Fishbone (Balık Kılçığı) Analizi Tekniğiyle Çözüm Yolları
Bilişim Teknolojileri projelerinde birçok analiz yöntemi kullanılıyor. Bu yöntemlerin her biri proje, fonksiyon veya sorun giderme özelinde farklı ihtiyaçları karşılıyor. İş dünyasında, karşılaşılan sorunları etkili şekilde analiz etmek ve çözüm üretmek büyük önem taşıyor. Ben de bu yazımda problemlerin kök nedenlerini tespit etmek ve çözüm üretmek için kullanılan Fishbone Analizi (Ishikawa Analizi) yöntemini anlatacağım. Keyifli okumalar 😊
Fishbone Analizi Nedir?
Fishbone analizi, sorunların detaylı bir şekilde analiz edilmesi ve sorunun ana kaynağını tespit etmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem sorun kaynağı tespiti yanında çözümü de bulmayı amaçlar. Bu yöntem sıklıkla kalite yönetimi ve süreç iyileştirme çalışmalarında kullanılsa da bilişim teknolojileri projelerinde de büyük fayda sağlar.
Fishbone Analizi yöntemini uygulamak için aşağıdaki beş adım izlenir.
1. Sorun Tanımı: Bu adımda çözülmesi gereken sorun net bir şekilde tanımlanır. Bu sorun, iş süreçlerinde yaşanan bir hata, müşteri şikâyeti veya verimlilik düşüşü gibi olabilir.
2. Başlıkların Belirlenmesi: İkinci adıma gelindiğinde sorunun üzerinde çalışılacak başlıca kategoriler veya etkenler belirlenir. Bu başlıklar genellikle “İnsanlar, Yöntemler, Malzemeler, Makineler, Çevre” gibi etkenler olabilir. Bu adım, sorunun farklı yönlerini kapsayan geniş bir bakış açısı sağlar.
3. Nedenlerin Belirlenmesi: Her bir başlık altında, sorunun oluşmasına olası katkıda bulunabilecek nedenler veya alt nedenler listelenir. Örneğin; “İnsanlar” başlığı altında motivasyon sorunları veya iletişim problemleri gibi nedenler yer alabilir.
4. Neden-Sonuç Diyagramının Oluşturulması: Belirlenen başlıklar ve alt nedenler arasında neden-sonuç ilişkilerini gösteren bir diyagram çizilir. Başlıklar genellikle ana oklar olarak temsil edilir, alt nedenler ise bu oklardan çıkan küçük oklar olarak gösterilir. Bu diyagram, problemin karmaşıklığını anlamaya ve çözüm odaklı düşünmeye yardımcı olur.
5. Analiz ve Yorumlama: Son adımda oluşturulan diyagram üzerinden her bir nedenin etkisi değerlendirilerek, sorunun kök nedenleri belirlenmeye çalışılır. Bu adım, ekip üyelerinin ve paydaşların problemin derinliklerine inmelerini sağlar ve çözüm önerileri geliştirmek için sağlam bir temel oluşturur.
Tüm adımlar tamamlandıktan sonra ortaya çıkan analizin sağladığı temel faydaların en önemlisi problemlerin yüzeydeki semptomları değil, altında yatan temel nedenleri anlamaktır. Bu analiz ile farklı perspektiflerin bir araya getirilmesi ve ekip üyelerinin aktif katılımı sağlanır. Sorunların çözümü için etkili ve yönlendirici çözüm önerileri geliştirilir.
Bir örnek üzerinden de incelemek gerekirse; ‘’Uygulama Performansı’’ problemi için hazırlanan Fishbone Analizi diyagramı aşağıdaki gibi oluşturulabilir.
- İnsanlar: Eğitim eksikliği, iletişim sorunları gibi nedenler tespit edilmiştir.
- Yöntemler: Geliştirme metodolojisi, entegrasyon eksiklikleri gibi faktörler gösterilmiştir.
- Malzemeler: Kullanılan SDK’lar, üçüncü taraf hizmetler gibi sorunlar listelenmiştir.
- Makineler: Test cihazları, eski cihazlar, test ortamı yetersizlikleri gibi makinelerle ilgili nedenler belirtilmiştir.
- Çevre: Network durumu, yoğun trafik, fiziksel konum gibi çevresel etkilerin rol oynadığı faktörler gösterilmiştir.
Bu örnek diyagramda, mobil uygulama performansını etkileyen faktörleri ve altında olası kök nedenleri görebilirsiniz. Her bir alt faktör, sorunun derinlemesine analiz edilmesini ve çözüm stratejilerinin geliştirilmesini sağlar. Bu şekilde oluşturulan bir diyagram, mobil uygulama geliştirme sürecinde ekiplerin sorunları daha iyi anlamalarına ve etkili çözümler üretmelerine yardımcı olacaktır.
Yapılan çalışmayı kısaca özetlemek gerekirse Fishbone analizi, iş analizinde karşılaşılan karmaşık sorunların çözümü için kullanılabilecek güçlü bir analiz yöntemidir. Yöntemin teması sorun tespitiyle birlikte çözümü de bulmaya odaklı olduğu için bilişim teknolojileri projeleri için de oldukça faydalıdır.
İş analistleri çalıştıkları projelerde iş ihtiyaçlarını belirleyip bu ihtiyaçlar için optimum çözümü bulmak için analiz yaparlar. Ancak bunun yanında problemleri de zamanında belirleyerek bu problemler için de optimum çözümler üretirler. Bu nedenle balık kılçığı analiz yöntemi iş analistleri için oldukça önemli bir yöntemdir.
Yapılan bu analiz çalışmasıyla ilk bakışta gözden kaçan sorunlar, yanlış kurgulanan/yönetilen süreçler, birbirini etkileyen süreçlerde etkisinin küçük olacağı düşünülen ancak öngörülemez büyük etkiler oluşturan sorunlar da görünür olur.
Bu yöntemin kullanılabileceği bazı durumlar ise; belirlenen tarihte teslim edilemeyen projelerde, geliştirilen ürünlerin kalitesinde düşüş yaşandığında veya geliştirilen üründe performans sorunu yaşandığında sorunu tespit ederek çözüm üretmek amacıyla kullanılabilir.
