VEYA) ile kombinasyonlanmıştır. Bu sayede tüm olası ihtimaller kapsanmıştır.
Tablonun birinci sütununda çevrimiçi veritabanları (online databases) listelenmiştir. İkinci sütundaki search string’ler ise ilgili veritabanında arama gerçekleştirmek için oluşturulmuş metinlerdir. Her veritabanının arama motoru kendine özgü olduğundan, tabloda görüldüğü gibi arama metinlerinin formatı farklı olabilir. Ancak bu tablonun ikinci sütunundaki dört satır da aslında aynı anlama gelmektedir.
Akademik Makale’nin Bölümleri
Bir akademik makalenin bölümlerini aşağıdaki gibi listeleyebiliriz:
Başlık (Title): Makalenin konusunu yansıtan kısa bir başlık.
Özet (Abstract): Makaleyi özetleyen bir paragraf.
Giriş (Introduction): Araştırma sorusu, amaçlar ve çalışmanın genel bağlamı hakkında bilgi verir.
Literatür İncelemesi (Literature Review or Background): Konuyla ilgili önceki çalışmaları ve araştırmaları özetler.
Yöntem (Methodology): Araştırmanın nasıl yapıldığını ve verilerin nasıl toplandığını açıklar.
Bulgular (Results): Araştırma sonuçlarını sunar. Genellikle tablo ve şekiller kullanılır.
Tartışma (Discussion): Bulguları yorumlar, önceki çalışmalarla karşılaştırır ve sonuçların ne anlama geldiğini değerlendirir.
Sonuç (Conclusion and Future Work): Araştırmanın genel sonuçlarını özetler ve gelecekteki araştırmalar için önerilerde bulunabilir.
Kaynakça (References): Kullanılan kaynakların ve alıntıların listesi.
Şekil 2'de bir akademik makalenin bölümlerini şekiller yardımıyla görüyoruz. Başlık, yazarlar ve anahtar kelimeler yazıldıktan sonra, bir paragraf (genellikle 150–250 kelime arasında) makalenin özeti yazılır. Özette genelden özele doğru bir anlatım dili kullanılır. Bir okuyucu makalenin tümünü okumadan sadece özeti okuyarak makalenin ne ile ilgili olduğunu, makalede nasıl bir çalışma yapıldığını anlayabilmelidir.
Ardından Giriş kısmı yer alır. Bu bölümde Neden? sorusuna cevap verilmelidir ve genelden özele doğru bir anlatım dili kullanılmalıdır. Projenin içeriğinden bahsedilmeli, araştırma sorusu tanımlanmalı ve bu çalışmanın neden yapıldığı belirtilmelidir. Örneğin Bankacılık Alanında Sertifikasyon Testi ̇İçin Test Otomasyonunu isimli bir makale yazılıyorsa, Giriş bölümünde sertifikasyon nedir, sertifikasyon testi nedir, test otomasyonu nedir, bankacılık alanında nasıl kullanılır, bankacılık alanında test neden önemlidir gibi soruların hepsine değinerek okuyucuyu makalenin diğer bölümlerinde yer alacak teknik bilgi ve anlatım diline hazırlamak gerekmektedir.
Giriş bölümünden sonra Literatür Araştırması gelmektedir. Yazılan makalede detayları aktarılan çalışma alanında literatürde hangi çalışmalar yer almaktadır? Bu çalışmaların artıları, eksileri nelerdir? Yazarın yaptığı çalışma ile literatürden nasıl ayrılmaktadır? Farklı ve yeni olarak ne sunmaktadır? Sorularına cevap verilir.
Sonrasında Yöntem(ler) bölümü gelir. Bu bölümde Nasıl? sorusuna cevap verilir, yazar(lar) kullandığı yöntem ya da yöntemleri detaylarıyla anlatır. Araştırma sorusunu yanıtlamak için nasıl bir çalışma yapıldığına dair detaylar verirler. Kullanılan yöntem, algoritma, yazılım vs. hakkında bilgi verilir.
Bulgular bölümünde ise Ne? sorusuna cevap verilir. Kullanılan yöntemler ile araştırma sorusuna bulunan cevap nedir? Bu bölümde genellikle tablolar, şekiller ve analizler kullanılır.
Tartışma ve Sonuçlar bölümlerinde ise Yani? sorusuna cevap verilir. Bu çalışmanın önemi nedir? Literatüredeki çalışmalardan farklı olarak ne sunmaktadır? Tartışma bölümü, bulguların anlamını, önemini ve mevcut literatürle nasıl ilişkilendiğini varsa numerik değerlerle açıklar. Araştırma sorusuna veya hipoteze verilen cevapları değerlendirir ve sonuçları yorumlar. Literatürdeki çalışmalarla yapılan karşılaştırmalar “bizim çalışmamız en iyisi” şekkinde bir anlatım dilinden ziyade, “bizim çalışmamız A çalışmasından test hızı metriğine göre daha iyidir. Çünkü bizim çalışmamız aynı koşullarda 2 saniyede test ederken A çalışması 3 saniyede test etmektedir“ şeklinde numerik değerlere dayandırılarak sunulmalıdır. Sonuçlar bölümü, çalışmanın ana sonuçlarını ve bulgularını özetler. Araştırmanın genel katkılarını ve sınırlamalarını vurgular ve gelecekteki araştırmalar için önerilerde bulunabilir.
