Neubauten Karaoke — Berlijns Dagboek 6
Zondag
Er hangt een slinger van vlaggetjes bij de entree van de Berlijnse HBC. En ook binnen in dit voormalige Hongaarse Culturele Centrum overal Neubauten-slingers. ,,Kijk, daar zie je nu aan dat het een echt verjaarsfeestje is,’’ lacht Peter Bijl, de Berlijnse Nederlander en trekhaakreiziger die ook op de Neubautenparty is afgekomen. Uit de luidsprekers klinkt staal op staal. Op de videoschermen slaan mannen staal op staal en schreeuwt een graatmagere Dood van Pierlala de longen uit z’n lijf. Vier van de vijf Neubautens lopen rond of hangen aan de bar. Blixa natuurlijk niet. Blixa is Blixa.
Het is al zeven uur ’s avonds als ik bij mijn hostel incheck. Ik kon niet eerder uit Nederland weg; er moest nog werk afgemaakt. Met Peter Bijl afgesproken om eerst even een hapje te gaan eten. Met bier word een overigens uitstekende vega-lasagne weggespoeld en de keel vochtig gehouden tijdens het bijpraten. In Berlijn is er altijd nieuws.
We zijn beiden uitgenodigd op het Neubauten-verjaardagsfeestje dat Andrew Chudy — alias N.U. Unruh, medeoprichter, slagwerker en instrumentbouwer van Einstürzende Neubauten -voor het derde achtereenvolgende jaar organiseert. De eerste keer, in 2010, was nog in danceclub Tresor. Sindsien in dit in Oostblok-modernistische stijl, met veel bruin hout en hoekige ornamenten gedecoreerde complex in de schaduw van de befaamde Funkturm, waarin een bar, restaurant en club zijn ondergebracht..
Grappig. Nadat ik in m’n hostel nog even getwitterd heb dat ik naar een Neubauten-verjaardagsparty ga, zijn de ironische en soms zelfs cynische reacties niet van de lucht. Wat is er nog van die boze, destructieve metaalslagers over, nu ze zich ook al aan zulke burgerlijke frivoliteiten overgeven als een verjaardagsfeestje? Een beetje vergelijkbaar als sommige reacties op de ‘punkexpo’ in het Utrechts Centraalmuseum. Maar die tentoonstelling is natuurlijk helemaal niet punk en hoeft ook niet ‘punk’ te zijn. Het blik slechts — heel burgerlijk — terug op een beweging in de voltooid verleden tijd die zich destijds tegen de burgerlijkheid verzette. Daar zijn musea voor.
Met het Neubautenfeestje is iets vergelijkbaars aan de hand — en toch weer een beetje anders. Het boze Naubauten, het maatschappelijk recalcitrante Neubauten met aan het hoofd Blixa Bargeld die destijds ongetwijfeld voor menig ouder gold als afschrikwekkend voorbeeld van wat er toch vooral niet van hun kinderen terecht mocht komen, dát Neubauten is al ruim een kwart eeuw verleden tijd. Einstürzende Neubauten behoort inmiddels alweer decennialang tot het Berlijnse culturele establishment — waarbij de immer in zwart pak gestoken Blixa doorgaans door de kunstwereld paradeert als zelfbenoemde ‘undergound-prins’. Die status neemt echter niet weg dat het werk van de groep ook na de schrootrammel-periode in het kraakpandencircuit relevant is gebleven. Enfin, daarover schreef ik reeds op Frnkfrt (1). Juist de latere albums behoren tot hun beste, en meest tijdbestendige werk. Neubauten staat voor een ‘work in progress’. En binnen dat proces zou je een avond als deze als een soort smeermiddel kunnen beschouwen, om de machine op enigerlei wijze draaiende te houden. Er is sinds 2008 geen nieuw werk van de groep meer verschenen. En dat geeft wel te denken, natuurlijk.
