Obezite ve Nedenleri, Obezite Cerrahisi: Yöntemleri ve Yan Etkileri

Obezite

Dünya Sağlık Örgütü obeziteyi kişinin sağlığını bozacak şekilde vücutta anormal derecede yağ birikmesi olarak tanımlamaktadır. Obezite kronik bir hastalıktır ve bu hastalığa sahip olan kişiler obezite cerrahisi uzmanları tarafından tedavi edilebilirler.

Obezitenin değerlendirilmesinde kullanılan en yaygın parametre Beden Kitle İndeksi (BKİ)’ dir. BKİ değeri bireyin kilosunun (kilogram cinsinden) boyunun metrekaresine bölünmesi ile elde edilir.

Beden Kitle İndeksi:

• 18,5–24,9 kg/m2 olan kişiler normal kilolu,
• 25,0–29,9 kg/m2 olan kişiler hafif şişman,
• 30–39,9 kg/m2 olan bireyler şişman (obez),
• 40 kg/m2 olan bireyler ise morbid obez olarak değerlendirilir.

Yaşa göre olması gereken beden kitle indeksi ise;

• 19–24 yaş arası 19–24 kg/m2
• 23–34 yaş arası 20–25 kg/m2
• 35–44 yaş arası 21–26 kg/m2
• 45–54 yaş arası 22–27 kg/m2
• 55–65 yaş arası 23–28 kg/m2
• 65 yaş ve üzeri 24–29 kg/m2

Obezitenin Olası Nedenleri:

• Genetik faktörler
• Hormonal bozukluklar
• Stres
• Aşırı besin alımı (karbonhidrat ve yağ tüketiminin olması gerekenden fazla olması)
• Yanlış beslenme alışkanlıkları (öğün atlama, fast food tüketme gibi)
• Psikolojik sorunlar
• Fiziksel aktivitenin yetersiz olması

Obezitenin Sebep Olduğu Sağlık Sorunları:

• Obez olan kişilerde tip 2 diyabet gelişme riski daha fazladır.
• Hipertansiyon görülme riski artar.
• Kan kolesterol düzeyinde ve kandaki trigliserid miktarında artış görülür.
• Obez olan bireylerde kalp damar hastalıkları görülme riski artar.
• Kadınlarda menstrüasyon düzensizlikleri ve aşırı kıllanma görülebilir.
• Yeme bozuklukları ile ilişkili psikolojik sorunların ortaya çıkmasına sebep olur.
• Obez olan kişide uyku bozuklukları görülebilir.

Obezite Tedavisinde Cerrahi Yöntemler

Obezite tedavisinde günümüzde çeşitli cerrahi yöntemler kullanılmaktadır. Cerrahi yöntemler bireyde besin alımını kısıtlayarak veya besin emilimini azaltarak kilo kaybı sağlamayı hedefler.

Obezite cerrahisi öncesi ve sonrasında beslenme kilo kaybı sağlamada cerrahi yöntemler kadar önemlidir.

Cerrahi Yöntemler:

1. Gastrik Bant (Mide Bandı): Yemek borusu ile midenin birleştiği yere silikondan bir bant yerleştirilmesi yöntemidir. Bu yöntem ile kişinin yiyecek alım miktarı kısıtlanarak ağırlık kaybı sağlanmaya çalışılır. Mide ve bağırsaktan herhangi bir parça alınmadığından besin öğesi eksikleri ile minimal düzeyde karşılaşılır. Yiyecek alımı kısıtlanmadığında mide bulantısı ve kusma görülebilir.
2. Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide Ameliyatı): Mide küçültme ameliyatı olarak da bilinen bu yöntem ile midenin yaklaşık %80’lik kısmı çıkarılır. Mide hacminin küçülmesine bağlı olarak besin alım miktarı azalır ve kilo kaybı gözlemlenir.
3. Roux-en-Y Gastrik Bypass (RYGB): Mide bypass operasyonu olarak da bilinen bu yöntem obezite cerrahisinde en sık tercih edilen yöntemdir. Bu yöntemde bireyin midesinin oldukça küçük bir kısmı (30cc) kalmaktadır ve ince bağırsağın uzunluğu da değişmektedir. Bunun sonucunda bireyde çeşitli vitamin ve mineral eksikleri (demir, vitamin B12, folik asit, vitamin D ve kalsiyum eksikliği) görülme riski artmaktadır.
4. Biliopankreatik Diversiyon (BPD): Bu yöntemde midenin bir kısmı alınmış ve kalan kısım ince bağırsağın final kısmına (duodenum ve jejunum kısmı bypass edilip ileum kısmına) bağlanmıştır. Bu yöntemde gastrik bypass ile karşılaştırıldığında emilim bozuklukları görülme riski daha yüksektir.
5. Duodenal Switch: Sleeve gastrektomi ve gastrik bypass operasyonun özelliklerini birleştiren cerrahi bir yöntemdir. Bu yöntemde özellikle yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E ve K vitaminleri) emiliminde bozukluklar görülür.

Obezite Cerrahisi Kimlere Uygulanabilir?

Beden kitle indeksi 40 kg/m2 ve üzeri olan bireyler ve beden kitle indeksi 35 kg/m2’ nin üzerinde olup bir veya birden fazla ek hastalığa sahip bireylere uygulanabilir.

Obezitenin tekrarlanmasına sebep olacak hormonal bir bozukluğun olması, alkol ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı maddelerin kullanılması ve psikolojik hastalığın olması kişinin ameliyat olmasını engelleyecek durumlardandır.

Kişi obezite cerrahisi öncesi ve sonrası dönemde obezite cerrahı, endokrinolog, obezite cerrahisi hemşiresi, diyetisyen, psikiyatrist ve fizyoterapistin yer aldığı uzman bir ekip tarafından değerlendirilmelidir.

Ameliyat Sonrası Görülebilecek Komplikasyonlar

Ameliyat sonrası görülebilecek komplikasyonlar kişiden kişiye ve tercih edilen ameliyat yöntemine göre değişiklik göstermektedir.

• Obezite cerrahisi sonrasında ilk dönemde kanama ve anastomoz kaçağı (dikişlerin açılması sonucu sindirim sistemi içeriğinin karın içerisine yayılması) görülebilir.
• Obezite cerrahisi sonrasında kişide kalsiyum, magnezyum, potasyum, sodyum ve fosfat minerallerinin yetersizliği ile karşılaşılabilir.
• Özellikle duodenal switch operasyonu uygulanan bireylerde yağda eriyen vitaminlerin yetersizliği görülebilir.
• Kalsiyum ve D vitamini yetersizlikleri giderilmezse ilerleyen dönemde bireyde osteoporoz (kemik erimesi) görülebilir.
• Obezite cerrahisi sonrası bireyde B1 vitamini (tiamin), B12 vitamini ve folik asit yetersizliği görülebilir.
• Bireylerde cerrahi operasyon sonrası demir eksikliği (kansızlık, anemi) görülebilir.
• Besin öğelerinin yetersiz alımı saç dökülmesine neden olabilir.
• Ameliyat sonrasında yanlış beslenme alışkanlıkları bireyde mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.