Referanslar bölümünde ise çalışmada kullanılan tüm kaynakları (makaleler, kitaplar, raporlar, vb.) uygun bir kaynakça stiliyle sıralar. Bu bölüm, diğer araştırmacıların çalışmanızda kullandığınız kaynaklara erişmelerini sağlar.
Akademik makaleler, disiplinlere ve dergilere göre farklılık gösterebilir, bu nedenle belirli bir makalenin bölümleri, yayın kurallarına ve araştırma türüne bağlı olarak değişebilir. Ancak yukarıda sıralanan bölümler, genel olarak akademik bir makalenin standart bileşenleridir.
Akademik makaleyi üretmek için fikir nasıl bulunur?
Akademik makaleyi üretmek için fikir bulmanın en iyi yolu, ilgili literatürü araştırmak ve mevcut bilgilerde bir boşluk veya eksiklik olup olmadığını belirlemektir. Bu, ilgili dergileri, kitapları ve web sitelerini okumayı ve diğer araştırmacıların çalışmalarını incelemeyi içerebilir.
Fikir bulmak için kullanılabilecek diğer yöntemler şunlardır:
- Güncel olaylar ve gelişmeleri takip etmek
- Kendi deneyimlerinizden ve gözlemlerinizden yararlanmak
- Diğer araştırmacılarla fikir alışverişinde bulunmak
Hangi tür araştırma faaliyetleri yürütülebilir?
Akademik makaleler, birincil veya ikincil araştırmaya dayanabilir. Birincil araştırma, yeni verileri toplamak için yürütülen araştırmadır. İkincil araştırma, mevcut verileri incelemek için yürütülen araştırmadır.
Akademik makalelerde yürütülen yaygın araştırma faaliyetleri şunlardır:
- Deney yapmak
- Anket yapmak
- Belgeleri incelemek
- Verileri analiz etmek
Makalenin yayınlanması için gerekli koşullar nelerdir?
Akademik bir makalenin yayınlanması için, genellikle aşağıdaki koşullara uyması gerekir:
- Makalenin özgün ve yeni bilgiler içermesi gerekir.
- Makalenin yöntemi ve sonuçları açık ve anlaşılır bir şekilde açıklanmalıdır.
- Makalenin dili ve yazımı profesyonel olmalıdır.
- Makalenin formatı, gönderildiği derginin yönergelerine uygun olmalıdır.
Akademik makale çeşitleri nelerdir ve bunları birbirinden ayırt eden özellikler nelerdir?
Akademik makaleler, amaçlarına ve içeriklerine göre farklı türlere ayrılabilir. En yaygın akademik makale türleri şunlardır:
- Tarama makaleleri: Bir konu hakkında mevcut bilgileri özetlerler.
- Deneysel makaleler: Bir araştırma hipotezini test etmek için yürütülen deneyleri rapor ederler.
- Tanımlayıcı makaleler: Bir olguyu veya olayı tanımlarlar.
- Tarihsel makaleler: Geçmişteki bir olayı veya dönemi araştırırlar.
- Eleştirel makaleler: Bir eseri veya fikri analiz ederler.
Bu makale türlerini birbirinden ayırt eden özellikler şunlardır:
- Amaç: Her makale türü, farklı bir amaca hizmet eder. Örneğin, tarama makaleleri bilgi sağlamaya odaklanırken, deneysel makaleler bilgi üretmeye odaklanır.
- İçerik: Her makale türü, farklı bir içerik içerir. Örneğin, deneysel makaleler, deneysel verileri ve analizleri içerirken, tanımlayıcı makaleler, gözlemsel verileri içerir.
- Yapı: Her makale türü, farklı bir yapıya sahiptir. Örneğin, deneysel makaleler, giriş, yöntem, bulgular ve tartışma bölümlerini içerirken, tarama makaleleri, giriş, özet, literatür taraması, tartışma ve sonuç bölümlerini içerir.
Akademik makale yazmanın püf noktaları;
Akademik bir makale yazmak, özen ve zaman gerektiren bir süreçtir. İyi bir akademik makale yazmak için aşağıdaki püf noktalarını göz önünde bulundurabilirsiniz:
- Konunuzu iyi araştırın. Makalenizin konusunu iyi anlamadan yazmaya başlamayın.
- Makalenizi iyi planlayın. Makalenizin bölümlerini ve içeriğini önceden planlayın.
- Dilinizi ve yazımınızı kontrol edin. Makalenizi dikkatlice okuyun ve dil bilgisi ve yazım hatalarını düzeltin.
- Diğer araştırmacıların görüşlerini alın. Makalenizi başkalarına okumasını ve geri bildirim almasını sağlayın.
Akademik makale yazmak, akademik kariyerinizin önemli bir parçasıdır. İyi bir akademik makale yazmak, araştırma becerilerinizi geliştirmenize, meslektaşlarınızla bağlantı kurmanıza ve akademik alanda tanınmanıza yardımcı olacaktır.
