Silikon Vadisi Yatırımcılarını Türkiye’den Uzaklaştıran 5 Neden
Türkiye girişimcilik ekosistemi hızla büyüyor. Geçtiğimiz beş yılda 424 Türk girişimi melek yatırımcılardan ve girişim sermayelerinden 360 milyon dolar yatırım aldı. Yatırılan paranın kaynağına baktıgımızda, fonlamanın tamamına yakınının yerli ve Avrupalı yatırımcılardan geldiğini görüyoruz. Amerikan yatırımcılar bu resimde yer almıyorlar. Dünya genelinde ise Amerika’da bulunan şirketlere yapılan yatırım tüm dünyada yapılan yatırımın yaklaşık olarak yarısı. Son beş yılda Amerika pazarında 25,472 şirkete 286 milyar dolar değerinde yatırım yapılmış.
Türkiye’de Mediterra Private Equity’de çalıştığım yıllarda Wirecard Türkiye, Logo Yazılım ve Filo Türk gibi teknoloji şirketlerine yatırım yaptıktan sonra, 2015 yılında Silikon Vadisi’ne yerleştim. Stanford Üniversitesi’nde MBA programını tamamlarken Amerikan yatırımcılara Türkiye girişimcilik ekosisteminin gelişimini ve yatırımcılar için sunduğu fırsatları anlatmaya çalıştım.
Ben fırsatları anlattıkça, onlar neden ilgilenmediklerini anlattılar. Ellinin üzerinde yatırımcı ile konuştum. İlk izlenimim, Silikon Vadisi’nde ülkemizi başarıyla temsil eden Eren Bali, Selcukatli, Emrecan Dogan, Barış Karadogan, Aydin Senkut, Hulya Koc, Aydın Koc, Ege Ertem, Baris Aksoy, Murat Bicer and Sahin Boydas gibi girişimciler ve yatırımcılar ve teknoloji şirketlerinde çalışan Türkler sayesinde Amerikan yatırımcıların Türkiye’deki teknik eğitimin ve insan gücünün kalitesine aşina olmaları. Aynı zamanda Türkiye pazarında çok başarılı olmuş Nevzat Aydin, Sina Afra, Hakan Bas ve Alper Akcan gibi girişimcilerin isimlerini sohbetlerimizde geçiyorlar. Amerikan yatırımcılar sadece Türk girişimcilerin değil diğer milletlerden göçmen girişimcilerin başarılarına da aşinalar. Amerika’da bulunan teknoloji girişimcilerinin 25%’i göçmen. 1 milyar dolar’in üzerinde değerlemeyi yakalayan şirketlerin 51%’i göçmen girişimciler tarafından kurulmuş. Bu sebeple yatırımcılar Amerika’da iş kuran göçmenlere yatırım yapmaya istekliler.
Peki Amerikan yatırımcılar Amerika’da yerleşik Türk girişimcilere yatırım yapmaya isteklilerken, neden Amerika’da operasyonları veya yerleşikligi olmayan Türk şirketlere yatırım yapmayı tercih etmiyorlar?
İlk neden şu; erken aşama yatırımcılar, yatırım yaptıkları şirketlerde aktif olarak rol almak isterler. Girişimcileri, networklerinde bulunan diğer yatırımcılara, iş ortaklarına ve potansiyel müşterilere tanıştırarak şirkete değer katmak isterler. Türkiye’ye yatırım söz konusu olduğunda ilk sorun Amerikan yatırımcıların Türkiye networklerinin kısıtlı olması ve 11 saatlik zaman farkının iletişimi zorlaştırması. Yatırımcılar bu nedenlerle yatırım yapacakları şirketlere katma değerlerinin kısıtlı olacağını düşünüyorlar.
İkinci neden ise yatırımcıların milyar dolarlık değere ulaşma potansiyeli taşıyan şirketleri bulma çabalarından kaynaklanıyor. Yatırımcılar girişimlerin hem hitap ettikleri pazarın büyük olmasını hem de iş modellerinin ölçeklenebilir (scalable) olmasını şart koşuyorlar. Hedef pazar büyüklüğünde Amerika hem en yüksek GSYH’ye hem de en yüksek “yenilikleri benimseyen kullanıcı” (early adopter) oranına sahip ülke olarak, girişimlerin hedefleyebilecegi en cazibeli pazar olma özelliğini taşıyor.
Bir diğer nedense Amerikan girişimlerin yatırıma ulaşmalarının Amerika dışındaki şirketlere göre daha kolay olması.
