Een brief aan Khalid Benhaddou
Beste Khalid
Ik schrijf je deze korte brief omdat ik helemaal in de ban was van jouw interview in De Morgen. En ook omdat ik je (her)ken. Van vroeger.
Het was jouw naam die een belletje deed rinkelen. Khalid Benhaddou, Khalid, Khalid, … Waar ken ik die naam toch van? Ik had het bijna opgegeven, zo van: na de naam Mohammed, zal een naam als Khalid ook wel populair zijn bij de Maghrebijnse gemeenschap.
Soit, ik las het volledige interview met enorme aandacht. Een Gentse imam die preekt over westerse filosofen. Toen ik de titel las, dacht ik: mocht er zo nog geen imam bestaan, ze moesten hem uitvinden.
Het vraagstuk of jij dé Khalid was, waarmee ik een van de belangrijkste jaren in mijn schoolloopbaan — het eerste middelbaar in het Koninklijk Lyceum in Gent — heb doorlopen, bleef me achtervolgen.
Gelukkig heb ik vrienden met een beter geheugen.
Simon is er zo een, zo blijkt uit het screenshot hiernaast.
Ik meende wat ik Simon sms’te. Ik zag je opeens achteraan zitten in de les wiskunde bij mijnheer Thys. Weet je nog? Die verscheen altijd strak in het pak. Niemand kon mooier deelverzamelingen op een krijtbord tekenen dan hij. Hij had één rare gewoonte, zoals het elke leerkracht betaamt. Wanneer hij een vraag stelde aan de klas, stopte hij zijn handen in zijn zakken, stak hij zijn kruis wat naar voren en hield zijn schouders naar achteren. Hij maakte tijdens de vraagstelling over priemgetallen een subtiele draaiende beweging met de heupen. Het concentratievermogen van zij die op de eerste rij zaten was keer op keer in geen tijd verschwunden.
Ik geloof dat jij links achteraan in de klas zat, samen met Mohammed, Redouane en — volgens Simon — een tweede Khalid. (Is dat toeval, of is Khalid echt een populaire naam?)
Als ik er op terugkijk, maakten we in de klas (zonder het te beseffen) ook al mini Brugse Poortjes of Dendermondsesteenwegjes. Een concentratie van Marrokanen of Turken, of eigenlijk alles wat een beetje exotisch Nederlands sprak, mocht bij elkaar hokken. Verschrikkelijke schaamte overvalt me wanneer ik eraan terugdenk. Aan de andere kant denk ik: kliekjes zijn nu eenmaal eigen aan bakvissen.
Net als identiteitscrises dat zijn.
Wat wil je? Van een wereld waar enkel tikkertje, voetbal en laat opblijven de grootste geneugten zijn, word je plots opengesteld aan skaters, skinheads, johnny’s, marina’s en … meisjes. Het leven wordt plots een groot doolhof met tal van opties. Niemand heeft enig idee waar bepaalde keuzes heen leiden. Naar een leven vol doodlopende straatjes of één overlopend van voorspoed.
En dan citeer ik even twee alinea’s uit het interview door Joël De Ceulaer:
Hoe bent u uit de greep van het salafisme geraakt?
“Door veel te lezen. Ik ben eerst in contact gekomen met de oude islamitische filosofen, en via hen met de grote westerse filosofen. Ik raakte door hen gefascineerd en heb veel gelezen en gestudeerd over de verlichting en de geschiedenis van het Westen. Zo begon ik te beseffen dat de wereld complexer is dan ik in de Grote Moskee had geleerd. Vandaag wil ik het Oosten en het Westen met elkaar verzoenen. Ik wil de spanning die ik als kind voelde, en die veel kinderen voelen, opheffen.”
Beschrijf die spanning eens?
“Ik ben opgegroeid met een soort schizofrenie. Ik had constant het gevoel dat ik twee verschillende personen was. Op school probeerde ik mij sociaal wenselijk te gedragen, terwijl ik diep vanbinnen besefte dat ik anders was dan de meeste andere kinderen. Ik moest ‘s avonds nog naar de Koranschool, en daar zaten we op de grond, schreven we met houten pennen en mochten we geen vragen stellen. Dat wrong enorm; ik leed onder die spanning. Ik wil die twee werelden, islam en moderniteit, met elkaar verzoenen.”
Terwijl ik aan het zoeken was of ik voor een broek met een kruis tot aan mijn knieën, dan wel voor een paar Buffaloschoenen moest gaan, leerde jij de Koran vanbuiten. Je deed potverdikke mee aan buitenlandse Koran-opdraag-wedstrijden. Ik weet niet hoe dat er ongeveer aan toe moet gaan, maar het klinkt ongelofelijk. Waarom wisten wij dat niet? We hadden een trampolinekampioene, een voetballer bij KAA Gent, een straffe schaker en een Koranexpert op school.
Ik citeer nog even Simon uit het bericht hierboven:
‘Hij was toen al den verstandigste van de hoop.’
Het spijt me dat ik dat nooit geweten heb, ook al geloofde je toen nog dat elke ongelovige een vijand was. Mocht ik het geweten hebben, ik had je toen al verteld dat ik je vijand niet was. Wie weet hadden we er eens stevig over gediscussieerd. En wie weet was die discussie zelfs al eens uit de hand gelopen.
Maar dat is nooit gebeurd. De discussie is nooit geëscaleerd, neen, ze heeft zelfs nooit plaatsgevonden. Heel even, na 11 september 2001 werden er initiatieven genomen om met elkaar van gedachten te wisselen over waarom de wereld helemaal op zijn kop stond. Want ook toen klonk wat iedereen eigenlijk weet, maar wat toch constant moet herhaald worden: Niet elke moslim is een extremist.
Ik ben een atheïst tot in de kist, of beter: tot ik ergens uitgestrooid word. Ik kan dus moeilijk zeggen dat ik het over de hele lijn eens ben met wat je in het interview vertelt. En toch hang ik aan mensen zoals jij mijn onvoorwaardelijke drang naar optimisme op. Moge de islam en de moderniteit zich snel met elkaar verzoenen.
Een beetje zoals in het filmpje hieronder. 😎
Neen, ik zever maar wat, ik zocht al lang een uitvlucht om dit filmpje in een blogpost binnen te sluizen. Ik ben niet zo belezen als jij, dus afsluiten met een citaat van een filosoof zit er niet in. Laat humor dan de leegte maar vullen.
Serieus nu. Ik wil je via deze weg nog veel courage wensen als coördinator van het deradicaliseringsbeleid in Vlaamse scholen. Een functie die nooit had mogen bestaan.
Warme groet
Freek Evers (Herinner jij mij nog?)
Voor zij die het interview met Khalid in De Morgen willen lezen, Khalid heeft het stuk gekopieerd op zijn Facebookpagina. Wat hij vertelt overlapt ook voor een groot deel met deze Youtube video van het tijdschrift ‘Klasse’:
