Nesnelerin İnterneti (IoT)

IoT Nedir?

IoT — Internet of Things yani Nesnelerin İnterneti, fiziksel cihazların, araçların, binaların ve diğer nesnelerin internete bağlanarak veri toplamasını ve paylaşmasını sağlayan sisteme verilen addır. IoT, insanlar tarafından herhangi bir giriş olmadan kablosuz bir ağ üzerinden veri toplayıp aktarabilen, birbiriyle ilişkili bilgi işlem cihazlardan oluşan bir sistemdir. Bu sistem sadece dizüstü bilgisayarlar ve akıllı telefonlarla ilgili değildir (3). Bu cihazlar genellikle sensörler, yazılımlar veya diğer teknolojiler yardımıyla iletişim sağlarlar ve internet üzerinden birbirleriyle ve merkezi yönetim sistemiyle iletişim kurabilirler.

IOT, günümüzde artık günlük hayattan evlerimize, iş hayatımızdan eğlenceye kadar her alanda sık olarak kullanılmakta. Evlerimizde akıllı sistemler, cadde ve sokaklarda akıllı şehirler gibi alanların yanı sıra sağlık, endüstri, tarım, enerji, hayvancılık gibi birçok sektörde de IOT teknolojileri ile verimliliği artırmaya ve zamandan kazanç sağlanması hedefleniyor. Ayrıca, giyilebilir cihazlar ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda daha fazla kullanılarak kullanıcı deneyiminin artırılması bekleniyor.

IoT hakkında bazı temel bilgiler verecek olursak;

Temel Özellikler

1. Bağlantı: Cihazların internete bağlanması.
2. Veri Toplama: Cihazların çeşitli sensörler aracılığıyla veri toplaması.
3. Veri İşleme ve Analiz: Toplanan verilerin analiz edilerek anlamlı bilgiler elde edilmesi.
4. Otomasyon ve Kontrol: Cihazların otomatik olarak kontrol edilmesi ve uzaktan yönetilebilmesi.

IoT, günümüzde birçok alanda kullanılmakta olup gelecekte daha yoğun olarak kullanılacağı alanlar da teknolojinin gelişimi ve yaygınlaşmasıyla birlikte daha geniş kitlelere ve sektörlere yayılım gösterecektir.

Resim-1

Gelecekte IoT’nin daha yoğun olarak kullanılacağı bazı anahtar sektörler ve alanlar şöyle (3);

1. Sağlık ve Medikal Hizmetler

• Hasta İzleme ve Yönetimi: Giyilebilir cihazlar ve sensörler, hastaların sağlık durumlarını sürekli olarak izleyerek, hastane ziyaretlerini azaltacak ve erken müdahaleyi mümkün kılacaktır.
• Uzaktan Teşhis ve Tedavi: IoT cihazları, doktorların uzaktan teşhis koymasına ve tedavi önermesine yardımcı olacak, özellikle kırsal ve uzak bölgelerde sağlık hizmetlerine erişimi artıracaktır.
• İlaç Takibi ve Yönetimi: İlaçların üretimden teslimata kadar izlenmesi, sahte ilaçların önlenmesi ve tedarik zinciri yönetiminin iyileştirilmesini sağlayacaktır.

2. Tarım ve Gıda Güvenliği

• Akıllı Tarım: Toprak nemi, sıcaklık ve diğer çevresel faktörleri izleyen sensörler, sulama ve gübreleme süreçlerini optimize ederek verimliliği artıracaktır.
• Hayvan Takibi: Çiftlik hayvanlarının sağlık ve yer durumlarını izleyen IoT cihazları, hayvan hastalıklarını erken tespit edebilir ve verimliliği artırabilir.
• Tedarik Zinciri Yönetimi: Gıda ürünlerinin tarladan sofraya kadar olan süreçte izlenmesi, gıda güvenliği ve kalitesinin korunmasına yardımcı olacaktır.

3. Akıllı Şehirler ve Kentsel Yönetim

• Trafik ve Ulaşım Yönetimi: Akıllı trafik ışıkları ve sensörler, trafik akışını optimize ederek ve kaza oranlarını azaltarak daha verimli ulaşım sistemleri sağlayacaktır.
• Atık Yönetimi: Çöp kutularına yerleştirilen sensörler, doluluk seviyelerini izleyerek atık toplama süreçlerini optimize edecek ve maliyetleri düşürecektir.
• Enerji Yönetimi: Akıllı şebekeler ve enerji yönetim sistemleri, enerji tüketimini izleyerek ve optimize ederek sürdürülebilirliği artıracaktır.

