Chris Verstegen (ProRail) “Patronen doorbreken houdt je gezond.”
Interview: Christel Don, Fotografie: Frank Poppelaars.
Productie: Hike One.
This article is also available in English.
Dit is een interview uit de serie interviews met innovatiemanagers in corporate Nederland.
“Zelfs de Zwitsers komen tegenwoordig kijken hoe wij het hier doen!”, lacht Chris Verstegen (49) terwijl hij me rondleidt door wat hij grappend ‘de innovation alley van ProRail’ noemt. Zeven jaar lang was hij hier Chief Innovation Officer. Zijn opdracht: ProRail én de spoorsector innovatiever maken, en de zichtbaarheid daarvan vergroten. “Toen ik begon waren er al mooie ideeën: van windmolens boven het spoor tot het elektrificeren van snelwegen”, vertelt Verstegen. “Maar tegelijk was het spoor zelf onvoldoende robuust: door winters met sneeuw raakte het spoorsysteem te snel ontregeld. En als de basis rammelt, moet je daar éérst mee aan de slag.” Terug naar de kernactiviteit: meer treinen rijden, op tijd rijden, storingen voorkomen, comfortabele stations en veilige overwegen.
Verstegen is sinds kort als programmadirecteur verantwoordelijk voor de omvorming van ProRail tot publieke organisatie, maar hij blikt graag terug op de afgelopen zeven jaar. “Jullie interviewserie heet Hacking Innovation. Dat spreekt mij zeer aan, want ik ben voortdurend aan het hacken, zowel binnen ProRail als in mijn eigen leven.”
”Je leert het meest door samen naar buiten te gaan en te gaan testen. Met je neus op het spoor waar het gebeurt.”
Patronen doorbreken en niet bang zijn voor taboes typeren zijn aanpak. “Om een goede innovatiecultuur te creëren is het nodig om structuren af te breken.” Verstegen somt op: we hebben het uren schrijven afgeschaft, we zijn in zelfsturende teams gaan werken, kasten en papier verdwenen, en er kwamen kleinere bureaus en flexibele ruimtes. Verstegen weigerde een eigen kantoor en secretaresse. “Ik ben zelf gaan zwermen”, zegt hij met glinsterende ogen. Dat keek hij af bij zijn bijenvolken die hem als hobbyimker mateloos fascineren. “Bijen zijn heel efficiënt: ze wonen met 50.000 in een kast, communiceren zich helemaal gek, máár ze vergaderen nooit.” Het vergaderen heeft Verstegen dus óók afgeschaft. En er kwam een nieuw motto: from talking to testing. “De neiging is om bij nieuwe plannen eerst veel en lang te praten en dikke plannen te schrijven. Gewoon mee ophouden, zegt Verstegen. Je leert het meest door samen naar buiten te gaan en te gaan testen. Met je neus op het spoor waar het gebeurt. Daar knapt iedereen van op!”
Een misvatting over ProRail is dat het een mammoettanker zou zijn waar moeilijk beweging in te krijgen is en waar maar weinig verandert. “Mensen zijn verrast als ze zien wat we de afgelopen jaren voor elkaar hebben gekregen. Dat is mede te danken aan CEO Pier Eringa”, zegt Verstegen. “Die heeft ruimte geboden, mensen uitgedaagd en lef getoond. De innovatiecultuur die ik voor ogen had kon daardoor bloeien.” Waar hebben we het dan concreet over, want wat heeft Verstegen met zijn team voor elkaar gekregen?
Om te beginnen: meer treinen op minder spoor. “Wat bijna niemand weet is dat er tussen Amsterdam en Utrecht in de spits inmiddels meer mensen met de trein reizen dan met de auto. Er rijden tien intercity’s per uur tussen Amsterdam en Utrecht (vier vanaf Amsterdam Zuid, zes vanaf Amsterdam Centraal).” Dat hebben ze afgekeken in Japan waar Verstegen met een club experts naartoe ging om te zien hoe ze daar met zoveel treinen konden rijden. “Dat bleek niet te komen door een andere cultuur, zoals iedereen denkt, maar ze hebben daar iets slimmers gedaan met de sporen, seinen en wissels. Die innovatie hebben wij vervolgens op z’n Nederlands aangepakt, en nu kunnen er door Utrecht op minder sporen 50% meer treinen rijden. En tegelijk is het aantal storingen verminderd en het op tijd rijden verbeterd.”
Een andere innovatie: draadloze sensoren op wissels. “KPN had net een nieuw Internet of Things-netwerk gelanceerd en wij wilden wel proefkonijn zijn. Niet te lang praten, gewoon proberen: dus we hebben meteen uitgeprobeerd of sensoren kunnen controleren of de wisselverwarming goed werkt. Natuurlijk waren er kinderziektes, maar dat geeft niet. Je leert het snelst door meteen te gaan testen.” Het resultaat: op alle cruciale plekken in het land zitten nu draadloze sensoren op de wissels.
