Jaap Blonk & Terrie Ex:

Impromix voor dorstige oren

Published in

FRNKFRT

5 min readFeb 14, 2018

Twee mannen met ieder meer dan dertig jaar impro-ervaring. Maar met elkaar deden ze het nog nooit. Beiden zijn ook op een bepaalde manier buitenbeentjes in wat doorgaans als de ‘improscene’ binnen de jazz ervaren wordt. Jaap Blonk en Terrie Hessels presenteren in De Ruimte in Amsterdam hun duo-album ‘Thirsty Ears’.

Solo improviseren is spontaan een verhaal vertellen. Als duo improviseren is een gesprek aangaan. Stemkunstenaar Jaap Blonk en gitarist Terrie Hessels — die zich hier weer ouderwets ‘Terrie Ex’ noemt — zochten op dierendag 2017 samen de studio op om een negental klankkwakjes op band te vangen.

Voor Terrie komt de samenwerking met Blonk na een tweede duo-album met Ab Baars, dat eind 2016 verscheen, en vlak voor de nieuwe plaat van The Ex. Ook Blonk zit in een productieve periode. Van hem verscheen onlangs zowel de solo-cd ‘Irrelevant Comments’ als een vijfde deel in zijn Kontrans Electronic Improvisation serie — in dit geval een duo-album met de Japanse stemkunstenaar en elektronicamuzikant Tomomi Adachi.

Over de artistieke ontwikkeling die Blonk de afgelopen decennia doormaakte is op Frnkfrt en voorloper Cut-Up al diverse keren geschreven (1) (2). Na ruim dertig jaar geleden furore gemaakt en tegelijk verwarring gezaaid te hebben met zijn uitvoering van Kurt Schwitters’ vermaarde klankgedicht ‘Ursonate’, ontpopte de Arnhemmer zich enerzijds steeds meer als ‘scheppend klankdichter’, terwijl hij tegelijk als stemkunstenaar de confrontatie met instrumentalisten opzocht en daarbij ook gebruik begon te maken met elektronische effectapparatuur. Zo onderzocht hij en steeds weidser wordend klanklandschap van de menselijke stem, omdat vervolgens met elektronische hulpmiddelen weer te ‘ontmenselijken’. Hij gaf aan zijn verbale klankproductie zelfs de naam ‘wangsynthesizer’.

De solo-cd ‘Irrelevant Comments’ laat in feite een soort staalkaart van die

ontwikkeling sinds 2000 horen. Meer een proeve van verbazing oproepende stemacrobatiek dan werkelijk een verzameling verhalende composities, al helpen de titels je als luisteraar soms een eind op weg. Niet voor niets heet het penetrant fluitende en piepende stuk dat de cd afsluit ‘A Song for my Dentist’.

Blonks album met Adachi, ‘Asemic Dialogues’, zoekt eveneens de extremen op, maar op en andere wijze. In twee lange, afgelopen zomer live in Berlijn opgenomen stukken hoor je

goed hoe de twee stemkunstenaars — vraag mij niet wie welk geluid produceert — elkaars klanktaal verkennen. Zo ontstaat langzaam maar zeker een gezamenlijk idioom waarbinnen dan weer gecommuniceerd kan worden. Vooral boeiend voor wie de eerdere Kontrans-dialoogplaten met ondermeer Machinefabriek en Maja Ratkje ook al hoorde.

Dan is ‘Thisty Ears’, het album met Terrie, dat zowel op LP als op CD verscheen, hoe bizar het misschien ook klinkt, toch een stuk meer ‘pop’. Vooral wat afwisseling betreft. Terrie heeft in de loop der jaren een ongelofelijk breed klankrepertoire opgebouwd dat vrijwel volledig bezijden het traditionele gitaarspel ligt. Jaap wekt de indruk in zijn duetten met de gitarist minder ‘conceptueel’ te werk te willen gaan dan bij veel van zijn andere projecten. Speelser.

Dat blijkt al in het openingsstuk ‘Sound’ waar Blonk op theatrale wijze een ‘gewone’ Engelstalige tekst voordraagt, een beetje ‘friemelig’ omlijst door Terrie. Het is overigens ook de tekst waar de plaattitel uit afkomstig is en een soort beginselverklaring: geluid is overal. De oren hebben altijd dorst. Het tweede nummer heet ‘Cratchy’. Dat zou een naam van en nieuw zoutje kunnen zijn en zo klinkt het ook. Twee mannen in de weer met ‘kleine geluidjes’.

In het nummer dat daarop volgt is de gitaar weer herkenbaarder aanwezig en gaat een heftig gesprek aan met Blonk, wat zich voortzet in ‘Some Hubbub’ wat misschien wel het meest uitgesproken voorbeeld is wat een beetje ingevoerde luisteraar zich bij een duet van Hessels en Blonk voorstelt. Maar dat is na ruim vier minuten weer voorbij. Dan begint de stemkunstenaar in de stijl van een gruntende metalzanger een macaber Engelstalig sprookje voor te dragen terwijl de gitarist zich ditmaal staccato laat gaan op een harmoniumpje.

Alsof de twee zelf geschrokken zijn van de toegankelijkheid van ‘Let’s go out’, zoals het vorig stuk heette, gaat het roer in ‘Netherbends’ weer radicaal om. Jaaps stembanden produceren en traag en donker geschraap, waar Terrie zijn gitaar maar al te graag bij aan laat sluiten. ‘Who’s Knocking’ laat zich misschien nog het best omschrijven als ‘meditatief potten en pannen gekletter’ waar zich op een gegeven moment het geluid van een murmelende grijsaard in mengt.

De finale begint behoorlijk funky. ‘Amicable Plops’ luidt de uitstekend gekozen titel van het voorlaatste stuk. Gitaar en stem gaan tegen elkaar in als Buurman & Buurman die overleggen hoe ze en Ikeakast in elkaar moeten zetten. De plaat eindigt met het hakkelend klinkende ‘Fog Hunt’. Ieder familiefeest kent een vrolijk beschonken oom en hier zingt hij het hoogste lied.

Sprankelende impromix voor dorstige oren.