Veranderschool. De Veranderschool.
Vormvatten van De Groene Afslag — deel 3
In deel 1 ging het van stijf kennismaken naar écht kennis maken en daar samen vorm aan geven. Geen gladgestreken designklus, maar een stoet vol gesprekken, aha’s en au’s die precies opleverde wat niemand verwachtte maar wat er nodig was. In deel 2 spoelen we door naar 5 april 2022. Lucas gooide op mijn verjaardag een ideeën-tsunami mijn inbox in. We broedden samen op De Groene Afslag als ‘Giving Lab’: geen living lab, maar een open keuken waar je samen leert, eet en verandert. Vier paden vormden de basis: anders eten, wonen, omgaan, zakendoen — en de Nieuwe Groene Afslag werd bedacht als mini-maatschappij. Financiering? Geen vastgoedcowboys, maar transitie-obligaties: rendement in transitietoppers. We struikelden vooruit in organisatievorm en vormgeving met gifs, tweedehands typografie en de overtuiging dat veranderen lastig is, maar ook leuk kan smaken.
Lees hier de eerste twee delen terug:
Zoals je las in deel 1, was binnen De Groene Afslag inmiddels ook School for Change gestart, om programmatische aanvulling op de menukaart van De Groene Afslag toe te voegen. En hoe tijdens mijn mastercourse Branding for Change Wouter Bakker ongedoseerd kwam gastdoceren. Hierbij het deel waar we samen aan de slag gaan om School for Change een slinger naar het nieuwe te geven met Wouter als voor- en roerganger.
Via wat omwegen voor de verandering, was Wouter inmiddels geland bij De Groene Afslag om School for Change verder en vooruit te gaan brengen. Intussen hadden we elkaar al vaker gesproken, zo ook voor Happyplaces:
Eind 2023, na wat vloed-management in de agenda’s, spraken we af om te kijken hoe we samen konden werken. Er volgden verschillende sessies en momenten met een groep schoollievende mensen, en intussen werkten Ruurd (zie deel 2) en Wouter door aan een vattende schetsversie van de school. Intentie: de school als entiteit verder vormgeven van binnen en van buiten, met De Groene Afslag als vast clubhuis, maar zeker ook met het idee om op meerdere plekken scholen te starten.
We pakten door om het merk te (her)ontwerpen en de kern van de School for Change door te vertalen naar een kern met merk, missie, woorden, symbolen, een calling en mogelijk andere uitingen. Het vertrekpunt op dat moment was:
Het creëren van de Nieuwe Economie staat centraal in ons businessmodel. We zijn er niet alleen om erover te praten, maar om haar zelf voor te leven. Dat doen we vanuit twee kernprincipes: verbinden met de natuur en liefhebben. Verandering brengen we niet door erover te roepen, maar door de verandering zélf te zijn — als organisatie, en door actief kennis en netwerk te delen.
We zien onszelf als een beweging. De Groene Afslag is daarbij onze broedplaats, de plek waar we samen met anderen de Nieuwe Economie tastbaar en zichtbaar maken. Vanuit deze basis kan het concept in de toekomst op andere plekken verder groeien. Zo kan een school of leeromgeving volgens dezelfde principes ontstaan, organisch uitbreiden, meer verbindingen leggen en steeds meer actie mogelijk maken.
Onze governance is daarbij bewust vernieuwend. Niet hiërarchisch, maar toekomstgericht: de natuur en de belangen van komende generaties staan centraal. We werken met gedeelde zeggenschap, waardoor macht en verantwoordelijkheid eerlijk verdeeld zijn. Ook maken we geven eenvoudig: mensen dragen bij wat ze kunnen en nemen wat ze nodig hebben.
Ons merk, onze waarden en onze principes vormen de kern. Ze zijn niet alleen richtinggevend, maar ook uitnodigend. Net zoals Extinction Rebellion leidende principes hanteert en radicale vrijheid biedt om daarbinnen zelf cirkels op te zetten, zo willen ook wij snel en breed mensen uitnodigen om mee te bouwen aan de Nieuwe Economie.
We besloten al snel dat we niet meer Engelstalige namen wilden gebruiken, niet voor programma, maar ook niet voor de school zelf. Tenzij het misschien zo ver vernederlandst is dat het prima kan, zoals ‘teams’ e.d. School for Change voelde niet meer goed. En, ‘change’ klonk inmiddels vrij uitgekauwd en samen pastte het niet meer bij De Groene Afslag, waar de school uit voorgekomen is. Het begrip ‘school’ wilden we behouden. Als een plek om te leren. Het speelse, soms gekke en niet-passende mag er wél zijn, net zoals De Groene Afslag, maar zonder dat het opgeheven vingertje. Het moest ook uitnodigend zijn, en gaan over leren met plezier. Vóór een nieuwe economie — positief en opbouwend — en niet dogmatisch over wat die precies moet zijn. Dat ligt nog niet vast en die openheid is precies wat de bedoeling was willen: loskomen van lineariteit, ruimte maken voor het onbekende.
Van voorwerk naar vuurwerk
Dus gingen we op zoek naar een nieuwe naam. Er kwam van alles voorbij vanuit de betrokkenen en het team. Ik vatte de vraag als volgt in mijn woorden samen, want het was er was krachtig en prachtig (en veel) voorwerk, nu werd het tijd voor vuurwerk. Er was heel veel gepraat, tijd om het concreet te maken en daarin alle onderstaande mee te nemen:
- Vattend verhaal, een essentie, een roeping, die/dat op termijn ook verstekt kan worden, in de kern sterk is, maar ruimte houdt voor verandering en anderen.
- Een naam die recht doet aan wat krom is en laat blijken wat onze intentie is.
- Borgen en zorgen dat het van elkereen is. En iedereen. Zoals je anyone en everyone hebt in het Engels. Maar dan in het Nederlands, vervoegbaar naar elke plek en omgeving zodat je er om kunt geven, dus…
- een heel helder kader waarop we anderen in oude en nieuwe economie makkelijk kunnen tonen/vertellen (investeerders, medewerkers, medebouwers, mijn moeder…iedereen moet het kunnen begrijpen).
- Hergebruiken, waarbij we het oude dat van waarde is niet zomaar weggooien, nemen zelf zo min mogelijk ruimte in opdat waar het om gaat maximaal de ruimte krijgt.
- Spullen, vervoers- en vatmiddelen voor verhalen als symbolen, woorden, middelen, uitingen, bla.
- Tijdslijn: voor eind maart een nieuw merk met alles dat er bij hoort. Proces: betrokkenen betrekken om er een merk van iedereen van te maken.
En dan ook nog allerhande principes en uitgangspunten, best veel ook, maar prima:
- Nederlands, because de rest is ook gewoon Nederlands. Maar het is prima om in taal aan te passen als het passend of nodig is, om mensen aan te sluiten en niet buiten.
- We minimaliseren maximaal. Vanaf daar mag alles welig tieren, meanderen, ontspruiten, gedijen en uitdijen.
Het laatste puntje illustreerde ik met een videofragment van de van oorsprong Australische singer songwriter RY X, die het in een van zijn interviews mooi vatte:
‘Now that we have it, can we reduce it to its maximum. Can we take away what doesn’t need to be there, for its essence to be even stronger.’
- Something old, something new, something borrowed, something green.
- De nieuwe economie, die duurzaam en centraal is, staat centraal in het businessmodel van de school dat zich eerst richt op groene professionals en organisaties die, net als wij, de nieuwe economie willen zijn.
- Anders gezegd: geen belangenverstrengeling, maar we streven naar ultieme verlangenverstrengeling (credit voor dit begrip aan Engbert Breuker) en maximale meervoudige waardecreatie voor iedereen die betrokken is:
- Identiteit, ervaringen, relaties, aandacht, informatie en geld.* (*schets voor de boeg gedaan, gebaseerd op inzichten van Laurent Haug en aangevuld en ruimte voor verbetering. Identiteit: zijn, doen, waarden, reputatie, imago, voorkomen, status, aanzien, etc. Ervaringen: ervaringen die je kunt bieden, anderen in kunt uitnodigen, klein en groot. Relaties: verbindingen, verbanden, contacten, vrienden, supporters, team, etc. Aandacht: eigen, verdiend, betaald, organisch, gegund, gedeeld, etc. Informatie: verhalen, kennis, wijsheid, inzichten, lessen, data, duiden, etc. Geld: verdienen, verwerven, genereren, doneren, investeren, delen, beleggen, etc.
- School? Als een vrijplaats: een plaats waar mensen voldoende luwte wordt geboden om aan te komen in de wereld van morgen (naar Gert Biesta). We zijn én een plaats én zweetplek, De Groene Afslag, én een beweging.
- Voorleven. Voorgaan. Voordoen. Inspireren, leren, verbinden. En delen dat met zoveel mogelijk anderen. Maar het gaat bovenal om doen. Creëren. Actie. Wederkering, circulair, niet lineair.
- Theory U, maar jij mag je zeggen met je hoofd, hart, buik, handen en voeten. Samen perspectivistisch lenig (credit aan Lammert Kamphuis voor dit begrip) worden van binnen en buiten, door met en van elkaar te leren.
- Lucas Mollol (vrij vertaald: de spitsvindingrijkheid in taal die Lucas heeft in woord en beeld), hooptimistisch, relativerend niet belerend, spitsvondig, vindingrijk, gevat en vattend.
- Wij zijn onderdeel van de natuur, onze belangrijkste inspiratiebron. Kern is levendigheid, diversiteit, inter-zijn, bloei en circulaire processen). Wij zijn adaptief, vertrouwen op emergentie en volgen met geduld de energie.
- Liefhebben als belangrijkste menselijke eigenschap. Dat uit zich in compassie, vertrouwen, hoop, humor, positiviteit en wederkerigheid. We geven wat we kunnen, nemen wat we nodig hebben.
- We zijn niet hiërarchisch maar vernieuwend en stellen natuur toekomstige generaties centraal. We zijn deelnemers en -gevers op alle delen van de organische organisatie.
- Als organisatie volgen we de energie. Dat wat we doen kan dus veranderen over tijd.
- Etc. etc. en wat er verder nog gaat ontstaan. Liefst Eric van Eerdenburg 7/10, wabi sabi (eenvoud en bescheidenheid en schoonheid in vergankelijkheid en verandering) en kintsugi (onvolkomen schoonheid).
Eigenwijs en inmiddels wel al vol van vertrouwen, ging ik er al wel vanuit dat het ook tegelijk en ineen kon gaan zijn. En, én, én, én, is, is, is, is, is. Ik had namelijk al een idee voor die naam die alles ging oplossen. Want het was best simpel. Vond ik. Ik had een naam idee dat het allemaal ging oplossen namelijk. En ook gelijk de vorm ging bepalen, en principe aanrijkte, en veel meer.
Oja, de school is er om lang mee te gaan, en zal dus ook evolueren — dat geldt ook voor het ontwerpsysteem. Dat moet mee kunnen bewegen, niet voor de economie die we vandaag hebben, maar voor de economie die we morgen voor ogen hebben.
Namelarij
Het zoeken van namen is best een gedoe. Zeker als je er bijzonder mee wilt doen. Er, zeg maar, een merk van wilt maken. Want dan is het fijn dat je het voor jezelf kunt hebben en gebruiken en anderen niet. Als domeinnaam, als merknaam, etc. En dat je, vanzelfsprekend niet verward kunt worden met een ander. Of beter — dat je ermee opvalt. Dat scheelt dan weer in vormgeven, want als de naam al hard werkt kunnen andere merk-stukjes wat minder hard werken.
Abtracte namen kun je vaak makkelijker registreren, want dat kan van alles zijn. En dat is gelijk ook het nadeel. Je kunt het geheel vormen, maar dat vergt dan weer eindeloze inzet van tijd en geld. En als een naam heel beschrijvend is, kun je er bijna vanuit gaan dat je naam al wel bezet is, àls je het al mag registreren. Maakt het dan veel uit voor je merkbekendheid of waardering, enzo? Neuh. Uit resultaten van onderzoek (Globrands) blijkt dat mensen een product met een abstracte naam gemiddeld hetzelfde waarderen als een product met een beschrijvende naam. Zorgen omtrent de soort naam, blijken onnodig, mits de juiste context geboden wordt. Zoals met alles, context bepaalt alles.
Grappig genoeg voldeed de naam waarmee ik speelde aan veel. Eigenlijk was die heel beschrijvend, maar als samenstelling, of een compositum, niet een bestaand woord. En daarmee tegen alle verwachtingen in gewoon beschikbaar.
Voor de hand lag natuurlijk om te kijken hoe we het zouden kunnen vertalen. Maar dan maakt een voorzetsel een wereld van verschil. Want, is het dan een ‘school voor verandering’? Of bijvoorbeeld een ‘school van verandering’? Zo is misschien een school voor verandering meer een plek die zich actief inzet om beweging mogelijk te maken. Leert ze mensen hoe ze verandering kunnen vormgeven en versnellen, als een plek van doen, van experiment en van actie — een leeromgeving die verandering aanwakkert en begeleidt. Waar een school van verandering zelf een zelf een levend voorbeeld ís van transformatie. Die zelf mee verandert met haar omgeving en belichaamt wat ze onderwijst. Met verandering niet als doel, maar een wezenlijke eigenschap — de school is verandering in actie. Een klein taalverschil, maar betekenisvol verschillend. En zo zijn er meer te bedenken. School for Change moest immers allebei zijn. Dus dat was ook geen oplossing. Maar soms is het simpeler:
Soms klooien we maar wat aan met taal, ook met Engelse begrippen, als het niet je moedertaal is. En vertalen we letterlijk. En, ik had ook het idee dat korter kon. Vandaar het citaat hierboven als herinnering aan het eerste, en het fragmentje van Maxim Hartman, die de arme oude man dwingt zijn beschrijving van het voorwerp in zijn handen, in te korten. De nieuwe naam lag best voor de mand, eh, hand:
Gewoon ‘veranderschool’. Klaar. En dat kon dan dus mooi als volgt gaan werken:
Ik had voor het gemak beide opties maar vast vastgelegd. Voor de vorm in elk geval het .nl-domein, altijd handig. Want de meeste mensen zijn gewend aan wat ze kennen, dus dat helpt met vinden bij het zoeken, mochten ze het zelf intypen.
Verbindende vormgeving
Maar het .school-domein gaf ook mooie inspiratie voor vormgeving. Het idee was simpel. Kiezen voor heel basale typografie (daar later meer over) en die punt vervolgens een speels element maken:
Waarbij we dan soms wat feitelijker kunnen zijn, soms wat wijzer, soms lekker eigenwijs:
Enzovoort. In de oplossing zat voldoende aanleiding voor verdere vormgeving en visuele taal. Maar als vorm vond ik het nog niet sterk genoeg om een simpel, helder en makkelijk toe te passen logo te kunnen zijn. Dat had nog een iets nodig.
Logo
Namelijk de naam, een linkje naar de (nieuwe) economie, simpel te vatten en toe te passen, helder (het is wat je denkt dat het is waar het over gaat), een tikje schurend (mag op spanning staan met bestaande economisch ouds, waar we juist vanaf willen) en heel praktisch: het moest ook te verstickeren zijn. Dat laatste was wel fundamenteel, om meerdere redenen:
- Geen eindeloze budgetten voor sjieke oplossingen
- Actiematig iets willen kunnen ‘hacken’ of claimen
- Fout toepassen uitsluiten (niet iedereen in team, of wie ermee aan de slag gaat, heeft vorm als beroep met de bijpassende professionele tools).
Ik brak de naam in twee delen boven elkaar. Want aaneen geschreven was de naam wat lang. En dat is onhandig. Zo pastte het better in een vierkantje of een cirkel. Dat wil je, want handig voor de socials. Maar ook in een logoparade op een affiche, in het geval van een opsomming van logo’s met samenwerkingen. Ik maakten twee plekjes: iets voor een aanhef en eronder. En maakte er een vrolijk oranje prijssticker van:
Nou, dat heb ik geweten. Want dat deed dus precies wat ik ermee bedoelde. Het team ging licht in paniek. Wat ik wel niet dacht. Hoe ik dat kon doen. ‘Dat is alles wat we niet willen zijn.’ Precies. Staat staat er immers ook gewoon in. Het ging de gehele acceptatiecurve door. Van ontkenning, naar woede, naar onderhandelen, gelukkig niet depressie, maar wel acceptatie.
Typografie die ook werkt als fonts niet laden
Zoals beloofd, iets meer over de typografie. Het bestaande De Groene Afslag lettertype Nobel gaf de nodige uitdagingen, zoals altijd alle lettertypen die niet standaard op computers leven die uitdagingen geven. Want dan moet je daar iets voor regelen. En niet iedereen is daar even handig in. En opdrachtgevers meestal heel chagrijnig, omdat je voor het gebruik ervan vaak moet betalen. Gesprekken in projecten zijn hier best vaak minder gezellig door geworden, omdat lettertypen vaak gezien worden als spullen die er gewoon zijn, en niet als creaties van mensen die daar uren en uren aan hebben zitten schuren, wat ik ook in het vorige deel al deelde.
Ik besloot het radicaal om te keren en te kiezen voor typografie te kiezen die ook werkt als fonts niet laden op elke computer: Helvetica, Times en Courier. En, deze lettertypen zijn ook beschikbaar binnen Google, een belangrijk punt voor de organisatie. Dus nooit geen gedoe met documenten waarbij lettertypen missen en er daardoor raar uitzien. Handig. Ook al zijn het misschien niet de meest bijzondere keuzes qua eigenheid, grotendeels wordt uiteindelijk bepaald door hoe ze worden toegepast. En anders, in de spirit van Lucas’ nooit verschenen Postcast, dan leer je maar om de schoonheid in de lelijkheid te zien :)
Materialen en kleuren enzo
Voor de materialen en de kleuren enzo was het idee het helemaal te reduceren, zodat er alle ruimte zou zijn om toe te voegen en mee te lezen met de siezoenen:
Roeping
Tot zover een vrolijk team. Door met een essentie, een roeping, die/dat op termijn ook verstekt kan worden, in de kern sterk is, maar ruimte houdt voor verandering en anderen. De naam loste dat ook mooi op, en gaf ook weer haakjes te over voor uitwerkingen:
Door elkaar heen roeren
Met alle voorgaande opgeteld en door elkaar heengeroerd, kun je vervolgens allerhande uitingen maken om mensen te porren aan te haken of uit te nodigen langs te komen voor verandervaardigheden voor morgen:
Zo ver, zo goed. Eh, so far go good.
De andere krant van het verhaal
Tijd om er echt mee aan de slag te gaan en kijken hoe het allemaal samenkomt in middelen, uitingen en toepassingen. Mijn route: Monocle magazine, FD en de krant die Johan Kramer maakte voor zijn The Very Small Office Of Johan Kramer. In het kort: een krant als oplossing voor heel veel van onze uitdagingen en voor meervoudige doelen. Zal ik zo uitleggen.
Eerst wat over die plaatjes: Van Monocle magazine ben ik al lang fan. Want het is onvoorwaardelijk, verfijnd en aandachtig gemaakt. Voor de mensen die het niet kennen: Monocle is een internationaal tijdschrift opgericht in 2007 door Tyler Brûlé, tevens bekend van Wallpaper magazine. Het combineert journalistiek over global affairs, business, cultuur, design en lifestyle in een verfijnde, optimistische toon. Monocle staat voor kwaliteit boven snelheid, duurzame globalisering, kosmopolitisch burgerschap en een aandachtige levensstijl — met oog voor goed bestuur, mooi gemaakte producten, en plekken waar gemeenschap en esthetiek samenkomen. Het is zowel een merk als een wereldbeeld: nieuwsgierig, gebalanceerd en stijlvol betrokken. En dat zie je in alles terug. Naast het magazine is Monocle een wereldwijde gemeenschap en zijn abonnees niet alleen lezers, maar worden ze uitgenodigd in de wereld van Monocle via evenementen, conferenties en een groeiend netwerk van eigen plekken over de hele wereld. Daar elementen van als inspiratie leek me goed. want naast het leuke gekkige wat De Groene Afslag al genoeg heeft, is de Veranderschool er ook voornamelijk voor de mensen die we speels proberen te verleiden uit de wereld zoals we die kennen naar een wereld zoals die ook zou kunnen. Dan helpt het ook om een taal te gebruiken die vertrouwd voelt, best serieus, maar daar andere dingen mee te gaan zeggen.
Het FD, behoeft niet teveel uitleg. Natuurlijk de krant waarin het over de wereld gaat waarin we proberen verandering te brengen. Waarin we ales dat er op het roze papier staat, groener proberen te maken.
En de krant die Johan Kramer maakte voor zijn The Very Small Office Of Johan Kramer dan nog. Een paar jaar nadat Johan het bureau Kesselskramer verliet, dat hij mede oprichtte om verder te gaan als fulltime regisseur, maakte hij in 2012 een geweldige krant over zijn kleine kantoor, als een promotiemiddel. Wegens de ‘grand opening of The Very Small Office of Johan Kramer, a conceptual global local creative boutique based in a shoebox’. De krant heerlijk uitbundig creatief, (toegepast) kunstenarig zoals ook veel werk van het bureau ook was — eigenzinnig, verzorgd, gul en rijk. En ook hoe het is gemaakt is helemaal fijn, vol met ‘analog awesomeness’, dus echt liefdevol handwerk. Nou ja, kijk zelf maar:
En dat allemaal in de blender als een prettige smoothie. Dus ja, waarom een krant als oplossing? Nou, omdat het meerdere doelen kan dienen zoals bijvoorbeeld:
- Het kan de community eren en vieren door leden en verhalen te vatten en ook bijdragen van hen erin op te nemen. Bijvoorbeeld door alle mogelijkmakende mensen zicht te laten voorstellen. Van de chef in de keuken tot de gastdocenten. Van artikelen tot columns. En natuurlijk ook alle aandacht voor wat de directe omgeving te bieden heeft: wandel- en fietsroutes, leuks lokaals, moois nationaals. En, leuke dingen om te doen erin voor de kinderen, waarmee ze natuurlijk kleurender- of spelletjeswijzer worden.
- Veranderschool is in eerste instantie een fysieke plek, in De Groene Afslag. Daarmee is het hebben van een fysiek item fijn, want dat kan rondslingeren. Digitaal is handig omdat het 24/7 beschikbaar is, maar digitaal kan niet slingeren, daar kun je je niet mee omgeven. Als je een krant vasthoudt kan iedereen zien wat je hebt. Als je je mobiel voor je houdt weet niemand waarnaar je kijkt.
- Een deelomgeving, niet alleen van verhalen en bijdragen, maar ook van vraag en aanbod, verjaardagen, en alle andere dingen die je vindt in de betere lokale krant.
- Het kan het aanbod van de school overzichtelijk vatten, als een fijne uit-agenda.
- Het kan helpen met werven, doordat mensen zich in een fysieke krant op een tafel met een pen kunnen inschrijven. Zoals een gastenboek. Andere mensen kunnen dan zien wie er ook komt. En als de krant alleen op De Groene Afslag ligt, dan weet je ook dat mensen die het lezen hoe dan ook al wel het juiste groene humeur hebben. Ja, een qr-code kan natuurlijk altijd voor de moderne mens.
- De krant is ook gelijk aankleding. Door de krant te maken met een zijde altijd als een helder beeld, een affiche, en de achterzijde als houder van de informatie, wordt de krant ook gelijk aankleding van plekken. Want dan laten alle affiches samen zien wat Veranderschool precies is, als je er een wand mee behangt als een theatercafé. Op die manier worden dan alle oude kranten het behang van de school. En kunnen de wanden vertellen wat Veranderschool inhoudelijk allemaal heeft gedaan en te bieden heeft.
- Door bijvoorbeeld de achterpagina de menukaart te maken, of ander De Groene Afslag aanbod door de krant heen te mixen, borgt het de relatie tussen beide organisaties. Maar inspireert het ook roergangers en voorbijgangers met het aanbod tot interessante mixen: eerst lessen volgen van Veranderschool, dan eten en slapen bij De Groene Afslag en vervolgens wandelen in de omgeving.
- Alles wat een krant is: het is een periodiek, dus geeft het telkens opnieuw een gelegenheid om te verversen. En, een krant is niet zo begrotelijk om te produceren en qua middel prettig bescheiden. Een glossy is totaal niet wat Veranderschool en De Groene Afslag is.
Enzovoort. En waarbij al het beeld en verhalen vervolgens weer inzetbaar zijn in allerhande kanalen en middelen. Want, het team van Veranderschool en De Groene Afslag is niet gigantisch groot en heeft ook geen marketingafdeling of studio. Dus dan moet je slim zijn: één keer alle moeite, zoveel mogelijk plezier.
Ik maakte een schets vanuit allerlei bestaand spul, zoals die cover van de nooit-verschenen Postcast uit deel 1, het veranderoranje als accentkleur, gedempte groene tinten uit het kleurpalet van De Groene afslag, portretjes uit een ander netwerkproject en icoontjes van Hlvticons die visueel dezelfde taal spreken als het lettertype Helvetica en dan krijg je bijvoorbeeld zoiets:
Het idee was om niet meer kranten te maken als er tafels zijn in De Groene Afslag. En die kranten te voorzien van zo’n krantenhouder zoals je die misschien wel eens hebt gezien bij een leestafel in een café, brasserie of een bibliotheek. Want de krant kunnen meenemen was niet de bedoeling, want uiteindelijk moest de krant naar een wand:
Of in plaats van er een stok voor kopen of maken, want dat is sub-optimaal, zou het ook kunnen met bijvoorbeeld gejutte broekhangers:
Muurkrant
Toen ik hoofd, coördinator en docent was van de afdeling Interactive Media Design die ik opzette aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag, struikelden we ook vooruit in het vormen van de afdeling. We gingen immers iets doen wat er nog niet gedaan was, dus kun je dat niet allemaal van tevoren bedenken. Tijdens dat vooruitstruikelen maakte ik wat ik een ‘booklog’ noemde: we schreven het boek terwijl we het vormden. Dat booklog werkte ik wekelijks bij, met daarin portretten van de studenten, verslagen van lessen en lezingen, het voortdurend vormende curriculum, columns en bijdragen vanuit het netwerk, beschrijvingen en beeld van alle studentenprojecten plus een grote index van het betrokken netwerk en bronnen. Tijdens open dagen, printten we die huidige stand van opleiding uit en was het informerend behang, dat precies liet zien wat de studie behelste. Open, eerlijk, waar, echt.
Dat werkte fantastisch. Maken terwijl iets ontwikkelt heeft als voordeel dat je altijd alles nog weet en het je meestal daarom ook minder moeite en tijd kost, mits je het wel bijhoudt. Als je dat niet doet, dan ga je achterlopen en wordt de inspanning groot, want moet je inhalen én verlies je intussen de bijzondere details simpelweg omdat je geheugen zo werkt. En, het feit dat het actueel was zorgde ook voor veel vertrouwen dat het ondanks ‘building an airplane while flying’ wel verantwoord vliegen was. Daarmee was deze vorm op allerlei manieren herkenbaar en representatief voor waar Veranderschool zich bevond. Maar dan niet als booklog, maar als krant en uiteindelijk als wand. Dit remixte ik met een ander bewezen aanpak en idee, namelijk voor de promotie en lancering van het WeMakeThe.City (WMTC) Festival in de metropoolregio, waarvan ik de creative director was.
De context is vaak hetzelfde — hoe maken we maximale impact, terwijl we geen maximale budgetten hebben? En hoe resoneren we optimaal, terwijl we als team niet alle tijd en ruimte van de wereld hebben? Best uitdagend. Maar prima te doen. Het vergt wat mogelijkheden- en materiaalkennis, inzicht en handigheid.