Het meest trots is Verstegen echter op een andere innovatie: de zelfrijdende trein. “Daar was zo’n taboe op in de sector. Vooral vanwege de angst dat machinisten hun baan zouden verliezen. Dus hebben we sessies georganiseerd met machinisten en vakbonden, om uit te leggen wat we van plan zijn. Machinisten hoeven namelijk helemaal niet weg, maar krijgen net als in vliegtuigen een automatische piloot die ze ondersteunt bij het rijden. Begin 2018 zijn we gestart met de voorbereidingen en eind 2018 reed de eerste zelfrijdende trein al als proef door Nederland.”
“Belangrijkste tip: vooral geen mensen zoeken die op je lijken, maar juist mensen die jou uitdagen en met wie het een beetje schuurt.”
Het klinkt alsof het Verstegen allemaal makkelijk af ging, maar dat blijkt vooral een mindset. Eén die je kunt oefenen, zegt hij. “Veel mensen denken dat innovatie vooral gaat over het uitdenken van nieuwe techniek. Maar een veel belangrijker deel komt eigenlijk pas daarna: hoe neem je mensen mee? Daar hebben we als team veel aan gewerkt. Hoeveel nee’s moet je overwinnen om uiteindelijk een ja te krijgen, en hoe ga je zelf met al die tegenslagen om.” Verstegen lacht. “We zijn ons erop gaan instellen: wij gaan iets nieuws doen dus minstens 50 mensen zullen nee zeggen. We weten alleen nog niet wie en wanneer. Het wordt dan een sport om te zien hoe je die mensen tóch meekrijgt. En dan krijg je er steeds meer lol in!”
Het enige waar Verstegen in al die jaren weleens wakker over lag waren de mensen in zijn team. “Mensen zijn het grootste kapitaal dat je hebt, dus ik vind het belangrijk hoe het met ze gaat als mens.” Hoe stelde hij dat team eigenlijk samen? “Anders dan in de boekjes staat”, grinnikt Verstegen. Dus niet: vooraf het perfecte team uitdenken en alle rollen als blauwdrukjes beschrijven. En wél: beginnen bij de passie van de mensen die al in het team zitten. Een jaar uittrekken om iedereen te leren kennen. Ruimte geven aan de kwaliteiten die mensen meebrengen. Het gebouw uit en veel rondjes door Utrecht wandelen. “Zo ontstond er beweging en werd gaandeweg duidelijk wie we nog nodig hadden en wie toe was aan iets anders. Belangrijkste tip: vooral geen mensen zoeken die op je lijken, maar juist mensen die jou uitdagen en met wie het een beetje schuurt.”
Inmiddels is er een nieuwe innovatiechef in zijn voetsporen getreden. Wat heeft die voor opdracht? “De strategie voor het spoor is helder, en we weten ook grotendeels welke innovaties we daarvoor nodig hebben. Het gaat nu om het snel implementeren van die innovaties. Mijn droom is dat we over tien jaar 8 treinen per uur rijden tussen alle grote steden, en het liefst rijden die op waterstof of batterijen, zodat je geen bovenleiding nodig hebt. Door sensoren en big data zien we grote storingen aankomen. En door slimme hubs en algoritmes kun je naadloos overstappen tussen allerlei vormen van vervoer, kijk naar het succesvolle huwelijk tussen de trein en de fiets.”
Zelf deed Verstegen tien jaar geleden radicaal zijn auto de deur uit. “Dat hacken doe ik dus ook in mijn eigen leven.” Hij ging daardoor anders reizen én anders werken. “Ik ga niet meer naar vijf plekken in Nederland op één dag om vijf overleggen te doen. Dat lukt ook niet als je met de trein en de fiets reist. Dus ik doe minder vergaderingen op verschillende plekken, maar met meer focus en kwaliteit. Ik geniet bewust van een half uur fietsen naar een event. Of ik stel voor dat we gaan wandelen als we iets moeten bespreken. Patronen doorbreken houdt je gezond: je krijgt meer lucht, licht en beweging, waardoor je ‘s avonds niet meer boordevol stresshormonen zit.”
Chris Verstegen
Huidige functie: Chief Innovation Officer bij ProRail van 2012 tot 2019
Opleidingen: Civiele techniek aan de TU Delft (1988–1994), Master of International Business aan de École des Ponts ParisTech (1993)
Eerdere functies (selectie): diverse functies bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (2001–2006), senior consultant bij AT Osborne (2007–2008), manager strategie bij ProRail (2008–2011)
Favoriete innovatieboek: Cursusboek ‘Bijen houden’ van David Cramp
Onmisbare gadget: iPad mini
Indrukwekkende innovatie: sensor zonder batterij, die energie uit de lucht haalt van de straling van WiFi en telefoons.
Deze publicatie wordt je aangeboden door Hike One:
- Will je praten over je innovatief idee en wat je moet doen om het tastbaar te maken? Neem contact op met Martijn Pillich.
- Gaat het volgende artikel in Hacking Innovation over jou? Neem contact op met Rick le Roy.
