HAN-lector Oolbekkink:

Stuurkracht en leiderschap van leraren vergroten

Vanaf 1 september 2017 staat lector dr. Helma Oolbekkink aan het roer bij het nieuwe Lectoraat Naar een Meervoudige Professionaliteit van Leraren. In dit HAN-lectoraat draait alles om de ‘stuurkracht’ van leraren: wat drijft hen in hun beroep en wat sterkt hun leiderschap? De kersverse lector breekt een lans voor de leraar van nu en die van morgen.

Stuurkracht vergroten

Het Lectoraat Naar een Meervoudige Professionaliteit van Leraren, onderdeel van het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren van de Faculteit Educatie, mikt vooral op het sterken van de stuurkracht van leraren. De vakterm is teacher agency: het vermogen van leraren om proactief het leerproces van de leerlingen, de eigen professionalisering én de schoolontwikkeling ter hand te nemen. Zo groeit een leraar uit tot een krachtige, zelfbewuste professional. Een vakman of vakvrouw die op school de professionele ruimte krijgt en creëert om te doen wat echt belangrijk is en wat zijn leerlingen verder helpt.

Hinderpalen wegnemen

Helma Oolbekkink: ‘Laatst sprak ik een biologieleraar die niets liever wil dan naar buiten gaan met zijn klas. Om zijn leerlingen met eigen ogen, oren en neuzen de natuur te laten ervaren. Maar hij struikelt steeds over de regeltjes. De schoolcultuur schrijft voor dat je alle lessen maar beter veilig binnen de schoolmuren kunt houden.’ Het lectoraat wil dit soort hinderpalen inventariseren en wegnemen. Bij die hinderpalen gaat het trouwens niet alleen om omgevingsfactoren, soms zit het ‘m ook in persoonlijke factoren.

Geef leraren de ruimte

Te vaak voelen leraren zich eerder uitvoerder of ‘lesboer’ dan ontwerper van onderwijs of onderzoeker van de eigen praktijk. Dit knaagt aan hun motivatie, passie, werkplezier en beroepstrots. Wat dan niet helpt, is dat nogal wat scholen hun curricula tot in de kleinste kieren hebben dichtgetimmerd. Leraren hebben ruimte nodig om te kunnen floreren.

Honderdduizend eurovraag

Oolbekkink signaleert nog een pijnpunt: ‘Overal zie je verwoede inspanningen van leraren die samen het onderwijs proberen te verbeteren. Aan onderwijspilots geen gebrek. Maar het komt slechts mondjesmaat de school in. De honderdduizend eurovraag: hoe krijg je ‘t voor elkaar dat die onderwijsvernieuwingen wél landen? En dan niet alleen in de lesmethodiek, maar ook in de lesinhoud en de begeleiding van leerlingen.’ Meer stuurkracht kan dan de doorslag geven, aldus de lector. And it takes two to tango: krachtige docenten, maar evenzeer een schoolleiding met lef en visie.

Leraren maken het verschil

Oolbekkink vervolgt: ‘Leraren doen ertoe! Ze maken het verschil in het leven van kinderen. De Meesters Bart van deze wereld, natuurlijk. En al die leraren die niet wekelijks de media halen. Zo sprak ik laatst een startende leraar Geschiedenis die zich op school aan de leiband voelde lopen. Ze wilde haar leerlingen meer maatwerk bieden. Daarop ging ze aan de slag bij een uitgeverij en ontwikkelde haar eigen schoolmaterialen. Tot groot voordeel van haar klas en school. Zulke leraren, en daar hebben we er heel veel van, halen het beste uit hun leerlingen en inspireren hun hele omgeving.’

Pedagogische visie

Eerder onderzoek van de lector sterkt haar in die overtuiging. Dat laat zien hoe passievolle, proactieve leraren tijdens hun beroepsloopbaan agency verwerven en vormgeven. Wat deze leraren bindt en succesvol maakt, is een uitgesproken pedagogische visie. Die geeft richting en kracht aan hun handelen.

Impact op onderwijs in de regio …

Uiteindelijk hoopt de lector dat haar visie wortelschiet in de lerarenopleidingen in de regio. Daar moet het duidelijk meer gaan over stuurkracht, pedagogische visie en de leraar als professional. Bovendien wil ze met het lectoraat een vliegwiel zijn voor doorgaande professionalisering in en tussen scholen.

… en aan de HAN

Op de HAN is het zaak dat docenten samen blijven sparren over wat werkt: hoe bereik, motiveer en raak je studenten? Hoe geef je hun wat ze werkelijk nodig hebben? Hoe meer je daar zicht op hebt, hoe effectiever je wordt. Als onderwijsprofessional, als vakgroep, als school. Maar net zo goed als lerarenopleiding. ‘Kom uit je cocon en uit je kolom’, zegt de lector. ‘Zoek elkaar op en leer van elkaar.’

Beroepsbeeld van de HAN-leraar

Als voorbeeld van wat haar voor ogen staat, noemt Oolbekkink het project Beroepsbeeld van de leraar: ‘Samen wordt er geschaafd en gevijld aan een aansprekend, kristalhelder beeld van het beroep. Het resultaat zal niet een stoffig tienpuntenlijstje zijn, waarop je zaken gedachteloos afvinkt. Wel een levendig verhaal dat leraren herkennen en waardoor ze, zo hoop ik van harte, zich gezien en gesterkt voelen. Een beroepsbeeld van een professional-in-beweging die stevig in zijn schoenen staat. Met hart voor de leerlingen, voor de school en voor het vak.’