Web3: Finans ve Bankacılıkta Yeni Dönem
Web 3.0
Günümüzde teknolojinin hızlı evrimi, finans ve bankacılık sektörlerinde devrim yaratmaktadır. Geleneksel yapıda finansal sistemler, merkezi bir otoritenin kontrolü altında çalışmaktadır. Ancak son yıllarda Web 3.0 ile birlikte kripto para birimleri ve blokzinciri teknolojisi, finansal işlemler için yeni bir yaklaşım sunarak, merkeziyetsiz finansın (DeFi) ortaya çıkmasını sağlamıştır (1). Bu devrimin öncüsü ise Web3 olarak adlandırılan yeni bir teknoloji dalgasıdır. Web3, merkezi olmayan yapılar ve blok zincir teknolojisi üzerine inşa edilmiş, finansal dünyayı kökten değiştiren bir paradigmaya işaret etmektedir. Web3, merkezi otoriteler olmadan doğrudan eşten eşe (peer-to-peer) değer transferini mümkün kılan bir sistemdir (2). Bu temel değişiklik, finans ve bankacılık alanında yenilikçi uygulamalar oluşmasına kaçınılmaz kılmıştır. Bu yeni oluşum geleneksel bankaların merkezi kayıt defteri, güvenilir emanetçi gibi onlarca yılda oluşturduğu yapıyı ortadan kaldırma potansiyeli taşıyor. Sektörel öngörülerin ana noktası, Web3 bankacılığının ilgili herkes için önemli etkileri olduğu yönünde (3).
Değişen Finansal Manzara: Decentralized Finance (DeFi)
Web3'ün finansal dünyada en büyük etkisi, DeFi (Decentralized Finance) adı verilen bir kategori içinde görülmektedir. DeFi, bağımsız, açık ve şeffaf bir şekilde çalışan merkezi olmayan uygulamaları temsil eder. DeFi, geleneksel finans kurumlarına olan ihtiyacı ortadan kaldırarak, kullanıcılara merkezi olmayan kredi, borç alma ve ticaret platformları sunmaktadır. Web3 geliştirme şirketleri, merkezi olmayan bir finansal ekosistem sağlamak için blockchain teknolojisinden ve akıllı sözleşmelerden yararlanan çözümleri aktif olarak geliştirmektedirler (4). Smart contract (akıllı sözleşme) teknolojisi sayesinde, bu işlemler otomatikleşir ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilir (3).
DeFi’nin en belirgin avantajlarından biri, geleneksel bankalara olan bağımlılığı azaltmasıdır. Kullanıcılar, finansal işlemlerini gerçekleştirirken güvenlik ve şeffaflık avantajlarından yararlanırken, aynı zamanda daha düşük maliyetlerle işlem yapma fırsatına sahiptirler.
Tokenizasyon: Varlıkların Dijitalleştirilmesi
Web3, varlıkların dijitalleştirilmesini sağlayarak, gerçek dünya varlıklarının kripto varlıklara dönüşmesine imkan tanır. Bu süreç, tokenizasyon olarak adlandırılır (5). Tokenizasyon, bankaların merkezi olmayan finansın (DeFi) avantajlarıyla pazarlar oluşturmasına, gerçek dünya varlıklarını blockchain üzerinde güvence altına almasına ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla işlemlerin verimliliğini artırmasına olanak tanır (6).
Tokenizasyonun getirdiği bu olanaklar, geleneksel yatırım seçeneklerini genişletir ve küçük yatırımcılara daha fazla erişim sağlar. Ayrıca, dijital bir varlık bölünebildiği veya parçalanabildiği için yeni insanların belirli varlıklara yatırım yapmasına da olanak tanıyarak daha geniş bir kitle için daha erişilebilir olmasını sağlayabilir.
Merkezi Olmayan Borsalar (DEX’ler): Geleneksel Borsalara Alternatif
Web3'ün finansal dünyada yarattığı bir diğer devrimci alan, merkezi olmayan borsalar veya DEX’lerdir. DEX’ler, kullanıcıların varlıklarını doğrudan diğer kullanıcılarla takas etmelerine olanak tanır, bu da aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Bu sayede, işlemler daha hızlı ve düşük maliyetli hale gelirken, aynı zamanda kullanıcıların varlıkları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmalarına olanak tanır (7).
Merkezi olmayan borsaların getirdiği şeffaflık ve güvenlik avantajları, geleneksel borsaların karşılayamadığı bir talebi karşılamaktadır. Kullanıcılar, kendi özel anahtarları ile varlıklarını kontrol edebilir ve işlemlerini geleneksel finansal sisteme kıyasla daha güvenli bir şekilde gerçekleştirebilirler.
Web3'ün Finansal Dünyaya Sağladığı Avantajlar
Web3'ün finans ve bankacılık sektörüne getirdiği avantajlar arasında şeffaflık, erişilebilirlik ve güvenlik öne çıkmaktadır.
Şeffaflık: Web3, finansal işlemlerde şeffaflığı artırarak, kullanıcıların işlemlerini takip etmelerini ve doğrulamalarını kolaylaştırır. Blok zincir teknolojisi sayesinde, her işlem kaydedilir ve değiştirilemez, bu da finansal süreçlerin daha şeffaf olmasını sağlar.
Erişilebilirlik: Web3, finansal hizmetlere erişimi genişleterek, dünya genelindeki underserved (hizmet alamayan) popülasyonlar için finansal katılımı artırır. Sadece internet bağlantısıyla, herkes Web3 finansal hizmetlere erişebilir hale gelir.
