Epic Games’in 520 milyon dolar cezası — Dark Patterns nedir? —

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Federal Ticaret Komisyonu (FTC), Fortnite’ın geliştiricisi Epic Games’e çocukların çevrimiçi gizlilik haklarını ihlal ettiği ve kullanıcılar istenmeyen ödemeler yapmasına zorladığı (dark patterns) yönündeki iddiaları üzerine 520 milyon dolar ceza verildiğini duyurdu.

Çocukların gizlilik haklarının korunması ve oyun içerisinde zorbalığa uğramaları konuları her durumda kabul edilebilir bir konu değil ve oyun geliştiricilerinin önlemleri almaları zorunlu olduğu için tartışmaya gerek bile yok.

Bu yazıda daha çok cezaya neden olan “dark patterns” üzerinde duracağız.

CRO vs Dark Patterns

Dönüşüm Oranı Optimizasyonu — Conversion rate optimization (CRO) — , ziyaretçilerin bir web sitesini ziyaret ettiklerinde yaptıkları ziyaretlerin veya oynadıkları oyunlarda bir kısmının istenen bir eylemi gerçekleştirme oranını artırmak amacıyla yapılan bir süreç. Örneğin, bir ürün satın alma veya bir form doldurma gibi. CRO genellikle bir web sitesinin etkinliğini geliştirme amacıyla yapılan, etik ve yasal olarak kabul edilen bir yöntem olarak kabul ediliyor.

Diğer yandan, dark patterns kullanıcıları, aslında seçmeyi düşünmeyecekleri eylemleri yapmaya zorlayan tasarım ve pazarlama taktikleridir. Bu taktikler önemli bilgileri gizleme, kullanıcıların belli eylemlerden çıkışını zorlaştırma veya kullanıcıları yanıltıcı dil veya tasarım elementleri kullanarak, en iyi ilgilerine uymayan eylemleri yapmaya zorlama gibi şeyler olabilir.

Genel olarak, CRO ve dark patterns arasındaki ince bir sınır var ve şirketlerin CRO çalışmalarının kullanıcıların ihtiyaçlarına ve isteklerine saygılı ve şeffaf olması önemli. Dark patterns kullanan şirketler, itibarlarını zedeleyebilir ve müşterilerinin güvenini kaybedebiliyorlar.

Dark Patterns Örnekleri

Dark Patterns aslında düşündüğümüzden fazla maruz kaldığımız bir uygulama ve oyuncular ve aileleri için zihin sağlığı farkındalığı, eğitim ve savunma konularında küresel bir platform olan Game Quitters ‘ın dark patterns konusunda oyuncuları uyarmak için hazırladıkları bir örnekler listesi bulunuyor:

1. Tuzağa Düşürme ve Değiştirme (Bait and Switch)

Yapmak istediğiniz bir şey yapmaya çalışırsınız, ancak aksine, istenmeyen bir şey olur.

Örnek: Genellikle, sağ üst köşedeki küçük X, bir pencereyi kapatmak için kullanılır.

Ancak Microsoft, X’i “evet, Windows 10'a yükseltmek istiyorum”olarak değiştirmiş.

2. Onaylanan utanç (Confirm shaming)

Onaylanan utanç, kullanıcıyı reddettiği takdirde utandırarak bir şeyi kabul etmeye zorlar.

Örnek: Bu finansal web sitesi, e-posta adresinizi vermeniz karşılığında yatırım raporları sunuyor.

Seçenekleriniz ise kabul etmek ya da fakir kalmak…

3. Gizlenmiş Reklamlar (Disguised Ads)

Bu, reklamların başka türlü içerik veya navigasyon gibi gizlenmiş olmasıdır, böylece onları tıklama ihtimalinizi artırır.

4. Zorunlu Süreklilik (Forced Continuity)

Ücretsiz denemenizin bitişiyle ilgili bilgi sahibi misiniz ve hesabınızın uyarısız olarak ücretlendirilmeye başladığını biliyor musunuz?

Zorunlu süreklilik yapan uygulamalar sadece denemenizin bitişini hatırlatmıyor, aynı zamanda iptal etmeyi de genellikle zorlaştırıyorlar.

5. Arkadaş Spam’i

Bazı uygulamalar, e-posta veya sosyal medya izinleri ister ve bir tür yarar sağlamaya söz verir.

Sonra takipçilerinizi ve bağlantılarınızı, sizden geldiğini iddia eden bir mesaj ile spamlar.

LinkedIn, bu suçtan 13 milyon dolar ceza ödemişti.

6. Gizli Maliyetler (Hidden Costs)

Ödeme sürecinin son adımına geldiğinizde, beklenmedik ücretlerin ortaya çıktığını fark edersiniz.

Airbnb kullanıcıları için çok da yabancı bir konu olmasa gerek.

7. Yanlış Yönlendirme (Misdirection)

Bu, bir tasarımın dikkatinizi bir şeyden uzaklaştırmak için kasıtlı olarak başka bir yere odaklamasıdır.

Bir başka popüler yaklaşım da, gerçekten para ödemeniz gerekmeyen bir hizmet için sizi kandırarak fazladan ödeme yapmanızdır.

8. Fiyat Karşılaştırması Önleme (Price Comparison Prevention)

Bir ürünün fiyatını başka bir ürünle karşılaştırmak zor olduğundan, bilinçli bir karar vermeniz mümkün olmaz.

Örnek: Sainsbury’s.

Fiyatların gösterildiği şekli değiştirirek, hangi seçeneğin en iyi değere sahip olduğunu karar vermeyi zorlaştıyorlar (kg fiyatı vs birim fiyatı)

9/ Gizlilik Zuckerlemesi (Privacy Zuckering)

Kendiniz hakkında düşündüğünüzden daha fazla bilgi paylaşmaya zorlanırsınız.

Mark Zuckerberg’e atfen, okunamayacak kadar uzun ve küçük gizlilik sözleşmeleri aracılığıyla kullanılır.

10. Böcek Moteli (Roach Motel)

Bu, tasarımın sizi belirli bir duruma çok kolay girdirirken, bu durumdan çıkmanızı zorlaştırmasıdır

Aboneliklerle sıkça karşılaşılır, bir şeyinize kaydolmak kolaydır ancak iptal etmek çok zordur.

11. Sepetin İçine Sızma (Sneak into Basket)

Bir şey satın almaya çalışırsınız ve satın alma yolculuğu boyunca, site sizin sepetinize ekstra bir öğe ekler.

Sıklıkla önceki sayfadaki opt-out radyo düğmesi veya checkbox kullanılarak yapılır.

Godaddy kullanıcıları oldukça iyi bilir.

12. Hileli Sorular (Trick Questions)

Hızlı bir şekilde göz atıldığında bir şey soran, ancak dikkatli okunduğunda tamamen farklı bir şey soran bir soruya cevap verirsiniz.

Örnek: İlk kutuyu hızlıca okuyup işaretleyeceksiniz ve ikinciyi de alışkanlıktan dolayı onaylayacaksınız.

İnternette şirketlerin bizi nasıl manipüle ettiklerini görüyoruz ve bunlardan kaçınabilmek için de dikkatli olmak da fayda var.

Kendi oyunlarımızı yaparken de CRO ve dark pattern arasında bulunan ince çizgiye dikkat etmek de fayda var. Epic Games cezasının bu konuda çok daha fazla farkındalık yaratacağı kesin.

Originally published at https://www.muratkahraman.net on December 20, 2022.