C/O Pop komt thuis
“Ben ik blij dat ik niet op de grond zit zoals jullie maar achter de piano plaats mag nemen”, grapt Nils Frahm verlegen. Ja, de houten vloer van een van de uitzendzalen van WDR (Westdeutscher Rundfunk) is hard en zo volgepakt dat bewegen nauwelijks mogelijk is. De prachtige klanken die Frahm tevoorschijn tovert verzachten het fysieke leed. Zijn concert is subliem en het onbetwiste hoogtepunt van de tiende editie van C/O Pop in Keulen.
Het heeft iets ironisch. Tien jaar geleden vertrok PopKomm, de grootste muziekbeurs van Europa, van Keulen naar Berlijn. Keulen was de oude mediastad, Berlijn de nieuwe. PopKomm blies, na een zieltogend bestaan, onlangs zijn laatste adem uit. De opvolger in Keulen, C/O Pop, is er nog steeds. Dat moet voelen als een overwinning. Keulen is een stad die popcultuur ademt. Sinds Karl-Heinz Stockhausen net na de tweede wereldoorlog zijn elektronische muziek maakte aan het lokale conservatorium, is de stad in de flow van muzikale ontwikkeling gebleven. Toch heeft Keulen te lijden onder de aantrekkingskracht van Berlijn. Al lijkt de exodus van muzikanten, kunstenaars en creatieven gestopt. Langzaam maar zeker begint Berlijn weer een echte metropool te worden. Met alle gevolgen van dien. Er begint een nieuw stadscentrum te ontstaan, grote bedrijven vestigen zich er in rap tempo, de gemeenteraad zet in op creatieve industrie en de huren en horecaprijzen stijgen.
Dat maakt steden als Keulen, Hamburg en Düsseldorf, ooit de culturele centra van de BDR, weer aantrekkelijker. Zeker gezien het rijke naoorlogse popmuzikale verleden dat Berlijn voor een groot deel ontbeert. Tijdens een ontbijtsessie met popjournalist, producer en dj Hans Nieswandt in het retro dus hippe café Franck spreken we over de aantrekkelijkheid van Keulen. “Keulen is een kleine metropool, na verloop van tijd ken je iedereen. Er is wel ontwikkeling, maar de leegloop naar Berlijn heeft er flink ingehakt”, meent hij. Nieswandt woont inmiddels in Neuehrenfeld, een deel van het opkomende stadsdeel Ehrenfeld. Eerder woonde hij in Belgisches Viertel. Dat is inmiddels het centrum geworden van hip Keulen. Vroeg in de avond zijn alle terrasjes aan de Aachenerstrasse bezet. Rond de Brusseler Platz is het tot diep in de nacht een komen en gaan van mensen. Ze drinken Keuls bier — Kölsch — en Duitse frisdranken die in Nederland nauwelijks te krijgen zijn uit flessen die ze kopen bij kiosken die nooit sluiten.
Ook C/O Pop bekent met de tiende editie kleur. Het kiest voor kleinschaligheid en meer aansluiting bij de stad. Twee jaar geleden groeide het festival uit z’n voegen. Wir Sind Helden als headliner, locaties die vaak meer dan een uur reizen met s-bahn of u-bahn uit elkaar lagen, vrijwel geen samenhang in het programma. Dat is nu anders. Het hart van het festival ligt rond Stadtsgarten aan de Venloerstrasse, op de grens van Belgisches Viertel en Ehrenfeld. Locaties zijn goed te belopen en met s-bahn of u-bahn snel en eenvoudig bereikbaar. De C’n’B-conferentie die overdag plaatsvindt heeft een mooi en functioneel onderkomen gevonden in Fritz Thyssen Stiftung en Kölnischer Kunstverein, vlakbij Neumarkt. Op de eerste dag van C’n’B gonst het van de inspiratie, al slaat de vlam nooit in de pan. Daar zijn Duitsers te bedachtzaam en rustig voor. Tijdens het openingspanel ‘Being creative in a disruptive world’ komen de spreker gezamenlijk tot de essentie van creatief zijn anno 2013: denk niet aan geld, maar volg je hart. Benji Rodgers, oprichter van crowfunding-platform PledgeMusic, vat samen: “alleen als je meent dat de wereld minder interessant is zonder jouw idee, dan zit je goed.” De overige leden van het panel zijn het met hem eens. Suroosh Alvi van Vice en mede-producent van de documentaire ‘Heavy Metal in Baghdad’ (2007) benadrukt dat denken buiten de gebaande paden essentieel is. “Jongeren willen weten wat er in de wereld gebeurt, ze hebben alleen geen zin om troep te consumeren”, zegt hij en ondergraaft daarmee de aanname dat jongeren niet geïnteresseerd zijn in nieuws. Het bewijs? Het succes van de documentairereeks van zijn Vice.