Yatırımcılar bahsettiğimiz son iki nedeni bir araya getirdiklerinde, Amerikan girişimlerin Amerika dışında bulunan rakiplerine göre avantajlı olduklarını düşünüyorlar. Bu yaklaşımı anlamak çok önemli. Şöyle yapalım: aklınıza gelen en uçuk girişim fikrini hemen Google’a girin. Üzerine çalışan en az üç tane startup göreceksiniz. Yatırımcının gözünde bunlardan başarılı olacak olan en çok müşteriye en kısa zamanda ulaşabilecek olan. Yani en fazla sayida potansiyel müşterisi olan ve bu potansiyel müşterileri ödeme yapan müşterilere çevirmede kullanılacak paraya sahip olan (ya da bu paraya ulaşması en kolay olan). Yani, kazanan Amerika pazarını hedefleyen şirket olacak. Son yıllarda 1 milyar dolar üzerinde değerlemeye ulaşan şirketlerin sayısı da bu tezlerini destekliyor.
Diğer bir nedeni Amerikan bir yatırımcı açık yüreklilikle paylaşıyor: “Amerikanlar, Amerikan olmayan herşeyden çekinirler.” Yabancı bir piyasaya yatırım yapmak, yatırımdan çıkıldığında paralarını ülkelerine geri getirmek, işler yolunda gitmezse dava süreçleri, yatırımcıları yasalarına aşina oldukları çoğrafyalarda kalmaya teşvik ediyor.
Son olarak, Türkiye’de edinilen prestijli müşteriler, Amerikan yatırımcılar tarafindan yeterince bilinir olmuyor. Türkiye’deki bir yatırımcıya XYZ Holding müşterim dendiğinde yarattığı güven ve prestij, Amerikan yatırımcıda aynı etkiyi yaratmıyor. Bu konuyla ilgili bir diğer sorun da yatırımcıların yatırım yapma kararı sürecinde en onemli inceleme (due diligence) kalemi olan müşteri teyidine uzak kalmaları oluyor. Yatırımcılar, girişimle ilgili bilgi almak istedikleri müşterilere ulaşmakta zorlanıyorlar.
Tüm bu nedenlere bakıldığında anlıyoruz ki, Türk girişimlerin Amerika pazarına girmelerinin hem işlerini hızlıca büyütmek, hem de yatırıma ulaşmada sağladığı avantajlar muazzam. Yılların yoğurdunu Amerika’ya 2005 yılında getiren Hamdi Ulukaya’nın 10 yıldan kısa bir sürede dünyanın en prestijli yatırımcılarından biri olan Texas Pacıfıc Group’tan 750 milyon dolar yatırım alarak, 5 milyar dolar değerinde bir şirket yaratması bunun en güzel örneği.
Bir sonraki blog yazım Türk yatırımcıların Amerika pazarına açılırken yaşadıkları zorluklar ve sürecin nasıl işlediği ile ilgili olacak. Önümüzdeki haftalarda ayrıca “Amerika’da Sirket Kurulumu ve Uyulmasi Gereken Kurallar” isimleri webinarımızı yayınlayacağız. Tüm aktivitelerimizden haberdar olmak için web sitemizden (www.gatewaytosv.com) email listemize abone olabilir veya bize email ile ulaşabilirsiniz: info@gatewaytosiliconvalley.com
GATEWAY TO SILICON VALLEY
Gateway to Silicon Valley olarak kendimizi Türk girişimcilerin başarı hikayelerini yazmalarına yardımcı olmaya adadık. Amerika pazarının girişimciler için lokal pazarlarda hayal dahi edilemeyecek fırsatlar sunduğuna inanıyoruz ve beraber çalışağımız girişimcilerin Nasdaq açılış zilini çaldıkları günleri hayal ederek yaşıyoruz.
Türk girişimcilere Amerika’da şirket kurulması, banka hesabı açılması, vergilerin düzenli ödenmesi, hesapların düzenli tutulması, işe alım ve yatırım alınması konularında bölgedeki tecrübemizi ve networkümüzü kullanarak yardımcı oluyoruz.
Websitemiz üzerinden www.gatewaytosv.com hazırlanmış şirket kurulum ve finans paketlerini online olarak satın alabilir, desteğe ihtiyaınız olan diğer konularda bizimle iletişime geçerek (info@gatewaytosiliconvalley.com) kendi ihtiyaçlarınıza uygun hizmet paketleri oluşturulmasını talep edebilirsiniz.
Ayrıca girişiminizi Amerika’ya açmak konusunda verdiğimiz webinarlara veya Silikon Vaidisi’nin önde gelen girişimcileri ve yatırımcılarıyla yaptığımız sohbetlere katılabilirsiniz. Tüm aktivitelerimizden haberdar olabilmek için şirket web sitesini ziyaret edip email listesine üye olabilir veya bize info@gatewaytosiliconvalley.com adresinden ulaşabilirsiniz.
For English version:
