Rooie Waas: in noise verpakte verveling, sleur en onbehagen
Weinig platen zijn de afgelopen Jaren zo hardnekkig genegeerd als de twee albums die Rooie Waas uitbracht. Natuurlijk, er verschijnen dagelijks stapels geluidsdragers die door vrijwel iedereen onopgemerkt blijven. Maar dat is iets anders. Dan gaat het doorgaans om muziek die zich nadrukkelijk in de slagschaduw van een voorbeeld ophoudt. Muzikanten die hopen te profiteren van de populariteit van een stroming, idool of cultheld. Kortom, muziek die niet onderscheidend is. Maar Rooie Waas is nu juist wèl onderscheidend. Rooie Waas maakt muziek die op het werk van geen andere groep lijkt, zeker niet in Nederland. Rooie Waas maakt muziek die schreeuwt om opgemerkt te worden. Komend weekeinde staan ze op Lowlands. Vrijdagmiddag om drie uur. Theetijd.
Rooie Waas. Drie mannen. Twee achter een lessenaartje met een elektronische knopjesdoos en tussen hen in een drummer. Één van de knopjesmannen, Gijs Borstlap, zingt ook — of beter: hij zegt de teksten op. De andere knopjesdraaier, Mikael Szafirowski, roept soms wat mee. De derde heet Gerri Jäger en is de drummer. Het zijn liedjes, die ze spelen, maar bijzondere liedjes. Het meest vertrouwd klinkt nog het nummer ‘Bepaal jij dat?’ van hun eerste album, ‘Het is maar een Constatering’, dat in 2012 verscheen. Het blijkt ook hun populairste track. Om de simpele reden dat je het automatisch meezingt. Vier keer ‘Oh ja, bepoal, jij dat?’ achter elkaar, dat is het hele refrein. En ritmisch gezongen zoals het is, zet het zich in je hoofd vast. De rest, met de tot verbeelding sprekende titels als ‘Wat jij wil’ en ‘Jouw Mening’, is eigenlijk niet wezenlijk anders. Maar ze zijn weldegelijk anders dan alle pop doe je doorgaans hoort. Dat tekent Rooie Waas.
Concerten van de groep, voor een publiek dat het voor het eerst meemaakt, leiden doorgaans tot verwarring. Grote verwarring. Je ziet de mensen denken: Is dit een geintje? De band biedt nauwelijks houvast. Geen lekker melodietje. Alleen die teksten, wat beats en rauwe, abstracte electronica. Teksten die door hun alledaagsheid en uit ieder verband getrokken een absurde uitwerking hebben. Lachen! Een beetje het soort reactie dat Bob Fosko destijds met zijn Raggende Manne opriep bij mensen die hen voor het eerst zagen. Alleen speelde Fosko nadrukkelijk de clown en doet Borstlap dat niet. Nog meer verwarring.
Gijs (l) en Gerri (r)
Gijs Borstlap speelde ooit gitaar in The KGB, waar ook Rob Klerkx en Tjeerd Bomhof deel van uitmaakten. Bij het Narrominded-label bracht hij samen met de Kroaat Kruno Jost een noisealbum uit onder de titel ‘Quasi Quasi’. En hij regelde het livegeluid bij groepen als Aux Raus en Feverdream. De uit Finland afkomstige Mikael Szafirowski is als gitarist actief binnen de Amsterdamse improscene en speelt naast Rooie Waas ondermeer met Bony Fish, Naked Wolf en Pumporgan. De in Oostenrijk geboren Gerri Jäger speelt ook in Bony Fish, maar kreeg vooral bekendheid als de drummende helft van het internationaal doorgebroken duo Knalpot. Begin 2014 verscheen bij het Haarlemse Blowpipe Records het tweede Rooie Waas album met de alle nostalgie of futurisme omzeilende titel ‘Nu’.
Rooie Waas maakt popmuziek. Behalve als je popmuziek hardnekkig blijft beschouwen als een gezongen tekst waar een ritme, een melodie en een harmonie aan gehangen zijn. Rooie Waas-nummers kunnen verraderlijk ritmisch zijn maar van een melodie is amper sprake. En harmonieën in de traditionele zin zijn helemaal ver te zoeken. De teksten van Rooie Waas worden gedrapeerd op een bedje van ‘noise’. Geluid waarvan de structuur doorgaans wordt aangeduid als ‘textuur’. En natuurlijk gaat het er vaak ritmisch aan toe. Ook een stofzuigerruis laat zich tot een vierkwartsmaat pulseren.
Gijs en Mikael proberen die melodieloosheid wat te relativeren. ,,Onze muziek is vaak ‘white noise’ en dat heeft alle denkbare melodieën in zich,’’ zegt Szafirowski op een zonnige zomeravond op het piepkleine Amsterdamse dakterrasje van Borstlap. ,,Op ons eerste album was helemaal geen sprake van tonaliteit. Op het tweede toch wel een klein
Gerri
beetje,’’ vult laatstgenoemde aan. ,,En qua ritme is onze tweede plaat ook wel wat dansbaarder.’’
