Virüs’e karşı savunmasız: Startuplar
Covid-19 sebebi ile yakın/orta vadede tüm şirketler için zorlu bir finansal dönem geliyor. (Benim özel ilgili alanıma giren) startuplar ise bu dönemde en çok yara alması muhtemel yapılar. Virüs insanlarda en çok etkiyi yaşlılara yaparken, şirketlerde tersine en gençlerine yapacak gibi!
Devletler önlemlerini açıklamaya başladılar. Bu destekler özellikle ülkelerin öncelikli sektörlerindeki, zor durumdaki büyük şirketlere gidecektir. Ayrıca genele yayılan kobi/kobi+ programları da olacaktır. Ama daha kimlikleşmemiş, yatırım ihtiyacındaki startupların bu desteklere erişimi kısıtlı kalacaktır.
Önümüzdeki dönemde startup fonlamasında da ciddi sıkıntı yaşayacağımızı tahmin ediyorum. Startuplar yaşamak için genel olarak parayı ya aileden/dostlardan, ya hibelerden/teşviklerden, ya melek yatırımcılardan, ya VC’lerden ya da müşteriden bulmak zorunda.
Zaten doğru dürüst yürüyen bir hibe teşvik sistemimiz yok, onu geçiyorum. Aile, dost ve melekler ise bu grup içindeki bireysel oyuncular ki çoğunun bu ortamda ‘bulabildikleri ilk güvenli limana (eğer varsa)’ sığınacaklarını düşünüyorum. Risk iştahları dipte olacaktır. Inovasyona yatırım ajandalarında sona kalır.
Yakın zamanda müşterilerden anlamlı bir gelir beklemek (eğer bugünkü durum sebebi ile doğru bir konuma sahip şanslı azınlıktan biri değilseniz) müşteriler temel ihtiyaçlar ve/ya karantina altında online eğlence vb. dışında bir şeye para harcamayacağından biraz mucizevi. Daha da kötüsü yakın dönemde pek çok müşteri işsiz kalacak, finansal sıkıntı yaşayacak.
Geriye VC’ler kalıyor. VC’ler çalışma mantığı olarak bireysel ve kurumsal yatırımcılardan aldıkları parayı, startuplara aktarırlar. Hali hazırda fon toplayan ve fonunu kapatmış olup kullanan fonlar var. Türkiye özelinde fon toplamak zaten zordu, görünüm toparlanana kadar daha da zorlaşacak. Fonlarını henüz toplamamış olanların, toplayıp toplayamayacağı daha şüpheli olacak.
Toplamış olanların yatırımcıları ise ‘default’ tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir. Bu şu demek: Fon yatırımcısı fona söz verdiği parayı çeşitli sebeplerle ‘veremez’ ve fondaki haklarını kaybeder. Bazı şirketlerde kayıplar şu anda bile o kadar büyük ki, VC’ye koydukları parayı başka yerde kullanmak istemeleri muhtemel.
Startupın DNA’sında inovasyon var. Dünya, bu kadar büyük bir salgından sonra eski bildiğimiz yer olmayacak. O dünya içinde de çok başarılı startuplar çıkacak. Ama yeni normalin şartlarını ve gereklerini öğrenmemiz zaman alacak.
Hiçbir sıkıntısı olmayan, fon toplamış, yatırımcıları da sağlıklı olan fonlar ise bu sebeple yatırım hızlarını düşüreceklerdir. Bu zaman zarfında önceliklerini bilmedikleri ‘yeni normale’ para yatırmak yerine, kendi portföylerine odaklayarak bu sıkıntılı dönemi aşmalarını sağlamayı tercih edeceklerdir.
Zaman o kadar karışık, karmaşık ve enteresan ki, belli dikeylerde ‘breakthrough’ işler dışında iş yapan ya da gelir kazanabileceğini bu ortamda ispat edemeyen yeni şirketlerin yatırım alması neredeyse imkansız olacak.
Zaten zor olan ‘beauty contest’ şeklindeki startup seçimi bir süreliğine piyangodan bilet alma şansına dönecek. Para bulamayan startup sayısı artacağı için aradan sıyrılmak çok daha zorlaşacak. Değerlemelerin de küçülmesi çok muhtemel. Çünkü artık hiçbirimiz o değerlemeleri gerçekleyebilecek bir geleceğe bakmıyoruz. Tüm modeller yenilenecek!
Startupların tek avantajı ‘kısıtlı kaynakla hayatta kalabilme becerisi’. Belki de bu konuda en başarılılar Turkiye’de. Şu anda yapabilecek tek şey de bu gibi gözüküyor. Olabildiği kadar harcamayı azaltıp, yaşamı uzatmak.
Eğer güçlü, fonu aktif bir VC yatırımcınız varsa, yaşam destek ünitesi ile bu zor durumu atlatma şansınız yüksek. Ama eğer önümüzdeki 3–6 ay içerisinde elinizdeki nakit bitiyorsa, üzgünüm ama: “Brace for impact”.
Yaptığınız işi doğru değerlendirin. Yeni şartlarda var olabilecek misiniz? Ya da olursa, ne zaman olur, nefesiniz yeter mi? Gerçekçi olun. Canınızı yaksa da önemli kararlar almanız gereken günler yaklaşıyor.
Şu iki eski yazıya bir bakın isterseniz.
