25 miljoen kilo plastic sorteren om er iets nieuws van te kunnen maken
Haagse Handen liep mee in de PMD-afvalsorteerfabriek in Duitsland.
Wasmiddelflessen, drankpakken, blikjes en boterhamzakjes: ze hoeven niet meer bij je restafvalbak om vervolgens verbrand te worden, maar kunnen tegenwoordig in de PMD-bak om er nieuw leven in te blazen. Een veelgestelde vraag is hoe het kan dat je al deze verschillende materialen bij elkaar in een vuilniszak mag gooien. Is het niet veel werk om deze grondstoffen te scheiden? En heeft het dan wel zin om je afval te scheiden? Om hier antwoord op te geven bezocht Haagse Handen een van de afvalsorteerfabrieken van Van Scherpenzeel in Duitsland.
TEKST en VIDEO: Ismay Gossen
FOTO’s: Sijke Verhagen
In Rotterdam staat ook een fabriek, maar deze is bij lange na niet groot genoeg om die 90.000 ton aan PMD-afval van de Nederlandse gemeentes te sorteren, stelt marketingmanager Rudie Marsman van afvalverwerker Van Scherpenzeel. Vandaar dat er jaarlijks 60.000 ton van onze drankpakken en plastic en metalen huishoudelijke afval de grens over gaat, waarvan er 25.000 ton wordt gesorteerd bij de fabriek waar we ons vandaag bevinden.
Bij de afvalsorteerfabriek van Schönmackers in het Duitse stadje Kempen wordt het afval in negen categorieën onderscheiden. Drankpakken komen gezamenlijk op een stapel, net als magnetische en niet-magnetische bliksoorten, vijf plasticsoorten (polypropyleen, polyethyleen, polyethyleentereftalaat, folie en mix kunststoffen) en het residu van mix kunststoffen. Dit sorteren is overigens de derde stap in het recyclingproces. De eerste stap doen we als Haagse inwoner zelf door het juiste afval in de juiste bak weg te gooien, waarna het over een op- en overslag terecht komt. Hier checken controleurs of het PMD-afval de juiste verhouding heeft om de grens over te mogen richting de sorteerfabriek. Pas na het op sorteren van de materialen komen de ‘nieuwe’ grondstoffen op de plek waar ze tot een nieuw product worden omgesmolten.
Overal plastic
Wie in de grote hal naar binnen loopt, hoeft zich niet af te vragen in wat voor fabriek hij is aanbeland. Werkelijk overal waar je kijkt zie je plastic afval. Links gigantische hopen, wachtend om de lopende band op te gaan. Rechts een wirwar van trommels, lopende banden en buizen waar plastic in of over vervoerd wordt. Per dag komt er 150 ton aan afvalzakken binnen.
Business unit manager Maurice Fechner legt ons uit dat de afvalzakken aan onze linkerkant via de pers gedoseerd de opvoerband opgeduwd worden. Hierna treffen ze de ‘zakkenopener’, een bak met messen die de zakken open snijden, waardoor de afvalmaterialen los op de band komen te liggen. Hierna kan het sorteren beginnen.
Grootte en gewicht
De eerste sortering die plaatsvindt, is er een gebaseerd op grootte. Te groot afval moet van de band worden gefilterd, omdat deze niet door de machines gedetecteerd worden in een later stadium. Het sorteren op grootte gebeurt in een grote zeeftrommel die qua uiterlijk wel wat wegheeft van de trommel van je wasmachine. Alles wat kleiner is dan een A4'tje valt door de gaten heen en mag door naar de volgende ronde. Via een opvoerband wordt het afval naar de kleine zeeftrommel geleid, waar het nogmaals hetzelfde proces ondergaat.
Hierna krijgt het afval een keuring op basis van gewicht. ,,Dit doen we door middel van een ballistische scheiding”, legt Maurice uit. ,,Het is eigenlijk niets anders dan grote trilplaten die schuin staan en die heel hard op een neer trillen. Alles wat zwaar is, trilt naar beneden en alles wat licht is, trilt omhoog.”
Zwembandjes
Terwijl we tussen de afvalbanen lopen, wordt het duidelijk dat er ook veel afval in de PMD-zakken terechtkomt dat er niet in hoort. We zien vier voetballen in een hoekje van een band rollen, een paar riemen aan de onderkant van een machine hangen en een afvalcontainer met grote proppen plasticfolie staan. ,,De laatste drie jaar is de hoeveelheid PMD-afval dat gescheiden wordt aangeleverd (bron-gescheiden) bijna verdubbeld. Erg fijn, maar we zien ook dat de kwaliteit erg achteruit is gegaan”, vertelt Maurice.