We maakten kleine posters op A3 met wisselende voorzijdes, maar allemaal gelijke achterzijdes. We verdeelden de achterzijde in twee delen aan de hand van de ‘vouw’, waar je een A3 naar A4 vouwt. De bovenzijde voor een samenvatting, de onderzijde voor een uitgebreider verhaal. Zo maakten we meerdere middelen in één:
- Een collectie posters op werkplek-formaat: omdat we digitaal gingen drukken was het makkelijk mogelijk om verschillende versies te hebben zonder meerkosten. Een A3-formaat is prettig standaard en dat scheelt dus ook weer in de kosten. En, Een A3-formaat is ook het formaat dat mensen in bedrijven vaak maximaal nog kwijt kunnen én willen op hun werkplek. Doordat de de posters allemaal over andere onderwerpen hadden gemaakt die spelen in de stad, was er altijd wel één die paste bij een onderwerp van iemands baan of rol. En door ze eye-candy te maken, fleurden ze niet alleen de werkplek op, maar gaven ze die persoon ook domein-status. Mooi verhaal? Waargebeurd, want dat is precies wat er gebeurde na de lancering. De posters hingen in de navolgende week op alle kantoren en werkplekken, van ambtenaren tot professionals. Want dan hoorde je erbij. En, omdat we verschillende versies hadden namen mensen er vaak meerdere mee. En hingen ze er of meerdere op, of deelden ze uit aan anderen. Lekker analoog viral. En die visual van de poster was ook gelijk weer een perfecte social post én slide voor een presentatie om bij te kunnen vertellen. En, en, en.
- Een snel te scannen hand-out voor de niet-willen-lezers maar wel-willen-weters. De bovenachterzijde van de achterzijde van de poster vatte visueel aantrekkelijk het initiatief op hoofdlijnen samen. Handig. En tegelijk ook weer een handige slide om plenair op hoofdlijnen te delen wat het project allemaal behelsde. Ook weer grondstof voor een filmpje voor socials, door er overheen te ‘vliegen’ liet zo’n filmpje de highlights in samenhang helder zien. En, en, en.
- De onderachterzijde van de poster was vervolgens voor de alles-helemaal-willen-weters. Vormgegeven als een kort artikel vertelde het een boel meer. En, die tekst gebruikten we dan natuurlijk weer als praatjes bij de plaatjes bij een presentatie, of als tekstuele posts op social media. En, en, en.
Dus alle goeds van de KABK en WMTC nam ik mee naar de krant. Als we een zijde van een pagina poster zouden maken, en de andere de inhoud, dan werktenwe tegelijkertijd aan de aankleding van de plek van Veranderschool in De Groene Afslag (en alle andere dingen zoals beschreven bij de voorbeelden van KABK en WMTC):
Met hierin een serie snelle schetsen van richtingen voor posters, waarin ook veel vorm en inhoud met elkaar aan het dansen is tot een logisch samenwerkend geheel:
Die dan ook niet zouden misstaan als campagne in het echte echt (geplakt in plaatjes voor het net-echte-echtgevoel):
Nou, zoiets dus. Het team was blij. We deelden het met het bestuur. Evenzo blij. Doei School for Change. Hallo Veranderschool!
Erop uit
We pastten de socials aan. We lichtten mensen in. Maakten spullen. En tonden op Purpose Day 2024 met een soort van binnentuin gemaakt van simpele potten, stokken en bierbankjes, om mensen te omgeven met groen om de daar meer om te laten geven:
En deden nog een kleine aanpassing. Namelijk vanwege het alfabet. Omdat Veranderschool ook aanbod heeft voor organisaties, wordt dat aanbod ook geplaatst op allerhande platforms. En we leerden iets heel simpels: de ‘V’ als beginletter had nogal impact op gevonden worden. Namelijk niet of nauwelijks. Een aangezien iedereen het had over de Veranderschool (wat in feite taalkundig gezien net als ‘de HEMA’ zeggen niet geheel klopt, want je gaat ook niet naar de Lucas, de Kees, de Marcel, etc.) plakten we ‘de’ aan de naam, net zoals De Groene Afslag. Doei Veranderschool, hallo De Veranderschool!
Zo. Opgelost. Oh nee, toch niet. Wel werd het gelijk drukker met aanmeldingen voor programma’s. Dus dat deel wel. Ook startten we te werken aan de eerste krant, een zogenaamd nulnummer. Maar ook dat bleek in werkelijkheid heel uitdagend. Met allemaal goede redenen, zoals een verhuizing naar een nieuwe plek en wat al niet meer.
