TEMEL İNTERNET BILGISI
Web 3 Nedir?
Web 3 Nedir ? Web 3.0 ile aralarında bir fark bulunuyor mu ? Hangi ihtiyaçlardan ortaya çıktı?
Bu yazının öncesinde buna benzer bir yazı yazmıştım Web 1.0 →2.0 →3.0 →4.0 →5.0 Web’in gelişimi ile ilgili. Orada Web3.0 tanımını aşağıdaki gibi yapmıştık.
Web 3.0. (Semantic & Intelligent Web)
Web 3.0 veya Semantik Web. Nesnelerin İnterneti ile birlikte internette bağlı olan cihaz sayısı bir anda milyarlar (2020 50 milyar) olması bekleniyor. Bunların birbirleri ile iletişimi için mevcut web çok karmaşık, web’in dilinin makinenin anlayabileceği şekilde nesneleri, insanları ve olayları net olarak anlatabilecek veri formatlarına dönüşmesi gerekiyor. Bunların daha standart ve open formatta olması gerekiyor.
Peki Web 5.0 kadar giden bu tanımlama yapılmışken neden Web3 (Decentrialised Mimari) günümüzde adından sıkça bahsettiriyor. Nedir bu mimari, neden önemli, hype mı, gerçek mi ?
Web3.0 önceden belirlenmiş kavramsal yapısından ayrılmasının nedeni, web’in organik bir yapı gelişmesi ve ilerlemesi. Daha önceden belirlenmiş bir tanımlamaya göre değil, insanların bu yapılar üzerindeki beklentileri veya geliştirdiği yön ve öncelikleri üzerinden gelişim gösteriyor.
Son dönemdeki bu gelişmeler;
- Cryptocurrency türevleri Bitcoin vb dijital paralar günümüzde oldukça yaygınlaştı ve bunun çevresinde bir çok teknoloji ve proje geliştirildi. Aynı zamanda Bankacılık ve Para kavramlarını Devletlerin yeniden tanımlamasını zorunlu kıldı.
- Cryptocurrency temelini oluşturan Blockchain sadece digital paralar değil bir çok farklı alanda da kullanılabilecek hale geldi. Örneğin NFT (Non-fungible token)
- Özellikle sosyal medyanın kişisel verilerin kullanımı ve bunun üzerinden reklam ve içerik üretme mantığının daha çok kişisel verilerin korunması isteği
- Bu sanallaşma ile birlikte metaverse, VR/AR gözlükler ve digital pazar¶ gelişimi ile birlikte ihtiyaçların giderek artması.
Sonuçta Web bu ihtiyaçlar doğrultusunda evrimleşmeye ve gelişmeye devam ediyor. Bu yeni yapı Web3
Blockchain üzerine kurulu olan decentarized yapıların bir birleri ile token tabanlı ekonomiler üzerinden konuştuğu yeni yapıyı ifade ediyor.
Peki Web3.0 denilince ne anlamamız gerekiyor. Bazıları Web3 ile Web3.0 birbirine zıt kavramlar olarak görürüken, bunu Web 3.0 bir parçası olarak görmekte mümkün. Gelecekte gerçek dünyanın her anlamda daha çok dijitalleştiği ve sanallaştığı araçlar ile karşılaşıyor olacağız. Merkezi yapılar daha dağıtık ve kullanıcılara yakın servisler haline dönüşecek. Statik veri üzerinden kodla yapılan servislerde, veri ile eğitilmiş, yapay zeka destekli servislere dönüşecek.
Web 3.0 Servisleri
- Yapay Zeka Destekli Servisler: Bu konuda Gelecek Nesil Şirketlerin Teknolojileri nasıl olmalı yazısında detaylıca anlatmıştık
2. Edge Computing Teknolojileri: Son dönemde Frontend ve WebApp geliştirme kapsamın çokça bu teknolojilerden bahsediyoruz. AWS Edge Lambda, Netlify, Vercel ve Remix gibi uygulama geliştirirken duyduğumuz teknoloji ve kütüphaneler bu edge computing kavramı üzerinde duruyor.
3. Decentrialised Veri Mimarisi ve dApp: Geliştirilen uygulamaların React & Solidity on Ethereum Blockchain ile Smart Contract iletişim yöntemleri ile geliştirilmesi.
Bu tür uygulamalarda open, trustless and permissionless ağ yapılarını öne çıkarıyor.
‘Open’ in that they are built from open-source software built by an open and accessible community of developers.‘Trustless’ in that the network itself allows participants to interact publicly or privately without a trusted third party.‘Permissionless’ in that anyone, both users and suppliers, can participate without authorization from a governing body.
Open, Açık kaynak kodlu, geniş geliştirici kitlesinin yazılımları üzerine çalışan uygulamaların olması, Trustless, ise 2 farklı parti/grup/kişi arasındaki etkileşim ve transaction işlemlerinde 3ncü parti bir güvenilir yapılara ihtiyaç duyulmaması (Bankalar, Kredi Kart Sistemleri vb…) son olarak Permissionless Bu işlemler sırasında mevcut hükümetin veya service sağlayıcının izinlerine ihtiyaç duymadan işlem yapabilme…
Örnekler:
- Bitcoin : Cryptocurrency
- Sapien : Social Network
- Steemit: Blog
- OpenSea: NFT Marketplace
- Uniswap: Cryptocurrency exchange
- Everledger: Supply Chain
4. NFT : Sanat eseri sayılan fotoğraf, video ve müzik, ses dijital dosyaları için digital ledger üzerinde bir token oluşturulup bunun üzerinden satılabilmesi mantığına dayanır. (OpenSea bir NFT Marketplace alanıdır)
A non-fungible token is a non-interchangeable unit of data stored on a blockchain, a form of digital ledger, that can be sold and traded. Types of NFT data units may be associated with digital files such as photos, videos, and audio. Wikipedia
VR ve AR (Virtual Reality ve Augmented Reality):
Sanal gerçeklik ve Arttırılmış gerçeklik üzerinde yoğun ve bir şekilde çalışılan iki alan. Oyunlarla, Eğitimle veya E-ticaret ile hayatımıza giren bu teknolojiler Metaverse popülerleşmesi ile geleceğin en önemli alanları ve bunu sağlayan araçlarla en önemli araçlar olacak. Geleceğin Mouse ve Klavyesi ve Monitorü bir gözlükler olacak. Büyük şirketlerin çoğunun bu alanda çalışmaları bulunuyor.
- https://www.oculus.com/. (Facebook)
- https://www.google.com/glass/start/ (Google)
- https://www.microsoft.com/en-us/hololens (Microsoft)
- https://www.macrumors.com/roundup/apple-glasses/ (Apple)
- HTC Vive (HTC)
- AR Headset (https://www.magicleap.com/en-us/)
Referanslar
- What is Web3? An Easy Explanation With Examples
- What Is Web 3.0 & Why It Matters
- Web 3.0: The Better Internet?
- Blockchain as the Key to the Internet of Value
Okumaya Devam Et 😃
Bu yazının devamı veya yazı grubundaki diğer yazılara erişmek için bu linke tıklayabilirsiniz.