Marjolein Boer: “Ik denk continue: waar in de haven kan ik een partner in crime zijn?”
Interview: Christel Don, Photography: Frank Poppelaars.
Production: Hike One.
This article is also available in English.
Haar vader werkte in de maritieme sector, dus ging Marjolein Boer (32), innovatiemanager bij het Havenbedrijf Rotterdam, als jong meisje vaak mee naar tewaterlatingen en vakbeurzen. Grote kans dat haar fascinatie voor de haven daar al ontstond, want de plek is voor haar “veel meer dan een logistiek knooppunt”. Een poort naar de wereld, noemt zij het. “Ga maar eens na: bijna alle dingen die we dagelijks gebruiken, zijn via de haven bij je terechtgekomen”, vertelt Boer terwijl ze me rondleidt door het Innovation Dock. “Er komen hier veel werelden samen en dat is precies waar innovatie ontstaat.” Ze is wekelijks te vinden in deze grote machinehal, gelegen op het RDM-terrein in het hart van de Rotterdamse haven. Vroeger werden hier passagiersschepen en onderzeeboten gebouwd en nu zitten er allerlei innovatieve bedrijven en onderwijsinstellingen. Van hogescholen die ruimtes huren om te kunnen experimenten tijdens praktijkopleidingen tot bedrijven en startups die werken aan oplossingen die voor het Havenbedrijf van belang zijn. Zo staat er onder meer een 3D-printer van RAMLAB, ‘die geprinte scheepsschroef daar bleek dus niet te onderscheiden van de gegoten versie’, en is er een ‘floating lab’, een schip waarop autonoom varen getest wordt.
Haven van de toekomst
Eerst even over de rol van de Rotterdamse haven. Die bestaat grofweg uit twee zaken. “Enerzijds managen we het hele havengebied: we verhuren terrein aan bedrijven die zich hier willen vestigen en leggen dat contractueel vast. Aan de andere kant is er de afwikkeling van de scheepvaart waarbij we zorgen dat schepen die binnenkomen veilig kunnen laden en lossen en daarna de haven weer uit kunnen.” En dan heeft ze het belangrijkste nog niet eens genoemd. Het managen van het havengebied geeft namelijk een grote verantwoordelijkheid om het gebied verder te ontwikkelen, legt Boer uit. “We zijn dus ook volop bezig met de vraag hoe de haven van de toekomst eruit ziet. Daar waar we vroeger vooral landheer en scheepvaartmeester waren, is het door een snel veranderende wereld urgent om over de toekomst na te denken.” Om die reden is innovatie ook geen aparte tak binnen het bedrijf, “want de uitdagingen die er liggen zijn zo groot dat ieders expertise nodig is.” Dus is innovatie net als de energietransitie en digitalisering één van de drie strategische thema’s van de haven, al is innovatie geen doel op zich.
“Onze toekomstvisie is een CO2-neutrale, volledig digitale haven, en een middel om daar te komen is innovatie.”
Game Changers
Om dit voor elkaar te krijgen is er veel commitment vanuit de top, vertelt Boer. Het interne innovatieprogramma Game Changers dat dit jaar voor de vierde keer van start gaat, illustreert die betrokkenheid. “Omdat bij iedere editie 30 medewerkers voor negen maanden worden vrijgemaakt om 2 volle dagen per week aan een strategische uitdaging voor de haven te werken. “Per programma kiezen we ongeveer 10 strategische uitdagingen waar we impact op willen maken.” Denk aan: hoe versnellen we de transitie naar duurzame energievormen door vraag en aanbod (inclusief tijdelijke opslag) effectiever bij elkaar te brengen? Of: hoe zorgt de Havenmeester voor een toekomstbestendige haven waar ook onbemande schepen kunnen aanleggen? Door de deelnemers gelijktijdig een nieuwe werkwijze en mindset aan te leren die ze meteen kunnen toepassen bij het vraagstuk waar ze (in teams van drie) aan werken, ervaren ze meteen de impact die ze hebben. Zo leren ze bijvoorbeeld iteratief denken: een oplossing verzinnen, uitzoeken of het werkt en aanpassen, en dat continue herhalen.
Succesfactor is volgens Boer dat medewerkers echt 40% van hun tijd vrijgemaakt worden. “Daarmee geef je de boodschap af dat innoveren niet iets is wat je ernaast doet.”
Zo vroeg mogelijk in het proces worden alle stakeholders betrokken. “Zíj zullen uiteindelijk moeten investeren in de daadwerkelijke pilots.” Hoe je die effectief betrekt? “Bijvoorbeeld door tijdens een speciaal ‘lift off event” aan hen te vragen hoe zij de teams gaan helpen, bijvoorbeeld met budget of door ze te koppelen aan relevante partijen uit hun netwerk. Zo creëer je momentum en laat je tevens aan de rest van het bedrijf zien dat de teams impact maken.”
Durven experimenteren
Volgens Boer is dat de manier waarop meer mensen binnen de haven van zo’n nieuwe werkwijze overtuigd raken, want dat is natuurlijk óók een doel van Game Changers. Toch blijkt juist dat nog wel een uitdaging. “Je wilt niet dat mensen na het programma onveranderd doorgaan met hun dagelijkse werkzaamheden. Daarom ligt de focus op impact, want als de Game Changers (er zijn er ondertussen 90 opgeleid) merken dat die nieuwe werkwijze verschil maakt, dan gaan ze die vaker toepassen en anderen enthousiasmeren.” Boer benadrukt dat innovatie heus niet altijd van een leien dagje gaat, uitdagingen zijn er ook genoeg. “Vooral in het begin kreeg ik regelmatig de reactie: wat kom je hier eigenlijk doen, het gaat toch goed?” Tegelijk lagen er grote toekomstvraagstukken, dus er was een duidelijke urgentie en behoefte om te veranderen. Maar veranderen doet vaak pijn en dat merken de Game Changers ook. “Het is een intensief traject en het vergt veel discipline en afstemming van de deelnemers om die tijd naast hun gewone werk vrij te maken, vertelt Boer. “Bovendien ga je in de maanden door een soort Valley of Death waar je ook startups vaak over hoort. In het begin heb je allerlei inzichten, maar er komen onherroepelijk momenten dat het even niet meezit. Juist dat zijn vaak de momenten waar je het meest van leert, zegt Boer die daar nog wel een aandachtspunt ziet. Vooropgesteld: pionieren zit in het DNA van de haven en dat ziet ze ook bij veel collega’s terug: samen krijgen ze veel voor elkaar. Tegelijk blijft het een uitdaging om minder te denken in processen en procedures, maar meer en vaker korte experimenten te starten. Daarvoor is het belangrijk dat er een cultuur ontstaat waarbij het acceptabel is dat niet alles in één keer slaagt, zegt Boer. “Als mens gaan we graag voor succes. Maar succes is ook: we hebben met deze pilot een waardevolle les geleerd terwijl ons dat niet veel geld gekost heeft. In Game Changers zeggen we vaak: zoek naar de nee en naar de afwijzing. Je leert veel meer als experimenten mogen mislukken, maar zo zijn we als mens niet geprogrammeerd.”
Innovatie is niet alleen intern een prioriteit, veel projecten doen we met externe partners, vertelt Boer. Als innovatiemanager is ze actief betrokken in het héle innovatie ecosysteem. Concreet betekent het dat ze constant verbindingen legt tussen alle partijen die in en om de haven met innovatie bezig zijn. “Daarmee helpen we anderen om te innoveren en de haven van de toekomst met ons te co-creëren”, legt Boer uit. “Bijvoorbeeld met PortXL, de eerste ‘World Port Accelerator’ en het Rotterdam Port Fund dat actief investeert in initiatieven die de transitie van de haven bevorderen.”
Partner in crime
Tot nu toe was Boer, naast haar directe sparring partner CFO Paul Smits, de enige binnen het bedrijf die innovatie als eerste prioriteit had, maar daar komt verandering in. Ze is momenteel bezig om een zeskoppig innovatieteam op te zetten. Dat team moet nog meer ‘een partner in crime’ voor de organisatie worden, zegt ze. “Vorig jaar merkten we dat er weliswaar veel gebeurt in het havenbedrijf, maar dat bepaalde zaken sneller kunnen. Zo willen we vaker kortdurende experimenten draaien om sneller tot werkende prototypes te komen en pilots te kunnen starten. En we willen iedereen stimuleren om vaker en vroeger naar buiten te gaan om uitdagingen met externe partijen op te pakken.” Haar nieuwe collega’s (“de leads”) zullen dan ook actief op zoek gaan naar innovatiekansen binnen én buiten het bedrijf.
Tot slot haar beste tip voor andere innovatiemanagers? “Ik richt me alleen op dingen waar ik energie voel, want dat is iets wat je kunt vermenigvuldigen. Toen ik hier begon wist ik aanvankelijk niet wat er speelde. Dus heb ik op 20 afdelingen gevraagd of mensen mijn ‘ambassadeur’ wilden worden zodat ik via hen op de hoogte bleef van wat er speelde op hun afdeling. Zij kunnen bovendien snel een link leggen tussen ondernemers, innovatiekansen en het havenbedrijf. Doordat ik nog altijd veel met onze ambassadeurs praat, snap ik waar hun enthousiasme en pijnpunten zitten. Dat leren we onze Game Changers ook. Ik denk continue: waar in de haven kan ik een partner in crime zijn?
Marjolein Boer
Huidige functie: Innovatiemanager bij Havenbedrijf Rotterdam sinds januari 2016
Opleiding: International Business Administration aan de Erasmus Universiteit (afgestudeerd in 2009), opleiding Creative Leadership bij THNK School of Creative Leadership (2017)
Eerdere functies (selectie): Corporate product manager bij Bolton Adhesives (2013 - 2015), new product development bij Bison International (2010 - 2013) en daarvoor verschillende bijbanen in de maritieme sector.
Favoriete innovatieboek: Creativity, Inc. door Ed Catmull en Amy Wallace van Pixar
Onmisbare gadget: Mijn fotocamera, een Olympus OM-D E-M10 MKII.
Indrukwekkende innovatie: Boyan Slat met zijn Ocean Cleanup
Deze publicatie wordt u aangeboden door Hike One:
- Will je praten over je innovatief idee en wat je moet doen om het tastbaar te maken? Neem contact op met Martijn Pillich.
- Gaat het volgende artikel in Hacking Innovation over jou? Neem contact op met Rick le Roy.
