Performansa Kapılmak
Bazen yaptığımız işe kendimizi o kadar kaptırırız ki sürenin nasıl geçtiğini bile anlamayız. Anı dolu dolu yaşar ve çok verimli oluruz. Bu durumun bilimde açıklaması var! Pozitif psikolojinin ilgi alanlarından biri olan flow, Türkçe’ye “akış” olarak çevrilmiş. Peki nedir bu akış ve akışa nasıl girilir?
Akış, içerisinde bulunulduğunda mutlu hissettiren keyifli bir deneyimdir. Sanatçıların işleri esnasında kendini kaybetmesi üzerine Mihaly Csikszentmihalyi’nin ilgisini çeken bu durum; o anda olmaktan, geçmişe ve geleceğe takılmamaktan geçiyor. Böylece kişi, aktivitenin içerisinde kayboluyor.
Akış esnasında kişinin zaman, mekan algısı yok olur. Sanki birkaç dakika sürmüş gibi gelen bir aktivite aslında saatler sürmüş olabilir. Bu performans esnasında kişi; nerede olduğuna dair olan düşüncesini yitirir, dış etkenleri fark etmez ve sergilediği verimli performansı sanki bilinçli değil de otomatik yapıyormuş gibi hisseder. Yani olaya o kadar odaklanılmıştır ki zaman, mekan ve hatta öz farkındalık gibi etmenler tamamen kaybolur.
Akışa girebilmek için;
Kişi, aktiviteyi ilgisini çekecek hale getirmelidir. Kendi becerilerini bilmeli, net olarak belirlenmiş bir hedefi olmalı ve süreç esnasında durumla ilgili geri bildirimler almalıdır. Olaya bağlılık, ısrarcılık ve başarma isteği de akışa girebilmek için çok değerlidir.
Akış için olayın zorluğuyla kişinin o alandaki becerisinin tutarlı olması gerekir; hem aktivite zor olmalı hem de olayla alakalı yetenek yüksek olmalıdır. Yani aktivite, kişinin becerili olduğu bir konuda meydan okuma gibi gözükmelidir.
Becerinin yüksek, işin kolay olduğu durumlarda kişi sıkılır. Bu bağlamda akışa girebilmek için olayın daha zor hale getirilmesi bir seçenek olabilir. Becerinin düşük, aktivitenin zor olduğu durumlardaysa stres ve endişe ortaya çıkar. Böyle zamanlardaysa, stresten arınmak ve durumla mücadele edebilmek için ilgili konudaki beceriyi arttırma çalışması faydalı olacaktır.
Akışta olan insan nasıl hisseder?
Kişi kendisini tamamen performansa kaptırır, neyi nasıl yapması gerektiğini düşünmeden otomatik olarak hareket eder, aynı zamanda da endişesiz ve sakindir. Ayrıca hedefi doğrultusunda da ne yapması gerektiğine fazlasıyla hakimdir. Bu süreçte zaman algısı kaybolur ve şimdiye odaklanılır.