Later op de dag zal de Oostenrijkse ontwerper Stefan Sagmeister nog maar eens benadrukken: volg je eigen koers. Sagmeister runt zijn eigen ontwerpburo vanuit New York, werkt voor multinationals, ontwierp onder andere albumhoezen voor The Rolling Stones, David Byrne en Lou Reed en heeft gastcolleges bij prestigieuze designopleidingen. Om de passie werk en leven te hervinden, of beter: te hereiken, neemt Sagmeister om de zeven jaar een sabbatical waarin hij projecten doet die er normaal gesproken door drukte en de waan van de dag bij inschieten. De geboren Oostenrijker legt momenteel de laatste hand op een documentaire die hij daarover maakt. Sagmeister houdt een lezing zoals een lezing hoort te zijn: prikkelend, grappig, beeldend en op het verkeerde been zettend. De moraal? Doe wat je écht wilt doen of zoek uit wat dat is én overwin je angsten. De jongensachtige Sagmeister, die volgend jaar vijftig wordt, is een uitstekend verteller die de knuppel maar wat graag in het hoenderhok gooit: “Duitsland heeft geweldig ontwerpstudenten, maar erg middelmatige ontwerpers”, poneert hij. Niet alle panels en presentaties zijn zo prikkelend als die van Sagmeister. Een aantal valt er in het water door de extreme regenval die het trein-, vlieg- en autoverkeer in Duitsland ontregelt.
Het weer zorgt tijdens C/O Pop voor vreemde taferelen. Woensdagavond en -nacht zorgt de extreme hitte — zo’n vijfendertig graden overdag — voor loeihete zalen. Iedereen staat buiten Kölsch te drinken. De dag erna stortregent het en zoeken bezoekers van het festival een veilig onderkomen. Wachtrijen en te volle zalen dus. Ach, de kwaliteit van het programma vergoedt veel. In het fraaie en intieme Millowitsch Theater aan Aachenstrasse schittert Sascha Ring alias Apparat met zijn soundtrack bij de voorstelling van Tolstois ‘Krieg Und Frieden’. Goed, zijn zang staat te hard en is niet altijd even zuiver, maar in de lange instrumentale delen — zeker driekwart van het optreden — schitterend Ring en zijn gastmuzikanten. De ter plekke met een soort gigantische overhead-projector gemaakte beelden maken het stuk nog sterker. Een dag later schittert het Berlijnse Fenster in datzelfde theater. Al is de start van het trio matig. De zang van de in Berlijn woonachtige Amerikaanse JJ Weihl kan niet bekoren. Fenster klinkt er als een zwakker The XX. Als Jonathan Jarzyna de vocalen voor zijn rekening neemt gebeurt er iets magisch: Fenster manifesteert zich als missing link tussen fuzzrock van Jesus & Mary Chain en gothic van Bauhaus en de late The Cure. Overweldigend en indrukwekkend.