4. Sanayi ve Üretim

• Endüstri 4.0: Üretim hatlarındaki makineler ve sensörler, üretim süreçlerini izleyerek ve optimize ederek verimliliği artıracaktır.
• Öngörücü Bakım: Makinelerdeki sensörler, arızaları önceden tespit ederek bakım ve onarım süreçlerini optimize edecek ve duruş sürelerini azaltacaktır.
• Tedarik Zinciri Optimizasyonu: Tedarik zincirindeki tüm süreçlerin izlenmesi, envanter yönetimini ve lojistik süreçlerini iyileştirecektir.

5. Enerji ve Altyapı

• Akıllı Şebekeler: Elektrik, su ve gaz şebekelerinin izlenmesi ve yönetimi, enerji verimliliğini artıracak ve kesinti sürelerini azaltacaktır.
• Yenilenebilir Enerji Yönetimi: Güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının izlenmesi ve yönetimi, enerji üretim ve dağıtım süreçlerini optimize edecektir.
• Bina Yönetimi: Akıllı binalar, enerji tüketimini izleyerek ve kontrol ederek sürdürülebilirlik ve maliyet tasarrufu sağlayacaktır.

6. Perakende ve Lojistik

• Envanter Yönetimi: IoT sensörleri ve RFID teknolojisi, envanterin gerçek zamanlı olarak izlenmesini ve yönetilmesini sağlayarak stok yönetimini iyileştirecektir.
• Müşteri Deneyimi: IoT cihazları, müşteri davranışlarını izleyerek ve analiz ederek kişiselleştirilmiş alışveriş deneyimleri sunacaktır.
• Tedarik Zinciri İzleme: Ürünlerin tedarik zinciri boyunca izlenmesi, teslimat sürelerini optimize edecek ve kayıpları azaltacaktır.

7. Finans ve Bankacılık

• Güvenlik ve Dolandırıcılık Tespiti: IoT cihazları, anormal faaliyetleri tespit ederek ve anında müdahale ederek dolandırıcılığı önleyecektir.
• ATM ve Şube Yönetimi: ATM’lerin ve şubelerin izlenmesi, bakım süreçlerinin optimize edilmesi ve müşteri hizmetlerinin iyileştirilmesini sağlayacaktır.
• Varlık Takibi ve Yönetimi: Bankaların fiziksel varlıklarının izlenmesi ve yönetimi, güvenliği artıracak ve operasyonel verimliliği sağlayacaktır.

8. Ulaşım ve Lojistik

• Otonom Araçlar: Otonom sürüş teknolojileri, güvenliği artıracak ve ulaşım maliyetlerini azaltacaktır.
• Filo Yönetimi: Taşıma araçlarının izlenmesi ve yönetimi, yakıt tüketimini optimize edecek ve lojistik süreçlerini iyileştirecektir.
• Kargo İzleme: Kargo ve paketlerin gerçek zamanlı izlenmesi, teslimat süreçlerini hızlandıracak ve müşteri memnuniyetini artıracaktır.

Bu sektör ve alanlar, IoT’nin gelecekte daha yoğun olarak kullanılacağı ve dijital dönüşüm teknolojileri sayesinde uygulanacağı temel kullanım sahalarıdır.

Resim — 2 (5)

Günümüzde IoT

Son yıllarda, Nesnelerin İnterneti (IoT) avantajları, yenilikleri, iyileştirmeleri ve çeşitli uygulamaları kitle iletişim araçlarında düzenli bir konu haline gelmiştir. Küresel bir ağ içinde milyonlarca farklı cihazın otomatik iş birliğini içeren bu konsept yaklaşık otuz yıl öncesine dayanmaktadır; ancak, hızlı gelişimi nispeten yakın zamanda başlamıştır. Bazı mucitler her tost makinesi, diş fırçası veya çöp kutusunu internete bağlamayı önererek bu fikri uç noktalara taşımış olsa da “akıllı” cihazlar ağı (bazen IoT cihazları olarak adlandırılır) birçok tartışılmaz fayda sunar. (2) Bunlara ek olarak, günümüzde sıklıkla kullanılan endüstriyel IOT teknolojilerinden Long Range Internet of Things (Long Range IoT) veya kısaca LoRaWAN, düşük güç tüketimiyle geniş alan kapsama alanı sağlayan kablosuz bir iletişim protokolüdür. Endüstriyel IoT’de öncelikli olarak Nesnelerin IoT Ready (intelligence & connected) olmasının sağlanması gerekmektedir.(6) LoRaWAN, özellikle düşük bant genişliğine ihtiyaç duyan ve uzun mesafelerde veri iletişimi yapması gereken IoT cihazları için oldukça ideal bir yöntemdir. Bu teknoloji, şehirler, kırsal alanlar, tarım, lojistik, endüstriyel uygulamalar ve daha birçok alanda sıklıkla kullanılmaktadır.

IoT’nin Avantajları (1)

IoT kavramı iki belirleyici özellik ile tanımlanabilir:

1. Otomasyon: IoT perspektifi, ayrı cihazlar, bağlantı ekipmanları ve diğer donanımlar arasında insan müdahalesi olmadan otomatik olarak ve doğrudan iletişim sağlamaktır.
2. Bağlantı: Küresel ölçekte tek bir ağ içindeki gelişmiş bağlantılar, çeşitli bilgilere kolay erişim sağlar.

Bu özellikler göz önüne alındığında, Nesnelerin İnterneti (IoT), birden fazla cihaz arasında otomatik veri transferi, analizi ve yanıtı sağlamak için çeşitli teknolojiler kullanmak zorundadır. Örneğin; bahsetmiş olduğumuz Otomasyon, Yapay Zeka (AI), Büyük Veri (Big Data) ve Makine Öğrenimi (Machine Learning) olmadan mümkün değildir; Bağlantı ise bulut bilişim ve kablosuz iletişim teknolojileri ile büyük ölçüde kolay hale getirilir.

Bu özelliklerin, Nesnelerin İnterneti teknolojileri ve hizmetlerinin sayısız avantajını nasıl sağladığını görelim. Ancak, bu kısa incelemenin öncelikle işletmeler için IoT faydalarına odaklandığını ve kişiler ile evler için uygulanabilirliğinden neredeyse hiç bahsetmediğini belirtmek gerekir. Dahası, bu avantajlar genellikle birbiriyle bağlantılıdır ve biri diğerine yol açarak olumlu etkilerin zincirleme bir reaksiyonunu oluşturur.

1. Gelişmiş Verimlilik: IoT çözümleri sayesinde, gündelik görevler otomatik olarak yapılabilir, böylece insan kaynakları daha karmaşık, özellikle yaratıcı düşünce gerektiren görevlere yönlendirilebilir. Bu şekilde, işçi sayısı en aza indirilebilir, bu da iş operasyon maliyetlerinin azalmasına neden olur.(4)

2. Veri Toplama ve Analiz: Akıllı cihazların birbirine bağlanmasının sunduğu diğer önemli bir fayda, envanter yönetimi, gönderi takibi, yakıt ve yedek parça yönetimi gibi çeşitli işletme alanlarının otomatik kontrolüdür. Örneğin, bu yaklaşım, ekipman ve ürünlerin konumlarını izlemek için RFID etiketleri ve buna karşılık gelen bir sensör ağı kullanmayı içerir.

3. Gelişmiş Üretkenlik: Birbirine bağlı sensörlerin yardımıyla uygulanan otomatik planlama ve izleme, enerji yönetimi ve su tüketimi gibi kaynakların daha verimli kullanımını sağlar. Örneğin, basit hareket sensörleri, elektrik ve su faturalarında önemli miktarda para tasarrufu sağlayarak hem küçük hem de büyük işletmeleri daha üretken ve çevre dostu hale getirebilir.

4. Maliyet Tasarrufu: Otomatik olarak planlanan ve kontrol edilen bakım, hammadde tedariki ve diğer üretim gereksinimleri ile sağlanan azaltılmış kesinti süreleri sayesinde, ekipman daha yüksek üretim oranına sahip olabilir ve bu da daha büyük karlar elde edilmesine sağlar. Yine, IoT cihazları, bireysel departmanlar içinde ve tüm işletme yapısında yönetimi büyük ölçüde kolaylaştırır.

