Lysn — ruimtevlucht naar het binnenste van de ziel

Krautrock bestaat niet schreef ik in 2010 in Gonzo (circus) (1) en in diezelfde periode op Frnkfrt.net (2). Althans, Krautrock bestaat niet als muziekstijl binnen de rock. Het is niet meer — of minder — dan een verzamelnaam voor vrijwel alle rock die in Duitsland tussen 1968 en pakweg 1980 ontstond toen de na de Tweede Wereldoorlog geboren jongeren op zoek gingen naar een eigen muzikale identiteit.

Tegelijk is de term Krautrock de afgelopen tien jaar uitgegroeid als een soort ‘coole’ classificatie voor allerhande trendy alternatieve rock. Weldegelijk een stijletiket dus. Maar als het begrip zo wordt gebruikt — de Amerikaanse groep Liars is de eerste die mij te binnen schiet! — wordt daarbij doorgaans niet gedacht aan de in allerlei etnische stijlen gewortelde jazzrock van Embryo of de soms bijna richting New Age waaiende synthesizerwolken van Klaus Schulze, maar vooral aan de repetitieve en percussieve muziek van bands als Neu!
Een lange inleiding om te zeggen dat ik dit nieuwe Lysn-album ook zondermeer om die reden bij ‘neo-Krautliefhebbers’ kan aanbevelen.
Maar Kraut is het dus niet.

De vraag wat het dan wel is maakt het album juist zo boeiend. Om te beginnen over Lysn zelf: Zoals Krautrock geen genre is, is Lysn geen groep — geen vaste groep althans. Lysn is de naam van een compositorisch project waaraan de Britse — maar tegenwoordig in Berlijn wonende — trombonist Hilary Jeffery nu al zo’n zeven jaar werkt. Lysn kent een voortdurend wisselende bezetting, waarin sommige musici weliswaar regelmatig terugkeren, maar Hilary zelf is de enige werkelijk constante.

De muziek van Lysn laat zich niet omschrijven als composities in de vorm van stukken met een kop en een staart, maar als muzikale reizen die zich nog het best laten vergelijken m,et een psychedelische trip. Geen reis naar verre oorden, maar naar het binnenste van de musici. Als leidraad voor de musici tekent Jefferey grafische partituren die zich laten lezen als een landkaart.
Op het zojuist verschenen album ‘Ecstatic Landing’ bestaat Lysn naast Hilary zelf op trombone, klavieren en electronica, uit gitarist Alfredo Ginovesi, slagwerker Steve Heather en bassiste Rozemarie Heggen. Vooral de aanwezigheid van Heather is opmerkelijk — en belangrijk voor deze opname — want de afgelopen jaren waren vrijwel alle Lysn-concerten zonder percussie.

Wat er te horen is: Drie stukken. Tachtig minuten totaal. Het eerste, ‘Clouds Rising’, klokt bijna tien minuten en biedt een toegankelijke proloog. Heather tikt een relaxed, voortdurend ritme en op een gemoedelijk snaren- en synthesizertapijt legt Jeffery wat ontspannen trombonelijnen neer. Vijftien jaar geleden zou dit ‘lounge’ genoemd zijn. Muziek om lekker bij te ‘chillen’. Niet te gemakkelijk? Vergis je niet. Dit is alleen even het acclimatiseren. Tien minuutjes onthaasten zodat je ontspannen het als het audio-psychotomimeticum begint te werken.