Waar veel mensen volgens de manager de fout in gaan, is met het weggooien van plastic afval dat niet-huishoudelijk is. ,,Denk aan zwembandjes, duikbrillen of kapot speelgoed. Het is wel kunststof, maar geen huishoudelijk afvalmateriaal. De machine kan het andere plastic niet aan”, zegt hij terwijl we naar de infraroodscanners lopen.
Magnetisch
Terloops wijst hij naar een andere machine, die blikjes en ander metalen afval door middel van een magneet van de band af plukt. Maar hoe zit het dan met het metalen verpakkingsmateriaal dat niet-magnetisch is, zoals aluminium of koper? Rudie licht toe: ,,Aluminium en andere metalen die geen ijzer bevatten [non-ferro] kunnen onder bepaalde voorwaarden toch magnetisch gemaakt worden. In een zogeheten Eddy current [wervelstroom] kan een stukje aluminium voor een kort moment magnetisch worden gemaakt en zo toch uit de afvalhoop getrokken worden, zodat het niet meer met het plastic meegaat naar de volgende stap.”
,,Trek je niets aan van de vliegen. En anders kan je het beste bij de wasmiddelflessen gaan staan’’
Infraroodscanners
De aanwezigen waren vooral benieuwd naar het sorteren van de verschillende plastics. Dat je metaal met een magneet kan extraheren klinkt logisch, maar hoe herken je plastic? Het antwoord: met infraroodscanners. ,,Iedere scanner heeft één opdracht, zoals ‘herken drankenkartons’. Op het moment dat een drankenkarton herkend wordt op de loopband, perst de machine het met behulp van perslucht van de band af. Voor iedere plasticsoort is er een aparte machine.”
Maurice legt uit dat iedere machine zo’n negentig procent van de opgegeven verpakkingen weet te herkennen. Deze score wordt nog iets lager, doordat het de machine van die negentig procent nog eens negentig procent ook daadwerkelijk van de band af weet te persen. ,,Om die zuiverdheid van 81 procent nog iets op te krikken staan er aan het eind van het proces mannen aan de band die nog een laatste sorteercheck doen. Zij sorteren met de hand de overgebleven plastics die op een band voorbij komen.”
Frisse geur
Wanneer al het plastic gesorteerd is, gaat iedere soort in een aparte bunker. ,,Om de zoveel tijd, gaat de bunker open en wordt het afval op een opvoerband in grote balen geperst. Zo is het efficiënt voor transport. In een vrachtwagen gaan zestig balen, die ongeveer 15 à 25 ton per lading wegen.” De 150 ton die dagelijks bij de fabriek binnenkomt, gaat direct na de sortering de deur uit.
In het opslagmagazijn staan alle gesorteerde bundels klaar om te worden opgehaald en naar de volgende fabriek vervoerd te worden waar ze omgesmolten zullen worden tot iets nieuws. ,,Trek je niets aan van de vliegen”, lacht Maurice als we er naar binnen lopen. ,,En anders kan je het beste bij de wasmiddelflessen (polyethyleen) gaan staan. Die stinken nog steeds, maar als je hier werkt dan vind je deze baal ondertussen een frisse geur hebben.”
Daar benadrukt hij ook meteen een van de grootste verschillen en voordelen van het vooraf scheiden van afval (bronscheiding) ten opzichte van plastic uit restafval sorteren (nascheiding). ,,Bij nascheiding kan er geur optreden, daarnaast is het plastic veel grauwer van kleur en trekt het meer ongedierte aan. Hierdoor zijn er veel recyclers die zeggen: ‘Ja, fijn dat het plastic is, maar ik kan het niet in mijn proces verwerken.’”
Blijven scheiden
Dus ondanks dat er soms wel eens wat tussen het PMD-afval zit wat er niet thuishoort, is de kwaliteit van gescheiden afval hoger en beter te gebruiken als nieuwe grondstof, dan het plastic dat uit restafval gedestilleerd moeten worden. Rudie: ,,En aangezien 85 procent van het PMD-afval wordt gerecycled en slechts vijftien procent wordt omgezet in energie, blijft het zeker de moeite waar om je afval te wél te blijven scheiden.”