,,Dat heeft alles te maken met het gereedschap dat we gebruiken,’’ vult Szafirowski aan. Hij doelt op de twee kastjes die Borstlap en hij op hun lessenaartjes hebben staan. Speciaal gebouwd voor het duo. Apparaten met alleen knoppen; géén klavier. Zelfgebouwde synths. De ‘Weird Sound Generator’ en de ‘Cacophonator’.
,,In het begin gingen die apparaten helemaal hun eigen gang,’’ zegt Borstlap. ,,Nu weten we ze in een soort ‘basis-setting’ te manouvreren. Maar het komt er wel op neer dat onze muziek bij concerten voor de helft geïmproviseerd is, omdat we niet altijd volledige controle hebben over de ‘sounds’ die uit de apparaten komen….’’
En dan die Rooie Waas teksten. Niet zelden draaien ze rond het woordje ‘ja’. En op het tweede album rond ‘nee’. Drie liedjes hebben dat woord zelfs in de titel. En dan is er nog het vaak als loos tussenwerpsel gebruikte bijwoord ‘dus’, waar de groep ook gek op lijkt te zijn.
,,Ik vind dat echt zo’n ‘non-woord’,’’ zegt Gijs. ,,Maar tegelijk heel interessant om te gebruiken. Het is zo’n woord dat mensen achter een niet afgemaakte zin plakken met het idee ‘zoek het zelf maar uit’. En als ik het gebruik bedoel ik er eigenlijk precies hetzelfde mee….’’
Opvallend veel Rooie Waas teksten zijn collages van stopwoordjes en dooddoeners uit het alledaagse spraakgebruik. ‘Zit je lekker in je Vel?’. ‘Ah Joh, doe niet zo moeilijk’. ‘Nou ja, het is maar hoe je het bekijkt’. ‘Wat moet je ermee?’. Verklankingen van verveling, sleur en onbehagen.
,,Nou ja, dat zie ik nu eenmaal heel veel om mij heen,’’ zegt Gijs Borstlap. ,,Dat was ook het oorspronkelijke concept achter ‘Het is maar een Constatering’. Ik constateer dat mensen in een sleur zitten, verveeld zijn en hun onbehagen uiten. En daarbij vind ik het boeiend om die stopwoorden en gemeenplaatsen te isoleren. Dat leidt er toe dat je over de betekenis ervan gaat nadenken. Ik zit zelf vaak te piekeren over dingen die mensen er zomaar uitgooien.’’
Gerri (l) en Gijs (r)
Terug naar de muziek. De vraag of ze zich hebben laten inspireren door noisepioniers Wolf Eyes stuit bij Borstlap en Szafirowski op onbegrip. Over die groep hoorden ze pas voor het eerst toen ze in interviews en recensies met de naam geconfronteerd werden. Het valt ook niet mee om Rooie Waas in een Nederpoptraditie te plaatsen. Er zijn overeenkomsten met de ultrabeweging van de vroege jaren tachtig. Beslist! Niet voor niets heeft de band onderdak gevonden bij het Blowpipe label van Minny Pops- en Smalts-klavierspeler Wim Dekker.
Maar binnen de ultra-traditie is Rooie Waas ook weer lastig te duiden. De voormalige Nijmeegse band Bazooka schiet te binnen. Ook bizarre Nederlandstalige teksten en koortsachtige muziek — maar tegelijk een stuk meer ‘pop’. En ja, er zijn beslist parallellen met de Raggende Manne — en met name dan de vroegste edities van die groep. Ook Nederlandstalig, bijna dadaïstisch absurd en muzikaal stevig geworteld in een jazz-attitude. Maar bij de Manne ging het na een paar platen steeds meer over poep en hun muziek werd pop. Rooie Waas werkt tot op de dag van vandaag een stuk abstrakter.
,,Eigenlijk zijn pop en jazz niet zozeer mijn oriëntatiepunten,’’ zegt Szafirowski. ,,Ik heb uiteindelijk toch meer affiniteit met noise, met klanken. kunst!…’’
Rond Pinksteren organiseerde Rooie Waas een Rooie Waas weekend in hartje Amsterdam. De groep speelde en er was een expositie. Er kwamen vijf bezoekers. Maar dat kunnen er ook zeven geweest zijn. Waarschijnlijk niet meer dan negen. In een achterkamertje was de expositie. Er stond stond één enkele installatie. Een MP3-speler met een koptelefoon, opgehangen in een kast. Wie de koptelefoon opzette hoorde het nummer ‘Kunst’ van hun tweede album ‘Nu’. De tekst is simpel, maar kent enkele subtiele nuances: ‘Kunst. Wat? Kunst! Wat? Kunst? Wat? Kunst! Wat Kunst?’ De vertwijfeling. De Rooie Waas.
Peter Bruyn
Website Rooie Waas
Rooie Waas bij Blowpipe
Rooie Waas bij Narrominded
Clips:
Geen Idee
Doe niet zo moeilijk
Ja, dus
Zit je lekker in je vel?
Originally published at frnkfrt.net on August 13, 2014.