Güvenlik: Blok zincir teknolojisi ve kriptografik protokoller, Web3'ü diğer finansal sistemlere kıyasla daha güvenli kılar. Bu, sahtekarlık ve veri ihlallerini azaltır, finansal ekosistemde güvenin artmasını sağlar (4).
Web3'ün Finans ve Bankacılıkta Karşılaştığı Zorluklar
Ancak, Web3'ün finans ve bankacılık sektöründe benimsenmesi bir dizi zorlukla karşı karşıyadır.
Düzenleyici Çevre: Web3'ün hızlı evrimi, düzenleyiciler için uyum sağlama ve tüketicileri koruma konusunda zorluklar yaratır. Düzenleyiciler, teknolojinin hukuki ve etik standartlara uygunluğunu sağlamak için adımlar atmaktadır. Akıllı sözleşmelerde taraflar gerçek kimlikleri gizleyebilmekte ve kod adlarıyla yer alabilmektedir. Bu nedenler veya daha pek çok farklı nedenle çıkabilecek olası uyuşmazlıklarda tarafların gerçek kimliklerinin bilinmemesi geleneksel yargılama yollarına başvurma hususunda önemli bir engel teşkil edebilecektir. Bu bağlamda düşünüldüğünde, akıllı sözleşmeler çerçevesinde tarafların arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların geleneksel çözüm yöntemleriyle çözülmelerinin akıllı sözleşmeler ile hedeflenen yüksek hız, düşük maliyet ve süreci otomatik olarak yürütme isteğini boşa çıkaracağı görülmektedir (7).
Ölçeklenebilirlik: Web3 teknolojileri, finans sektöründeki geniş kullanımı karşılamak için ölçeklenebilirlik sorunlarıyla karşılaşmaktadır. Blok zincir ağlarının sınırlı işlem kapasitesi, kitlesel kullanımı kısıtlayabilir.
Uyumlu Olmama: Web3 protokollerinin geleneksel finans sistemleriyle uyumsuzluğu, teknik ve operasyonel sorunlara yol açabilir. Bu uyumsuzlukların giderilmesi, Web3'ün finansal dünyada daha geniş bir şekilde benimsenmesini sağlamak için önemlidir.
Web3'ün Geleceği: Finansal Dünyada Ana Akım Kabul
Web3, finans ve bankacılıkta giderek daha fazla benimsenmekte ve bu teknolojinin gelecekteki rolü büyük bir ilgiyle beklenmektedir.
Ana Akım Kabul: Artan farkındalık ve kullanıcı deneyimindeki iyileştirmelerle, Web3 finansal dünyada anaakım bir konuma ulaşmaya adaydır. Geleneksel finans kurumları, bu teknolojiyi benimsemek ve entegre etmek için çaba sarf etmektedir.
İnovasyon ve Disruptif Etki: Web3'ün finans dünyasındaki etkisi, sadece mevcut sistemlere bir alternatif sunmakla kalmayıp aynı zamanda yeni finansal ürünlerin ve hizmetlerin ortaya çıkmasına da öncülük etmektedir. Bu inovasyonlar, finansal dünyada devrim yaratan çığır açıcı gelişmeleri beraberinde getirebilir.
Geleneksel Finans ile İşbirliği: Web3, geleneksel finans ile işbirliği yaparak, her iki dünyanın avantajlarını birleştiren hibrit modellerin gelişimine katkıda bulunacaktır. Bu işbirliği, finansal ekosistemde daha iyi bir denge ve uyum sağlayabilir.
Sonuç: Web3'ün Finansal Geleceği
Finans sektörü hızlı değişimlerden geçiyor ve blockchain teknolojisinin entegrasyonu onu daha güvenli, verimli ve şeffaf hale getirdi.Web3, finans ve bankacılık dünyasında radikal bir değişimi simgeliyor. Bu değişim, şeffaflık, erişilebilirlik ve güvenlik konularında önemli avantajlar sunarken, aynı zamanda sektördeki geleneksel yapıları sarsarak daha açık, demokratik ve kullanıcı odaklı bir finansal geleceğe doğru ilerlememizi sağlıyor. Ancak, düzenleyici uyum, ölçeklenebilirlik ve geleneksel sistemlerle uyum konularındaki zorluklar da göz önünde bulundurulmalıdır.
BİST, Takas İstanbul ve Merkezi Kayıt İstanbul gibi finans otoritelerinin Blockchain kullanmaya başlaması, bu ekosistemin diğer oyuncuları için de teşvik edici olduğu kaçınılmazdır (8). Tüm Dünya gibi Türkiye’de de finans kuruluşlarının Web 3.0 teknolojilerine yatırım yapması ve yapacak olması bunun göstergesidir. Web3'ün finans ve bankacılık dünyasındaki evrimi, önümüzdeki yıllarda daha da hızlanacak gibi gözükmektedir. .
KAYNAKÇA
1. KPMG Perspektifinden Web3.
2. https://shiftdelete.net/internetin-gelecegi-web-3-0-nedir
3. “DeFi Report 2021” (https://research.binance.com/analysis/defi-2021)
4. https://medium.com/geekculture/web3-in-finance-adbac50e9572
5. Atabas, Hakan. (2020). Kripto Para, Dijital Varlık ve Tokenizasyon (Tokenization). (https://www.researchgate.net/publication/344574569_Kripto_Para_Dijital_Varlik_ve_Tokenizasyon_Tokenization )
7. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2735350
8. YILMAZ TÜRKMEN, S., & ERÖZEL DURBİLMEZ, S. (2019). Blockchain Teknolojisi ve Türkiye Finans Sektöründeki Durumu. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 30–45. https://doi.org/10.29106/fesa.509254
9. https://www.forbes.com/sites/digital-assets/article/what-is-defi/?sh=4be90ac179e3
