Meer groen in, op en bij Haagse gebouwen

Rens de Boer, ecoloog bij Bureau Stadsnatuur, vertelt over de mogelijkheden van natuurinclusief bouwen.

Den Haag kan altijd groener. Ook als er gebouwd wordt. Daarom gaan we ontwikkelaars en architecten verplichten altijd groen en natuur in hun bouwplannen op te nemen. Hoe? Met een speciaal ontwikkeld puntensysteem. Op naar meer groen in, op en bij gebouwen.

TEKST: Didi Cobussen
BEELD: Rens de Boer

Vergroenen en verdichten. Dat is de uitdaging waar Den Haag de komende jaar mee aan de slag moet. Dit kan alleen als er meer groen in, op of bij gebouwen komt. Rens: ,,Bij Bureau Stadsnatuur doen we onderzoek naar het leven in de stad van planten en dieren. Vroeger kwam de ecoloog vooral in beeld als planten en dieren beschermd moesten worden tegen menselijke invloeden, tegenwoordig gaat het er veel meer om hoe je planten en dieren dichter bij de mensen in de stad kunt krijgen. Ook als er gebouwd moet worden.”

Rens is vanuit een onderzoek naar biodiversiteit op groene daken betrokken geraakt bij de uitdagingen in de stadsnatuur van Den Haag. Tegelijkertijd was hij aan het werk voor een aantal ontwikkelaars in de Binckhorst die naar aanleiding van een tender van de gemeente aan de slag wilden met natuurinclusief bouwen. Want hoe krijg je een woontoren met weinig grondoppervlakte erom heen in hemelsnaam groen?

,,Hoe krijg je een woontoren in hemelsnaam groen?”

Meer diversiteit
Dat klinkt als een flinke uitdaging in zo’n grijze omgeving als de Binckhorst. Bio-diversiteit — de belangrijkste graadmeter voor een gezonde leefomgeving en groen in de stad — lijkt hier ver te zoeken. ,,Lijkt’’, zegt Rens. ,,Want je zult verrast zijn als ik zeg dat de stad vaak meer diversiteit heeft dan een buitengebied. Dat komt omdat in het buitengebied weinig ruimte is voor natuurlijke processen, het ziet er groen uit, maar er is weinig dynamiek. In de stad kun je niet alleen een diverse omgeving namaken, het ontstaat vaak ook spontaan. Bijvoorbeeld op een braakliggend terrein ontstaan vaak nieuwe soorten; er komen beestjes aan lopen of vliegen, plantjes poppen weer op en dan heb je een pionierssituatie.”

Goede basis
Samen met de ontwikkelaars is Rens gaan kijken hoe ze maximaal groen aan het gebouw konden toevoegen. En welke diersoorten uit de buurt ze een plekje konden geven. ,,Belangrijk is dat je goede basisvoorwaarden schept en de natuur het hele plaatje biedt, met alleen een nestkast ophangen ben je er nog niet. Er is wel echt heel veel mogelijk. Zeker als je er al in de ontwerpfase over nadenkt. En het hoeft niet eens veel extra geld te kosten.”

,,Het is de vraag of insecten 100 meter hoog komen, maar als ze er toevallig komen willen we wel ons best voor ze doen”

Inspelen op de omgeving
In de Binckhorst is veel water. Water dat gebruikt wordt door vleermuizen en andere vogels. Voor deze soorten worden nestlocaties in het gebouw aangebracht. Er komt groen tegen de gevel, happen uit het gebouw met ruimte voor planten en een groen dak, niet heel groot want er is ook een liftkoker en er moeten zonnepanelen komen, maar wel van goede kwaliteit. Met inheemse plantensoorten die het hele jaar door bloeien en een habitat voor insecten. ,,Het is de vraag of insecten 100 meter hoog komen, maar we willen wel ons best doen dat als ze er toevallig komen, ze er ook kunnen blijven. Zo hebben we geprobeerd een trapje van groene structuren langs het gebouw aan te brengen, dat als een insect er komt hij makkelijk hogerop kan.”

,,Alle kleine beetjes helpen”

Puntensysteem
Deze groene woontoren gaat zeker een eye-catcher worden in de Binckhorst. En een mooi voorbeeld van wat natuurinclusief bouwen kan doen voor de stad. Gelukkig staan steeds meer ontwikkelaars open voor meer groen in, op of bij hun gebouw. Maar om ze nog dat laatste duwtje in de rug te geven, is het nieuwe puntensysteem een uitkomst. In dit puntensysteem wordt vastgesteld welke minimale inspanningen nodig zijn om een gebouw groen te maken. Hoe meer punten, hoe meer je moet doen. Ontwikkelaars kunnen kiezen uit een lijst met uiteenlopende maatregelen, waaraan punten zijn toegekend. Zo is de aanleg van een biodivers-dak goed voor drie punten, de aanleg van een sedumdak levert twee punten op en het aanbrengen van een insectensteen geeft één punt. De architect of ontwikkelaar neemt net zoveel maatregelen totdat hij het totale aantal punten heeft behaald. ,,Zo zie je, alle kleine beetjes helpen!”

,,Ook in je eigen huis, kun je dingen doen”

Niet ingewikkeld
Rens: ,,Er zullen steeds meer mooie voorbeelden komen van hoe je een gebouw nog groener kunt maken. Het is belangrijk dat we elkaar blijven inspireren en dat het steeds meer in ons systeem komt. En iedereen kan gebruik maken van het puntensysteem. Ook in je eigen huis kun je maatregelen uit de lijst overnemen. En het hoeft niet heel ingewikkeld te zijn, bijvoorbeeld meer klimplanten tegen je gevel doet al heel veel. Meer groen moet vanzelfsprekend worden. Hoe groener, hoe beter!”