Het tweede stuk heet ‘Thor’s Feathers’ en begint met een drone. Veel gerommel in de verte, ook percussie, maar geen herkenbaar ritme. Pas na een minuut of elf ontstaat er een soort puls in het geruis dat langzaam maar zeker ritmischer wordt. Dat is rond de twintigste minuut uitgegroeid tot een doordringende tranceopwekkende riff met heldere gitaren er omheen, waarna het ritme weer langzaam afneemt. Na een half uur is er een abstracte klankcollage hoorbaar, waar een minuut of later weer langzaam maar zeker een ritmische cadans in sluipt terwijl ‘space’-fluittonen alle richtingen uit schieten.
Na veertig minuten keert de rust weer, maar slechts voor een moment want het derde stuk, het titelstuk ‘Ecstatic Landing’, begint wederom met een drone, waar na een minuut of vier een beat aan wordt toegevoegd. Ditmaal lijkt het allemaal een tikkeltje uitbundiger. Na een minuut af dertien heeft het ritme bijna een dubreggae-karakter gekregen, waar Jeffery zelf jazzy trombonelijnen doorheen blaast. Rond de tweeëntwintigste minuut ebt de percussie wederom weg, maar Hilary blijft blazen en de ‘outerspace-elektronica’ is alom aanwezig. Vrijwel ongemerkt is er ook weer een puls de muziek binnengeslopen; zo subtiel dat je ‘m pas hoort als-ie al nadrukkelijk aanwezig is. Vanaf minuut zesentwintig lijkt alles bij elkaar te komen, de ‘loungebeat’, de jazzy trombonepartijen, de luie dubreggae, de interstellaire fluittonen. Tot het geheel na pakweg een half uur langzaam maar zeker wegdrijft, zoals de Ruysdael-achtige wolken op de albumhoes.

Een fascinerend album, dat geen moment inkakt. Natuurlijk is het dan ook helemaal niet

belangrijk meer hoe je het noemt. Maar het blijft natuurlijk interessant dat al die etiketten zo’n verschillend waardeoordeel in zich dragen. Ambiënt is doorgaans OK, ‘lounge’ alweer minder. ‘Noise’ en ‘drones’, daar kun je in alternatieve kringen mee aankomen, maar ‘new age’ is een regelrechte diskwalificatie.
Het was volgens mij Brian Eno zelf die zijn vermaarde ‘ambiënt’ eens omschreef als muziek die je probleemloos langs je kon laten glijden, maar als je besloot om er intensief naar te luisteren, dan moest het kunnen boeien ook. Anders was het gewoon ‘muzak’. Volgens dat criterium is ‘Ecstatic Landing’ beslist ambiënt. Maar het is zondermeer ook muziek waarbij je yoga kunt doen, of hardlopen, of inderdaad een beetje chillen.

Tegelijk is het geïmproviseerde muziek, met alle spanningsvelden van dien — alle vier de musici zijn ervaren deelnemers aan het improcircuit en over Steve Heather schreef ik in dat verband al eerder op Frnkfrt.net. (3)
Hilary zelf spreekt zelf van ‘psychedelisch minimalistisch’ als het om zijn muziek gaat (4) maar hij voegt daar meteen aan toe dat het ook weer niet zo streng ‘psychedelisch’ is. ,,En eigenlijk ook niet zo streng minimalistisch. Maar ik hou wel erg van lange noten. Die leveren veel boventonen op en dat vind ik mooi.’’

Op de Lysn-website geeft Hilary nog een handreiking om zijn muziek te plaatsen: ‘Eliane Radigue, John Hassel, Don Cherry, Spacemen 3, Gong, Olivier Messiaen, Matmos, Can, The Leather Nun, George Russell, Sun Ra, Public Image Limited, Catherine Christer Hennix, Nurse With Wound, Cluster, Angelo Badalamenti, Velvet Undergound, Slug and The Necks’ Dat is toch wel de ultieme autio-tripcocktail.

Lysn betekent niets anders dan ‘listen’, legde Hilary ooit uit toen ik hem er naar vroeg. Muziek die je laat luisteren naar je ziel. En ‘Ecstatic Landing’ werd in 2008 en 2009 opgenomen in Berlijn. Een heel klein beetje Kraut zit er daarom misschien toch wel in.

Lysn — ‘Ecstatic Landing’ (Aquarellist Records)

Noten:
1. Bruyn, Peter. “Rewind > Krautrock; worstelen met een verleden” Gonzo (circus) #95, jan-feb 2010
2. Onhippe Kraut voor vrije geesten: Embryo — Occii, 18/01/2010
3. De ‘vermarketing’ van het jazz-etiket en het verlangen naar schorre knorren
4. Bruyn, Peter. “Hilary Jeffery; niet het geluid, maar wat daartussen zit” Gonzo (circus) #93 sept-okt 2009

Website Lysn
Website Aquarellist Records
Website Hilary Jeffery

Originally published at frnkfrt.net on June 12, 2012.