5. Gelişmiş Bağlantı: IoT, cihazların iletişim kurmasını ve işbirliği yapmasını sağlayarak kesintisiz bağlantıyı teşvik eder. Bu bağlantı, termostatlar, ışıklar ve güvenlik sistemleri gibi cihazların tek bir platform üzerinden kontrol edilip izlenebildiği akıllı evlerde belirgindir.

6. Yenilikçi Hizmetler: IoT, yenilikçi hizmetler ve iş modellerinin kapısını aralar. Sağlık hizmetlerinden ulaşıma kadar, verilerin gerçek zamanlı olarak toplanıp analiz edilmesi, yeni uygulamaların geliştirilmesine olanak tanır ve hizmet sunumunu ve kullanıcı deneyimini iyileştirir.

7. Çevresel Etki: IoT teknolojileri, atık yönetimi, enerji tasarrufu ve kirlilik kontrolü için akıllı çözümler sunarak çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur. Akıllı şehirler, akıllı kaynak yönetimi ile çevre dostu kentsel ortamlar yaratmak için IoT’den yararlanır.

8. Daha İyi İş Fırsatları: Artan etkinlik sayesinde, IoT çözümleri kullanan bir şirket, daha geniş bir hizmet veya ürün yelpazesi sunabilir veya rakiplerine kıyasla aynı fiyata kalitesini artırabilir. Alternatif olarak, böyle bir şirket üretim zorluğu, zaman veya miktar açısından daha zorlu görevleri gerçekleştirebilir. Sonuç olarak, akıllı çözümler kullanmak bir işletmeyi daha rekabetçi ve potansiyel bir iş ortağı olarak daha çekici hale getirir.

9. Şirketlerin Daha Güvenilir İmajı: Yüksek teknoloji çözümlerini ve özellikle IoT’yi kullanan bir şirket, IoT’nin sunduğu avantajların farkında olan müşteriler, yatırımcılar ve diğer iş ortakları üzerinde genel olarak olumlu bir izlenim bırakır. Dahası, akıllı cihazlar ağıyla sağlanan güvenli bir çalışma ortamı sağlayan bir şirket, deneyimli personeli çekmekte daha kolay olacaktır.

IoT’nin Dezavantajları

Nesnelerin İnterneti’nin avantajları, özellikle iş karlılığını artırma açısından çok arzulansa da bu teknoloji bazı tehditler de içerir. IoT’nin dezavantajlarına da kısaca bir göz atalım.

1. Güvenlik Açıkları: Yetersiz güvenlik önlemleri, IoT’nin genel olarak gelişimini engelleyen en yaygın dezavantajdır. Akıllı cihazlar, ortaya çıkması durumunda büyük sonuçlara yol açabilecek gizli bilgileri topladığı ve ilettiği için veri sızıntısı korkusu her zaman vardır. Ancak, IoT çözümleri nadiren yeterli anti-tamper önlemleri içerir veya tüm geçerli veri koruma standartlarına, şifreleme protokollerine ve hassas verilere yetkisiz erişimi önlemeye yönelik diğer düzenlemelere ve teknolojilere uyum sağlar. Yeterli veri koruma sağlanamaması, kimlik hırsızlığı, kurumsal sırların kaybı, ekipman veya ürünlerin çalınması, sabotaj gibi maliyetli, yıkıcı ve hatta trajik sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, işletmelerde IoT çözümlerinin geliştirilmesi ve uygulanması, kurulan donanım ve yazılım sistemlerinin zayıf noktaları olmadığından ve herhangi bir hacking girişiminden iyi korunduğundan emin olabilecek profesyoneller tarafından yapılmalıdır. (1)

2. İlişkili Maliyetler: Bir işletmede IoT altyapısının uygulanması, çok sayıda akıllı cihazı ve ilgili teknik altyapıyı, güç kaynağı ağı ve iletişim ağını içeren geniş bir ağın kurulmasını gerektirir. Bu nedenle, böyle bir girişim, kurulan ağı gelecekteki ihtiyaçlara göre kademeli olarak genişletmek için kurulum, bakım ve genişletme gerektirir ve bu da önemli yatırımlar gerektirir. IoT çözümleri birçok fayda sağlasa da karlı hale gelmeleri ve finansal faydalarının uygulama maliyetlerini aşması çok zaman alır.

3. Güç Kaynağı Bağımlılığı: IoT, birden çok cihazın otonom çalışmasını tanımlarken, böyle bir ağ, işletmede başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için dikkate alınması gereken dış faktörlere büyük ölçüde bağımlıdır. Her şeyden önce, akıllı cihazlar, kararlı ve yeterli bir elektrik tedarikine bağımlıdır, bu nedenle iyi planlanmış ek bir altyapı sağlanmalıdır. Bu, uygun miktarda UPS cihazları, aşırı gerilim koruyucuları ve ilgili IP derecelendirmelerine sahip diğer ekipmanları içermelidir.

4. Ağ Bağımlılığı: Nesnelerin İnterneti’nin temel özelliği, çeşitli cihazlar arasındaki çok sayıda bağlantı ve küresel ağa erişimdir. Bu nedenle, IoT cihazları, kesintisiz kablolu ve kablosuz iletişimi, yüksek verimlilik, düşük gecikme süresi ve sürekli internet erişimi sağlayan bir altyapıyı gerektirir. Bu nedenle, IoT’nin faydalarından yararlanmak için, bir işletme ilk olarak gerekli ağ ekipmanlarının tüm yelpazesini sağlamalıdır: kablolar, yönlendiriciler, hub’lar, yerel veri depolama araçları ve benzeri.

5. Yüksek Beceri Gereksinimleri: IoT çözümleri, çalışmalarının kapsamını ve olası sonuçlarını tam olarak anlayan sorumlu, deneyimli profesyoneller gerektirir. Bir işletme işletmesinde IoT çözümlerinin dağıtımı, ayarlanması, bakımı ve ölçeklendirilmesi, sırasıyla yüksek maaş bekleyen, bulunması ve işe alınması zor olabilecek yüksek vasıflı yöneticiler gerektirir. Uygulanan akıllı cihazlar ağı ile ilgilenecek tüm personel uygun eğitim ve talimat setleri almalıdır. Bu nedenle, IoT insan kaynaklarına olan ihtiyacı azaltırken, kalan personel, akıllı cihazların çalışmasını aksatmamak ve “kartopu etkisi”ne neden olmamak için iyi eğitimli olmalıdır.

6. Sınırlı Standartlaşma: IoT alanında standart protokoller ve çerçevelerin eksikliği, parçalanmış bir ekosisteme yol açar. Birlikte çalışabilirlik eksikliği, cihazlar arasındaki sorunsuz iletişimi engelleyebilir, uyumluluk sorunlarına yol açabilir ve IoT çözümlerinin ölçeklenebilirliğini sınırlayabilir.

7. Güvenilirlik ve Kesinti: IoT sistemleri, bağlantı kesintileri ve aksamalara karşı hassastır, bu da bağlantılı hizmetlerin güvenilirliğini etkiler. Kesintiler teknik sorunlar, bağlantı hataları veya siber saldırılar nedeniyle meydana gelebilir ve kritik operasyonları ve hizmetleri etkileyebilir. (4)

Sonuç

Görüldüğü gibi IoT, yakın gelecekte daha yaygın ve kullanışlı hale gelecek, yeniliğe açık ve umut vadeden dijital teknolojilerden biri olarak kabul edilmektedir. Mevcut durumda, IoT çözümlerinin sunduklarını oldukça etkileyicidir ve avantajları ile birçok işletmeye ilham vermektedir.

IoT’nin dönüştürücü gücü, verimliliği artırma, inovasyonu teşvik etme ve sürdürülebilirliğe katkıda bulunma yetenekleriyle kendini göstermektedir. Bununla birlikte, güvenlik, gizlilik ve karmaşıklık gibi zorluklar, sorumlu ve kapsayıcı bir IoT ekosistemini sağlamak için stratejik çözümler ve kolektif bir çaba gerektirmektedir.

Kaynakça:

1. https://light-it.net/blog/9-prominent-benefits-of-iot-for-business/

2. https://bctr.org/iot-guvenligi-ve-blockchain-15012/

3. https://www.kaspersky.com.tr/resource-center/definitions/what-is-iot

4. https://www.almabetter.com/bytes/articles/advantages-and-disadvantages-of-iot

5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Nesnelerin_interneti#/media/Dosya:Internet_of_things_signed_by_the_author.jpg

6.https://leanofis.com/long-range-communication-lora/