Mooiste zaal van het festival? Zonder twijfel Gloria Theater. Prachtige aflopende zaal, sfeervolle verlichting, jaren dertig en vijftig interieur gemengd met modern design en ook met slechts een handjevol toeschouwers intiem en gezellig. De Deense band When Saints Go Machine verrast er met een mix van elektronica, EBM, r&b, techno en metal. Elektro- kamerpop noemt de band het zelf, Linkin’ Park met Antony Hegarty op zang komt wellicht het dichts in de buurt. Zojuist verschenen tweede album ‘Infinity Pool’ is een aanrader. Overdag is het tevergeefs zoeken naar de aangekondigde concerten rond de festivalcentrale. Medewerkers van C/O Pop weten van niets en verwijzen beurtelings naar de programmagids of de app. Beide zijn blijkbaar niet actueel. Jammer, maar geen nood. Onder ‘t mom van Chique Belgique spelen bandjes gratis in de vele winkels en boetiekjes dat het stadsdeel Belgisches Viertel rijk is. Tegenover dj-café Zum Scheuen Reeh is het goed winkelen op de ‘kunst supermarkt’. De ongedwongen en vriendelijke sfeer die er heerst maakt C/O Pop tot een van de leukste stadsfestivals.
Mét heel wat muzikale hoogtepunten. Tijdens de Ambient Pop live-avond bezorgt de sublieme set van Wolfgang Voigt, die knap ambient, modern en oud klassiek door elkaar husselt, voor kippenvel in een broeierige danszaal van Cologne Dance Center. Voigt baseert zijn set losjes op zijn ‘Rückverzauberung’-serie die de afgelopen jaren bij verschillende platenlabels is verschenen. Jens-Uwe Beyer pakt het lichtvoetiger aan en wisselt het grote gebaar af met intieme, introvertere klanklandschappen. Onderhoudend, maar zijn set mist de samenhang die die van Voigt zo goed maakte. Op vrijdagavond is het wederom Kompakt-avond, het bekendste Keulse platenlabel wordt dit jaar twintig. Feest dus. Wachtrijen voor Stadtsgarten, Studio 672 en Gewölbe. DJ Koze, Michael Mayer en Matias Aguayo houden iedereen tot in de vroege uurtjes op de been. In Studio 672 werkt Berlijnse Nederlander Thomas Azier zich uit de naad. En hoe. Zijn door synthesizers en drumcomputer gestuurde Italo house is te gek. Zijn twee kompanen werken zich op het podium in de rondte, maar het is Azier zelf die de show steelt. Pose hier, pose daar. Hij speelt zijn rol als frontman met verve, al is spelen niet het juiste woord. Op het podium staan is Aziers tweede natuur en ja, eigenlijk verdient hij een groter podium. Geldt ook voor Retro Stefson uit Reykjavik en Berlijn. Het collectief staat weliswaar in de grote zaal van Stadtsgarten, maar kan veel groter aan. Rijkelijk citeert de band uit het popverleden met disco als ijkpunt. Cliché rolt over cliché. Elke hook, melodie en harmonie klinkt bekend. En toch spat Retro Stefson van het podium. Kan zo dé sensatie van de festivalzomer worden.
In een bomvolle WDR-zaal zorgt Nils Frahm op zaterdagavond voor het onbetwiste hoogtepunt van de tiende editie van C/O Pop. Eigenlijk zou de Berlijnse pianist stadsgenoot en vriend Peter Broderick meenemen. Die liet het onverhoopt afweten. Nadat muziekjournalist en radiomaker Klaus Walter een inleiding geeft op ‘Music For Airports’ van Brain Eno, een ode is aan het vliegveld Keulen/Bonn dat destijds — tweede helft jaren zeventig — als het modernste ter wereld gold, gaat een zenuwachtige Frahm van start met vijf kwartier muzikale sublimatie. Zijn interpretatie op Eno’s meesterwerk is prachtig, ijzingwekkend mooi. Frahm toont zich niet alleen een geweldig pianist en muzikant, bovenal weet hij met zijn interpretatie emoties op te roepen van ontroering, ontreddering en gelukzaligheid. Het tintelende klanktapijt dat hij uit z’n synthesizer haalt doet de pijn in voeten en benen vergeten. Z’n pianospel zo mooi dat driekwartier in dezelfde houding zitten een beproeving van niets is. Een mooier hoogtepunt kan een jubilerend C/O Pop zich niet wensen. Een C/O Pop dat terugkeert naar de basis, Keulen omarmt, weer thuiskomt.
Gezien en gehoord: C/O Pop en C’n’B Convention, 19 tot en met 22 juni op diverse locaties in Keulen.
tekst: Theo Ploeg
beeld: Anne Vlaanderen
Originally published at frnkfrt.net on June 29, 2013.
