Haber Tüketim Alışkanlıkları ve Yankı Odası

Published in

geppettoio

4 min readJun 10, 2020

İnternetin hayatımızdaki etkisinin artarak devam etmesiyle beraber alışkanlıklarımız çok hızlı bir şekilde değişiyor. Hem hayatımızı kolaylaştırmak için hem de çağa ayak uydurmak için sürekli yeni alışkanlıklar ediniyoruz. Birçok alanda yaşadığımız değişimler sadece hayatımızı kolaylaştırmakla kalmıyor aynı zamanda düşünce yapımızı, hayata bakış açımızı da değiştiriyor. Bu yeni alışkanlıklar eski problemlerimiz için çözümler sunarken, bizi de birçok yeni problemle karşı karşıya getirdi. Haber tüketim alışkanlıklarımız da bunun güzel örneklerinden biri. Teknoloji, bu konularda bize yeni çözümler sunuyor fakat yeni problemleri de beraberinde getiriyor.

İçinde bulunduğumuz hızlı tüketim çağında insanlar artık haber okumak için 24 saatte bir basılan gazetelere veya ana akım medyanın elinde bulunan televizyon haberlerine duyduğu ilgisini kaybetti. Gazete ve televizyonun yerini çok hızlı bir şekilde sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları gibi dijital medya organları aldı. Dünyada 3.5 milyar insan internet kullanıyor. Bu rakamlara göre dünya nüfusunun üçte biri, internet kullanıcıların da üçte ikisinden fazlası sosyal medya kullanıyor.[1]

Sosyal medya kullanım oranlarının bu kadar çok artmasının ve insanların bu platformlarda çok vakit geçirmesinin büyük sebeplerinden biri de bu platformların kullanıcılara kişiselleştirilmiş ortam sunması diyebiliriz. Kullanıcı hesabına giriş yaptığı andan itibaren sürekli ilgi duyduğu ve görmek istediği şeylerle karşılaştırılıyor. Bu şekilde kullanıcıların daha mutlu hissetmesi ve bu platformlarda daha çok vakit geçirmesi sağlanıyor. Örneğin, kullanıcı tuttuğu takım veya desteklediği siyasi parti ile ilgili sayfalarla bağlantı kuruyorsa, bu kurduğu bağlantılar filtre baloncukları oluşturuyor ve sonrasında kullanıcı sürekli ilgi alanlarıyla ilgili paylaşımlara maruz kalıyor. Filtre baloncukları kullanılan çerezler, sosyal medya platformlarının en büyük silahı çünkü kullanıcılar sosyal medyada ne kadar çok vakit geçirirse sosyal medya platformları da o kadar çok kazanç sağlamış oluyor.

Sosyal medya platformlarının kullanım oranları arttıkça kullanım alanları da çeşitlenmeye başladı. Sosyal medya kullanıcılarına; alışveriş yapma, müzik dinleme, sosyalleşme, mesajlaşma, ilişki kurma ve haber takip etme gibi bir çok imkan sunan büyük bir sanal dünya. Giriş kısmında da bahsettiğim gibi tüm bunların kişiye özel hesap ile bir platformdan yapılması, kulağa teknolojinin bize sunduğu çözümler olarak gelebilir (belki bazı açılardan da öyledir) ama her şeyde olduğu gibi amacı dışında ve fazla kullanmak tahmin ettiğimizden büyük problemlere yol açabilir. Haberleri ve gündemi teyit etmeden sosyal medya üzerinden takip etmek, bize sosyal medya kullanım alışkanlığının yol açtığı en büyük problemlerden biri çünkü sosyal medya platformlarının oluşturduğu yankı odaları insanları içine hapsedip tamamen karşıt görüşten izole ediyor. İzole edilmiş ortamlarda insanlar hep kendisi gibi düşünen insanların görüşlerini ve paylaşımlarını görerek doğru habere ulaşma konusunda zorluklar yaşıyor. Bunu tıpkı boş bir odanın içinde bağırıp sonra duvardan gelen yankıyı dinlememiz gibi düşünebiliriz.

Peki, filtre baloncuklarına sıkıştırılmış kullanıcılar bu durumun farkındalar mı? Bence bu sorunun cevabı haber ve gündemi sosyal medya platformlarından takip etme nedenlerine göre değişebilir ama kesin olan bir şey var ki kullanıcılar bu durumdan oldukça memnun gözükmektedirler.

Bu platformlardan haber takip etmenin zararlarından bahsettik. Peki, neden kullanıcılar hala memnuniyetle bu platformlar üzerinden haber takip etmeye devam ediyorlar? Bence bunun 3 tane önemli nedeni var:

1-Yankı Odaları

Sosyal medya platformlarındaki yankı odaları, insanları doğru bilgiye ulaşma konusunda zor durumda bıraksa da iyi hissettirdiği aşikar. Duymak ve görmek istemediklerinden tamamen izole olarak her konuda kendilerini haklı bulabilecekleri bir ortam oluşturan kullanıcıların, kendi değer ve inançları doğrultusunda olmayan görüşlere karşı empatik yaklaşamadıkları gözlemlenmekte. Proceedings of the National Academy of Sciences adlı dergide yayımlanan bir çalışmaya göre; bu durumun sonucu olarak toplum içinde oluşan kutuplaşmalar, insanları diğer görüşün temsilcilerine karşı daha tahammülsüz ve saldırgan yapıyor.

Toplum içinde istedikleri pozisyonda yer edinemeyen vatandaşlar kendileri için yaratılan yankı odalarında kendilerine yer buluyorlar. Siyahi ABD vatandaşlarının %74’ü haberleri sosyal medyadan takip ediyor.[2] Bu çalışma da azınlık kesimin haberleri sosyal medyadan takip etmek eğiliminde oldukları varsayımımı destekler nitelikte.

2-Ana akım (Yaygın ve hakim olan düşünce akımı) medyanın haberlerine inanmama

Dünya genelinde habere duyulan güven oranı %40.[3] Güven oranının düşüklüğü vatandaşlarda geri tepme etkisi (backfire effect) yaratmıştır. Bu etkiye maruz kalan vatandaşlar sürekli ana akım medya tarafından yalan söylendiğini düşünerek yeni haber kaynağı arayışlarına girmiştir. Bu arayışların vardığı noktalardan biri hiç kuşkusuz sosyal medya platformları olmuştur.

3-Haber ve gündem ile ilgili kendini ifade edebilme

Geleneksel haber tüketim alışkanlıklarımızdan farklı olarak sosyal medya platformlarında haberlere ve iddialara yanıt olarak görüşlerimizi belirtebiliyor ve yorum yapabiliyoruz. İnsanların büyük bir kısmının, düşüncelerini (anonim hesapla olsa dahi) sosyal medya platformlarında paylaşabilmelerinden gayet memnun oldukları açıkça gözükmektedir.Hatta bu durum, bazı kullanıcılar için bildiklerine ve inandıklarına karşı bir sorumluluk haline gelmiş durumda. Sosyal medya platformlarında kullanıcıların haber ve iddialara karşı kendilerini ifade edebilmesi, onların sosyal medyayı tercih etmesinde önemli üç sebepten biri.

Sonuç

En önemli gördüğüm üç sebepten bahsettim ama bunlar gibi birçok sebep var. Bu sebeplerin ve teknolojideki gelişmelerin önayak olmasıyla birlikte, insanların haberleri sosyal medyadan takip etme oranları arttı ve hızla artmaya da devam ediyor. Sosyal medya çevrimiçi haberciliğin ana merkezi haline geldi ve internet kullanıcılarının %64.5’i son dakika haberlerini; Facebook, Twitter, Youtube, Snapchat ve İnstagram gibi sosyal medya platformlarından alıyor.[4]

Sosyal medya, yıllardır görüşemediğimiz arkadaşımızla görüşebilmemiz ve fotoğraflarını beğenerek onu unutmadığımızı belirtmemiz için güzel bir kanal olabilir ama unutulmamalıdır ki sosyal medya platformları haber kaynağı olarak kullanılsa da bu platformlardan tükettiğimiz haberlerin doğruluğu her zaman teyite muhtaçtır. Artan bilgi kirliliği içerisinde şüphe kaslarımızı geliştirerek haberlere eleştirel yaklaşabilmeyi öğrenmemiz gerekiyor. İşte tam bu noktada, geppetto.io olarak kullanıcıların internette gördüğü bilgileri sorgulamasını teşvik etmeyi ve doğru habere daha kolay ulaşabilmelerini sağlamayı hedefliyoruz. Projemiz hakkında daha detaylı bilgi almak için websitemizi ziyaret edebilir, topluluğumuza katılmak için sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, kendinize iyi bakın.

Website : http://geppetto.io/

Twitter : https://twitter.com/geppettoio