Türk Ceza Kanunu’nda Banka ve Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması
Teknolojinin gelişmesi ile hayat tarzımız, alışkanlıklarımız değişmek zorunda kalmıştır. Teknoloji ile birlikte değişen alışkanlıklarımızdan biri de yaptığımız alışverişlerde nasıl ödeme yaptığımızdır. Bundan 40 sene önce insanlar neredeyse her alışverişlerinde nakit para kullanırken, günümüzde ise neredeyse her alışveriş kredi kartları ile yapılmaktadır. Cebimizde nakit bulunmasını istediğimiz zaman ise koştuğumuz yer olan bankamatiklerden (ATM) para çekerken de banka kartı kullanmaktayız.
Bu kartların şöyle hızlıca tarihçesine baktığımızda Türkiye’deki ilk kredi kartının Diners Club tarafından 1968’de çıkarıldığını görürüz. 1980 yılında ise bankalarda kredi kartı uygulaması başlatılmıştır. 1987 yılında hayatımıza ATM hizmeti girmiştir. 1988 yılı itibariyle de banka kartlarıyla tanışmış bulunuyoruz. Oysa Türk Hukuku’nda kredi kartları ile ilgili ilk yasal düzenleme 2003 yılında Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 10/A maddesi ile yapılmıştır. 2006 yılında ise Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bunlara ek olarak banka ve kredi kartlarının kötüye kullanımı ile oluşacak cezalar ise Türk Ceza Kanunu (TCK)’nun 245. maddesinde belirtilmiştir. Bu madde TCK’nın onuncu bölümünde olan bilişim alanında suçlar bölümüne dahil edilmiştir. Bu yazıda ise TCK’nın 245. Maddesi incelenecektir.
Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılmasına İlişkin Genel Açıklamalar
TCK’nın banka veya kredi kartlarının kötüye kullanımını kapsayan maddesi 245 aşağıda verilmiştir:
“Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması
Madde 245 — (Değişik: 29/6/2005–5377/27 md.)
(1) Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Başkalarına ait banka hesaplarıyla ilişkilendirilerek sahte banka veya kredi kartı üreten, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişi üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(4) Birinci fıkrada yer alan suçun;
a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın,
c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
(5) (Ek: 6/12/2006–5560/11 md.) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerle ilgili olarak bu Kanunun malvarlığına karşı suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümleri uygulanır.”
Yukarıda görülebileceği gibi TCK madde 245 kendi içerisinde beş fıkra bulundurmaktadır. İlk üç fıkrası farklı üç suç ve bunlara verilecek cezalardan bahsetmektedir. Bu üç fıkradaki suçların mağduru toplumdur. Bu suçtan zarar görebilecekler ise kart hamili ve/veya banka/kredi kuruluşudur.
Dördüncü fıkra birinci fıkrada bulunan suç için cezasızlık sebeplerini sıralarken, beşinci fıkrada ise birinci fıkradaki suç işlendiğinde etkin pişmanlık hükümlerince cezada indirim yapılabileceği veya cezanın verilmeyebileceğinden bahsedilmiştir.
Şimdi bu fıkraları ve bu fıkralardaki suçlara daha yakından bakalım.
Başkasına Ait Kart ile Yarar Sağlamak (TCK m.245/1)
TCK madde 245’in 1. fıkrasında başkasına ait bir kartı ele geçirmek ve bu kartı kullanmak ve bu kullanımdan bir yarar sağlamanın bir suç olduğu belirtilmiştir. Yani bahsettiğimiz üç koşul olan:
1) Kartı ele geçirmek,
2) Kartı kullanmak veya kullandırtmak,
3) Kartın kullanımından kendisine ya da başkasına yarar sağlamak
birlikte gerçekleşmiş olmalıdır. Sadece kartı ele geçirmek veya kullanıp bu durumdan yarar sağlamamak gibi durumlarda fail TCK m. 245/1 kapsamında değerlendirilemez. Bir suçun TCK m. 245 kapsamında değerlendirilebilmesi için başkasının kartı ile yapılan işlem/sağlanan yarar kartın sahibinin rızasına aykırı olmalıdır ve suç bu yarar sağlandığında işlenmiş olmaktadır.
TCK m. 245/1 de belirtilen suçu işleyen bir kişi dördüncü ve beşinci fıkradaki koşulları sağlamıyor ise birinci fıkrada belirtildiği üzere “üç yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası” alır. Fakat dördüncü ve beşinci fıkradaki koşullar geçerliyse verilecek olan cezada indirim olabilir veya fail cezalandırılmayabilir.
Banka ve Kredi Kartında Sahtecilik Yoluyla Yarar Sağlamak (TCK m. 245/2)
TCK m. 245 in 2. Fıkrasında belirtilen suçun işlenmesi birden fazla eylem gerçekleştirilerek yapılabilir. Bu eylemler:
1) Sahte banka veya kredi kartı üretmek,
2) Sahte kartı satmak,
3) Sahte kartı devretmek,
4) Sahte kartı satın almak veya kabul etmek
olarak sıralanabilir. Bu maddedeki suç yukarıda verilen eylemlerden herhangi biri yapıldığında gerçekleşir. Herhangi bir yarar sağlama durumu aranmaz. Fakat bu maddedeki kilit nokta üretilen sahte kartın bir başkasına ait olan bir banka hesabıyla ilişkilendirilmiş olmasıdır. Böyle bir ilişkilendirme olmadan üretilen sahte kartlarda kartı üretmek, satmak, devretmek, satın almak veya kabul etmek TCK m. 245/2 çerçevesinde değerlendirilemez.
TCK m. 245/2’de belirtilen suçu işleyen bir kişi, aynı fıkrada belirtildiği üzere “üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası” ile cezalandırılacaktır. Bu suçu işlemek için farklı eylemler yapılabilir. Fail bu eylemlerden birkaçını yaptığı takdirde sadece bir kez TCK m. 245/2’den cezalandırılabilir. Yani hem kartı üreten hem satan bir kişi 2. fıkrada bahsedilen “üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezasını” ikinci kez almayacaktır.
Birden fazla sahte kart üretilmesi veya sahtecilik yapılması halinde suç zincirleme suç sayılabilir ve zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Yetkili kurumlarca suçun mağduru bankalar kabul edilmiştir. Dolayısıyla tek bir bankaya yönelik yapılan suçun tekrarında zincirleme suç hükümleri uygulanır.
Sahte Kart Üzerinden Yarar Sağlamak (TCK m. 245/3)
TCK’nın 245. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen suçun işlenebilmesi için:
1) Sahte kartın kullanılması,
2) Sahte karttan (maddi) yarar sağlanması
koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
Eğer bu suçun faili, yani sahte kartı kullanıp yarar sağlayan kişi, aynı zamanda TCK m. 245/2 de belirtilen suçu da işlemiş ise sadece TCK m. 245/3’te belirtilen suçtan dolayı ceza almaktadır. Burada işlenen TCK 245/2 suçu aracı suç olarak nitelendirilir.
TCK m. 245/3’te belirtilen suç, aynı birinci fıkradaki suç gibi malvarlığına karşı işlenmiş bir suçtur ve suç yarar sağlandığında işlenmiş olur.
TCK m. 245/3’te belirtilen suçu işleyen bir kişi ilgili fıkrada belirtildiği gibi “dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası” ile cezalandırılır.
Başkasına Ait Kart ile Yarar Sağlama Suçunda Şahsi Cezasızlık (TCK m. 245/4)
Başkasına ait banka ya da kredi kartı ile yarar sağlama suçunun (TCK m. 245/1) şahsi cezasızlık sebepleri TCK 245. maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenmiştir. TCK m. 245/4’ e göre fail ile mağdur arasındaki ilişki:
· Ayrılık kararı verilmemiş eşler (Suç işlendiği sırada evli),
· Üstsoy/Altsoy/Aynı derecede kayın hısımlığı/Evlat edinen veya evlatlık,
· Aynı konutta yaşayan kardeşler
olduğu durumlarda TCK m. 245/1’den ceza verilmeyecektir. TCK m. 245/4 bu tür akrabalık ilişkilerini şahsi cezasızlık sebebi olarak kabul etmektedir.
Başkasına Ait Kart ile Yarar Sağlama Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK m. 245/5)
TCK’nın 245. maddesine sonradan eklenen beşinci fıkrası, TCK m. 245/1 fıkrasında anlatılan suç için etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanacağından bahseder. Etkin pişmanlık Türk Ceza Kanunu’nda madde 168’de tanımlanmıştır. Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için suçtan bir zarar ortaya çıkmış olması gerekir. Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması halinde faile verilecek cezada indirimler uygulanabilir.
SONUÇ
Bu yazıda 1980’lerin sonlarından itibaren hayatımıza girmiş kredi ve banka kartları ile ilgili Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen suçları ve bu suçlara ait cezaları incelemiş olduk. Bu suçlar ile ilgili düzenleme kanuna 2006 yılında 245. madde olarak girmiştir. Banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması maddesi, kendi içerisinde üç farklı suç tipi içermektedir. Bu suçlar başkasına ait banka veya kredi kartıyla yarar sağlama, banka ve kredi kartında sahtecilik yoluyla yarar sağlama ve sahte banka veya kredi kartından yarar sağlama suçlarıdır. İlk fıkradan üçüncü fıkraya doğru gittikçe işlenen suçun cezası da ağırlaşmaktadır. Başkasına ait banka veya kredi kartıyla yarar sağlama suçunun şahsi cezasızlık sebepleri mevcuttur. Bu şahsi cezasızlık sebepleri mağdur ve fail dördüncü fıkrada belirtildiği şekillerde akraba olmaları durumunda geçerlidir. İlgili fıkrada ailenin sükuneti ve huzuru amaçlanmıştır. Yine başkasına ait banka veya kredi kartıyla yarar sağlama suçunun işlendiği durumlarda etkin pişmanlık hükümlerinin geçerli olduğu ilgili maddenin son fıkrasında belirtilmiştir.
KAYNAKLAR
Makaleler
Bahtiyar M, (2014). “BANKA KARTLARI VE KREDİ KARTLARI KANUNU’NA GÖRE KARTIN HAKSIZ KULLANIMINDAN DOLAYI HUKUKİ SORUMLULUK”. Journal of Istanbul University Law Faculty, 71 (2) , 71–89 . Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuhfm/issue/9189/115236
Okuyucu Ergün G, (2013). “Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, 1065–1086. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/48280/623192
YILMAZ S, (2010). “Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 0(87), 262- 298.
İnternet Kaynakları
Türkiye’de ve Dünyada Kredi Kartı Kullanımı (2008). Ankara Ticaret Borsası. Erişim adresi: https://www.ankaratb.org.tr/lib_upload/47_T%C3%9CRK%C4%B0YE%E2%80%99DE%20VE%20D%C3%9CNYADAKRED%C4%B0%20KARTI%20KULLANIM_11_02_2008.pdf
Kaya D. A, (2021). “Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu.” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