Peeskamertje
Feestelijk is het zeker in de HBC. In de grote zaal is de Neubautendisco, waar de hele avond en nacht op muziek van de groep gedanst kan worden. Elders, in het café en de foyer, permaneente collages van videobeelden. Er is een fototentoonstelling. In een zaaltje worden alle denkbare documentaire- en concertfilms met Neubauten vertoond. En er is zelfs een heuse Neubauten karaoke in een soort peeskamertje met rode neonverlichting, waar de fans gretig gebruik van maken. Daar kun je keihard de klassieke Neubauten-teksten meebrullen; inclusief die van het debuutalbum ‘Kollaps’: ‘Sag nein. Nein nein nein! Negativ nein. Das Leben ist nicht bunt.’ Om maar even te benadrukken dat de Neubauten-mannen goed kunnen relativeeren. Althans, vier van de vijf. Blixa laat zich niet zien. Maar, zoals gezegd, Blixa is Blixa (2)
Andrew Chudy — N.U. Unruh bij Neubaten — is gastheer en een goede. Hij verwelkomt de mensen, regelt alles, loopt druk doende rond en heeft het duidelijk naar zijn zin. Hij is de archivaris van de groep en koestert in dat opzicht het Neubautenverleden. Dat bleek ook al duidelijk toen hij mij zomer 2010 door Berlijn reed en allen plekken wees die relevant waren voor de historie van de groep (3).
Gitarist Jochen Arbeit hangt aan de bar, praat met iedereen en is in praktijk de meest spelende Neubauten — hij heeft ondermeer been project met de Belg Tom Van Laere, alias Admiral Freebee. Ook slagwerker Rudolf Moser lijkt voortdurend aan de praat met oude vrienden, terwijl Aleexander Hacke en zijn Danielle de Picciotto — ooit een van de initiatiefnemers van de eerste Berlijnse Love Parade — zich in een hoekje van de bar wat in de luwte met vrienden onderhouden.
Max Dax
Het bier vloeit rijkelijk. Voortdurend het geluid van ijsblokjes in whiskey-, wodka- en cocktailglazen. Andrew loopt naar de microfoon op het podium van de concertzaal en kondigt een pianist aan die een aan de vleugel een vrije interpretatie van het Neubauten-repertoire zal geven. Ik versta de naam niet, maar hij is bij menigeen in de zaal bekend, gezien de enthousiaste en soms hilarische opmerkingen uit het publiek. Een uurtje later kondigt de Neubauten-slagwerker nog een gast aan. Max Dax, schrijver en voormalig chefredacteur van het Duitse muziekblad Spex, die in 2005 een boek schreef over de groep. En, voor de duidelijkheid, in Duitsland is een redacteur van een serieus popblad weldegelijk een stem in het culturele kapittel. Hij leest een hoofdstuk over de avonturen van Neubauten in Japan en snelt vervolgens weer terug naar de bar.
Zo verloopt de avond. En de avond gaat over in de nacht. Op de dansvloer wordt het langzaam minder druk, hoewel de DJ en VJ met onverminderd enthousiasme doorgaan en je je als bezoeker keer op keer verbaast over de immense hoeveelheid prachtmuziek die de groep in die ruim dertig jaar toch gemaakt heeft. Rond één uur zijn in het filmzaaltje alle documentaires gedraaid. Een enkele Blixa-lookalike zwalkt beschonken door de HBC. Maar dergelijke types zijn in de minderheid. Eigenlijk is de sfeer op de Neubauten-party heel erg vergelijkbaar met die van de Ultra-avonden in Nederland die ik de afgelopen maand bezocht (4). Een warme reüniesfeer met veel oude bekenden.
Headcleaner
Het is inmiddels half drie als ik met Andrew op de leeggeruimde merchandisetafel zit. ,,Het is mooi zo,’’ zegt hij. ,,Al die mensen. Je voelt de verbondenheid; al heeft die verbondenheid natuurlijk met het verleden te maken.’’
En dan geeft hij uit zichzelf een antwoord op de vraag die op
de lippen ligt, maar niet gesteld wordt. Eerder op de avond had Peter Bijl bij het derde biertje al terloops opgemerkt: ,,Er lopen hier weliswaar vier Neubauten rond, maar informeren of er nog een nieuwe album komt heeft geen zin, want de enige persoon die daar het antwoord op kan geven is er niet bij.’’ Doelend op Blixa Bargeld uiteraard.
In de zomer van 2010 stak Andrew ook al niet onder stoelen of banken dat de groep helemaal geen plannen meer had na de 30-jarige jubileumtournee van dat najaar (3). Nu lijkt hij nog iets nadrukkelijker. ,,Dit is wat Neubauten geweest is. En daar ben ik trots op; wat we allemaal gedaan en bereikt hebben. Dat is wat ik met dit jaarlijkse feestje wil laten zien. Ja, natuurlijk zou ik wel verder willen. Maar op dit moment zie ik dat er niet van komen.’’ Hij doelt op de succesvolle soloprojecten van Blixa, die deze maanden ook een tentoonstelling heeft in Berlijn (5), en wiens duo met Alva Noto — anbb — overal goed ontvangen is.
Maar er is meer: ,,Alex en Blixa kunnen elkaar niet meer luchten of zien,’’ vervolgt de slagwerker. ,,Gedonder over geld. Heel vervelend allemaal.’’ Ondertussen heeft iedereen z’n eigen projecten, ook Andrew die aan de weg timmert met zijn collectieve slagwerk-initiatief ‘Beating the Drum’ (6)
Hij zou dit soort Neubauten-party’s wel vaker willen organiseren, ook in het Buitenland, vertelt hij. . Het is alleen een kwestie van de zaal een beetje leuk inrichten. De films, muziek en expo zijn er. Maar ja, als hij het ergens voorstelt wordt er meteen gevraagd naar live-muziek. Op z’n minst soloconcerten of nevenprojecten van de afzonderlijke Neubautenmuzikanten. En daar heeft hij zelf eigenlijk niet zo’n zin in. En de anderen ook niet. Ik zeg dat ik mij die vraag van zalen wel kan voorstellen. Andrew zucht. Er zijn toch ook van die avonden rond de muziek van Depeche Mode, zegt hij. Zoiets heeft hij eigenlijk voor ogen.
Er komen weer een paar oude vrienden op hem af die afscheid willen nemen. Ik bestel een laatste biertje en loop de zaal weer in waar de DJ net het misschien wel heftigste nummer uit het hele Neubauten-repertoire opzet: ‘Headcleaner’ uit 1993. Het is inmiddels half drie. Er zijn nog zo’n vijfentwintig mensen aan het dansen. Axelander Hacke heb ik een half uurtje eerder de deur uit zien gaan. Arbeit en Moser zijn nergens meer te bekennen. Alleen Andrew zal ongetwijfeld blijven om ook de laatste feestganger persoonlijk uit te zwaaien. Terwijl ‘Headcleaner’ doorbeukt trek ik mijn jas aan. Zouden Blixa en Alex nog wel eens over dat nummer nadenken, vraag ik mij af. Misschien dat er dan ooit weer een nieuw Neubauten album komt. Buiten motregent het.
HBC, Berlin. 1 april 2012
Noten:
1 — Crass, Neubauten en Rutte (Of: hoe de verbeelding vermoord werd)
2 — Bier met Blixa (hij betaalt) — Berlijns Dagboek 5 (slot)
3 — De Neubauten-bedevaart: Oudere mannen en hun nostalgie — Berlijns Dagboek 2
4 — Ultra 2012
5 — Blixa Bargeld exposeert tot 19 mei 2012 bij Galerie Hunchentoot in Berlijn
6 — Beating the Drum van N.U.Unruh
En lees ook:
— “Het experiment is hier de mainstream” — Berlijns dagboek
Originally published at frnkfrt.net.
